1. Symboliczna mogiła powstańców 1863 r.
Przy tzw. drodze kolejowej prowadzącej z Łaz (szosa wzdłuż torów kolejowych), już na pograniczu Zawiercia, została urządzona symboliczna mogiła powstańców poległych w potyczce w dniu 22 marca 1863 r. w pobliskiej Kuźnicy Masłowskiej.
Mogiła z krzyżem drewnianym, usytuowana na skraju lasu, wygrodzona jest drewnianym płotkiem. Na krzyżu umieszczono dwie tabliczki z napisami:
MOGIŁA / POWSTAŃCÓW / z 1863 r.
SYMBOLICZNA MOGIŁA POWSTAŃCÓW / POLEGŁYCH W BITWIE 22 MARCA 1863 ROKU / KAPELANA BONAWENTURY MAŃKOWSKIEGO / HENRYKA WODZIŃSKIEGO / i 7 NIEZNANYCH POWSTAŃCÓW / KOMISJA OCHRONY CMENTARZY WOJENNYCH / I FORTYFIKACJI PTTK ZAWIERCIE
Pierwotna mogiła powstańców poległych w potyczce w rejonie Kuźnicy Masłońskiej i Kazimierówki w dniu 22 marca 1863 r. znajdowała się na terenie obecnych torów kolejowych. Podczas znacznej rozbudowy torowisk w latach 70-tych XX w. wystąpiła konieczność jej przeniesienia w inne miejsce. Przeprowadzono ekshumację - i mogiła została urządzona przy ul. Paderewskiego w Zawierciu. Później znaleziono jeszcze inne szczątki poległych - wykonano drugą ekshumację, i w Zawierciu przy ul. Reja powstała następna mogiła powstańców 1863 r. (zob. hasło: ZAWIERCIE).
Z inicjatywy działaczy PTTK, w pobliżu miejsca powstańczej potyczki, przy czerwonym "szlaku Szwajcarii Zagłębiowskiej" została urządzona symboliczna mogiła, która ma przypominać turystom powstanie narodowe 1863 roku. Czerwono oznakowany szlak turystyczny z Zawiercia ul. Grunwaldzką wyprowadza na drogę wzdłuż torów kolejowych do Łaz. Szlak odchodzi od torów, skręca w leśną drogę, i po około 50 m doprowadza do symbolicznej mogiły powstańców.
W drugiej połowie marca 1863 r. w rejonie Zagłębia Dąbrowskiego walczył oddział płk. Teodora Cieszkowskiego. Pomiędzy Zawierciem i Łazami zniszczył trzy mosty kolejowe, pozrywał linię telegraficzną i uszkodził tory. Zostały wysłana za nim kolumny wojsk rosyjskich: z Częstochowy pod dowództwem mjr. Leo, z Olkusza prowadził kolumnę wojsk ks. Szachowski, dodatkowo jeszcze na Cieszkowskiego wyruszyła z Częstochowy następna kolumna wojsk pod dowództwem ks. Bagrationa. W dniu 22 marca oddziały mjr. Leo napotkały pod Kuźnicą Masłońską założony przez Cieszkowskiego obóz, powstańcy byli w trakcie gotowania jedzenia. Cieszkowski ze stratami wycofał się w kierunku Siewierza, a następnie zagrożony otoczeniem przez znaczne siły rosyjskie, przemieścił się do woj. kaliskiego.
Na placu boju pozostali polegli. Wg. źródeł polskich (S. Zieliński Bitwy i potyczki) zginęło 9 powstańców, w tym ks. Bonwenuty i Henryk Wodzyński, obywatel z okolicy, zaś 8 zostało rannych. Wg. źródeł rosyjskich major Leo rozbił "szajkę Cieszkowskiego" przy stacji Łazy i w Rokitnickim lesie. Miało zginąć 120 powstańców, kilku trafiło do niewoli.
Sylwetka kapelana o. Bonwenuty Mańkowskiego, wymienionego na tablicy przy powstańczej mogile, przedstawiona została w Polskim Słowniku Biograficznym (PSB, t. XIX, opracowanie W. Murawiec).
Ks. Walenty Mańkowski (Mańko vel Mańka), imię zakonne Bonwenuty (1816 - 1863) wstąpił do zakonu bernardynów w Kole i tam odbył nowicjat. W roku 1838 otrzymał święcenia kapłańskie.
Od roku 1849 jest w konspiracji warszawskiej Tow. Demokratycznego Polskiego. W początkach 1850 roku został "aresztowany i osadzony w więzieniu, obwiniony o kazania podburzające i patriotyczne". Po dwuletnim więzieniu, na mocy rozkazu I. Paskiewicza, zesłany na wygnanie do gub. wołogodzkiej. W roku 1856, na mocy amnestii, powrócił do kraju, ale z zakazem wstępu na ambonę i zamieszkania w Warszawie.
Chory na gruźlicę osiada w klasztorze w Przyrowie pod Częstochową. Tu, wbrew otrzymanym zakazom, pod przydrożnymi figurami, wygłasza patriotyczne przemówienia do pielgrzymów zdążających do Częstochowy.
Na wieść o wybuchu powstania opuszcza klasztor i udaje się do powstańczych oddziałów: jest kapelanem u płk. Apolinarego Kurowskiego, a następnie w oddziale płk. Teodora Cieszkowskiego.
Jak w 1913 roku podawał J. Pietrzak (Księża Powstańcy 1863) - "... O. Bonwenuty Mańka, Bernardyn z Koła, był w oddziale Cieszkowskiego, aby jako kapłan, zagrzewać powstańców do waleczności w dniu 22 marca 1863 r.; gdy pod Łazami błogosławił O. Bonwenuty, krzyżem walczących "za Wiarę i Ojczyznę" powstańców, padł ugodzony kulą moskiewską; ..."
Został pochowany na cmentarzu w Przyrowie k/ Częstochowy.
Uzupełnienie z 9 maja 2010 r.
W ostatnim czasie, podczas kwerenty akt metrykalnych parafii Niegowonice, Włodzimierz Rożdżyński odnalazł tam spisany w dniu 3 kwietnia 1863 roku akt zgonu Henryka Wodzińskiego, poległego w starciu pod Łazami w dniu 22 marca 1863. Pod hasłem - NIEGOWONICE podano pełny zapis tego aktu zgonu.
Wprowadzono 9 maja 2010 r. na podstawie informacji
przekazanych przez Włodzimierza Rożdżyńskiego
2. Tablica ks. Bonwenuty Mańkowskiego
W kościele parafialnym pw. św. Michała Archanioła w Łazach, w dniu 11 listopada 2011 r. odbyła się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy upamiętniającej postać ks. Benwenuty Mańkowskiego.
W kruchcie kościoła, z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, umieszczona została tablica z fotografią księdza i zawierająca następujący tekst:
PAMIĘCI / Ks. BENWENUTY MAŃKOWSKIEGO / WARSZAWSKIEGO KAZNODZIEI, / SYBIRAKA, POWSTAŃCA, / KAPELANA ODDZIAŁU / TEODORA CIESZKOWSKIEGO. / POLEGŁ W BOJU, / W LESIE ROKICKIM / KOŁO ŁAZ dnia 22.03.1863 r. /
WDZIĘCZNI PARAFIANIE ŁAZ / z Ks. PROBOSZCZEM / Kan. LEONARDEM ZAGÓRSKIM / 11 listopad 2011 r.
Sylwetka ks. B. Mańkowskiego została przedstawiona w pkt. 1 niniejszej prezentacji.
Wprowadzono we wrześniu 2012 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
28-12-2014 , 02:49
