KIELCE - Cmentarz Stary - cz. 5
kwatery 13 do 18

45. Edward Habdank-Zagrodzki
Cmentarz Stary, kw. 13A.

Na ziemnej mogile postawiony obelisk z piaskowca, w którym wykuto napis:
† / S. P. / EDWARD / HABDANK / ZAGRODZKI / WETERAN 63 R. / z. 17.III.1926 R. / ŻYŁ LAT 81. / FELICJA / HABDANK / ZAGRODZKA / ZMARŁA 13 MAJA / 1932 r.

   Edward Habdank-Zagrodzki urodził się w roku 1845 w Szczebrzeszynie. Pochodził z rodziny o tradycjach walk o wolność Polski. Jego ojciec, Szymon Habdank Zagrodzki, był kapitanem wojska polskiego w wojnie 1830 - 1831 roku.

   W powstaniu narodowym 1863 roku walczył pod dowództwem Zygmunta Chmieleńskiego i Jana Rudowskiego. Brał udział w zbrojnych starciach oddziału z Moskalami pod Przedborzem, Rudnikami, Obiechowem, Szczekocinami, Białą, Tarnawą, Bliżynem, Bzinem, Kamienną, Wąchockiem i Wielką Wsią. Dwukrotnie był lekko ranny. Był później więziony w Kielcach.

   Opisywał J. Jerzmanowski (W starych Kielcach) postać Edwarda Zagrodzkiego: człowiek poważny i państwowy emeryt, bywalec cukierni Króla, a później Smoleńskiego. Pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Uczestników Powstań Narodowych w Kielcach. Stąd był w grupie inicjatorów utworzonego w roku 1916 w Kielcach Komitetu ku uczczeniu Powstania Styczniowego. Jego podpis znajduje się na wystosowanym Apelu do Czcigodnych Weteranów Powstania 1863 roku w Kielcach.
   Z akt kieleckiego notariusza Wacława Janiszewskiego (APK, zesp.216) wynika, że ponad 70-letni weteran był prawie "etatowym" świadkiem w sporządzanych aktach prawnych notariusza od roku 1918.

   Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Edward Zagrodzki Habdank, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921, poz. 2585). W dniu 11 października 1924 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych.

   Spisany w dniu 18.III.1926 w parafii katedralnej w Kielcach akt zgonu nr 70 podaje:
... w dniu wczorajszym o godzinie trzeciej po południu zmarł Edward Zagrodzki lat osiemdziesiąt dwa liczący, weteran sześćdziesiątego trzeciego roku, kawaler, syn zmarłych Szymona i Anny z Sulikowskich ... Zgłoszenia zgonu dokonali Walenty Zagrodzki, lat 70 i Ludwik Zagrodzki lat 36, rzeźnicy z Kielc.

   Gazeta Kielecka w nr. 24 z 25 III 1926 r. zamieściła podziękowanie siostry śp. Edwarda Zagrodzkiego, za oddanie mu ostatniej posługi. W szczególności kierowała to do duchowieństwa, do gen. Łuczyńskiego i kieleckiego Garnizonu, do panów weteranów i kolegów, oraz do oficerów i Legjonistów, którzy na własnych barkach przenieśli zwłoki na miejsce ostatniego spoczynku.

góra strony

46. August Zagrodzki
Cmentarz Stary, kw. 14A.

Kamienna płyta położona na mogile ma wykuty napis:
AUGUST / ZAGRODZKI / POWSTANIEC Z R. 1863 / PRZEBYŁ W SYBERJI 10 LAT / UMARŁ DNIA 17 LIPCA 1909 ROKU / W WIEKU LAT 68 / żona, dzieci i koledzy / nagrobek ten postawili / i proszą o westchnienie / za spokój jego duszy

August Zagrodzki (1842 - 17.VII.1909) pochodził z rodziny szlacheckiej. Syn Jana i Tekli z Gierkowiczów, rodem z Olkusza, ukończył 5 klas Gimnazjum Warszawskiego. We wrześniu 1862 r. stara się o przyjącie na aplikację w Biurze Powiatowym w Olkuszu. Naczelnik Powiatu zwracał się do Rządu Gubernialnego Radomskiego: ... ma honor upraszać ... przyjęcie na aplikację ... . Okazało się jednak, że Zagrodzki nie posiadał złożonego egzaminu kwalifikacyjnego z języka rosyjskiego, a było to wymogiem niezbędnym dla przyjęcia do Służby Cywilnej (APK, zesp. 1, sygn. 2038). Dokumenty zostały zwrócone.

Ale już niedługo, bez tych urzędowych potwierdzeń, bierze czynny udział w walce zbrojnej w powstaniu narodowym 1863 roku. Został jednak pojmany i więziony w Warszawie, a sądzony we Włodzimierzu. Został skazany na osiedlenie w Turyńsku w guberni tobolskiej. Występuje w wykazie nazwisk z akt w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych (Z. Strzyżewska Zesłańcy Powstania Styczniowego ...). Po 10-cio letnim zesłaniu powrócił do kraju. Założył rodzinę. Zmarł 17 lipca 1909 r.

Uzupełniono w maju 2010 r. na podstawie
kartoteki powstańców w Instytucie Historii PAN

góra strony

47. Edward Plewiński
Cmentarz Stary, kw. 14C.

Żeliwny klasycystyczny nagrobek postawiony na płycie kamiennej w ażurowym żeliwnym ogrodzeniu. Na odnowionej żeliwnej tablicy napis:
D. O. M. / KATARZYNA Z LEWICKICH / PLEWIŃSKA / OBYWATELKA WDOWA PO EMERYCIE / I B. OFICERZE B. WOJSK POLSKICH / ŻYŁA LAT 64 / ZMARŁA D. 24. GRUDNIA / 1876 r.

Powyżej, w ścianie bocznej nagrobka, mało czytelny, wklęsły napis:
EDWARD / PLEWIŃSKI / Oficer b. Wojsk / Polskich / Radca Kom. Likwi. / Emeryt, Obywatel / i Sędzia Pokoju / Żył lat 71 / Umarł 1866 r.

    Edward Ludwik Eustachy Plewiński (1794 - 1866), jak podają T. i Z. Sabatowie (Cmentarz Stary w Kielcach), był oficerem wojsk polskich w powstaniu listopadowym 1830 - 1831 r. Później jest "Radcą Komisji Centralnej Likwidacyjnej" w Warszawie oraz Sędzią Pokoju w Kielcach. Z żoną Walerią z Lewickich, miał trzech synów: Bronisława, Ignacego i Edwarda. Nie jest znany bezpośredni udział Edwarda Ludwika Plewińskiego w organizacji powstania styczniowego. Aktywną działalność patriotyczna przejawiał jego syn - Edward. I właściwie, to z powodu zbieżności imion: ojca i syna, przez pomyłkę wprowadzono niniejszą pozycję do prezentowanego zestawienia.

Edward Plewiński (9.VIII.1839 - (9.I.1908), absolwent Uniwersytetu w Petersburgu, w latach 1862 - 1866 był nauczycielem fizyki i przyrody w kieleckim gimnazjum. W okresie powstania styczniowego pełnił funkcję naczelnika powstańczego Kielc.

   We wpomnieniach uczniów kieleckiego Gimnazjum A. J. Stodółkiewicza oraz S. J. Czarnowskiego (Kielce w pamiętnikach ...) przedstawiana jest sylwetka:
... młodego profesora Plewińskiego, który w Kielcach stał na czele tajnego komitetu. Zadaniem jego było naklejanie w nocy na rogach ulic rozkazów Centralnego Rządu Narodowego i powoływanie tajne młodych ludzi pod broń. Spełniał on te zlecenia sumiennie i ostrożnie, w ręce policji nie wpadł.

... bardzo przyjacielski i przystępny dla uczniów był młody profesor fizyki Edward Plewiński ... Niski, szczupły, jasny blondyn z małymi wąsikami, wesoły i uprzejmy prof. Plewiński, robił wrażenie raczej kolegi starszego niż nauczyciela i zwierzchnika.

   Z dokumentacji kieleckiego więzienia z roku 1864 (AP Kielce, NWPK, sygn. 18) wynika jednak, że Edward Plewiński kilkakrotnie przetrzymywany był w więzieniu ( 13 - 17.VI. i 1.VIII. - 12.IX.1864). Szczęśliwie obyło się jednak bez poważniejszych konsekwencji.

   Brak jest jednak zachowanych trwałych pamiątek po Edwardzie Plewińskim w Kielcach.

uzupełnienie z dn. 5.02.2007 r.

   Po powstaniu Edward Plewiński (junior) jest nauczycielem w Mariampolu i ok. 1870 roku przenosi się do Warszawy, z którą wiąże się już do końca życia. W Warszawie zostaje współwłaścicielem firmy "Berent i Plewiński", która zajmowała się wytwarzaniem i sprzedażą aparatuty pomiarowej, wag technicznych, barometrów. Firma działała aż do 1944 roku. Prowadził też prace badawcze, był kandydatem nauk przyrodniczych.

   Założył rodzinę z Marią z Markiewiczów (1843 - 1883), z którą ma trójkę dzieci: córkę Marię (wyszła za mąż za Gustawa Markowskiego) oraz synów: Seweryna (ur. 1872, zmarł bezpotomnie) i Tadeusza (1874 - 1937, inż. chemik, który miał dwie córki). Po śmierci w r. 1883 żony Marii, wstąpił w drugi związek małżeński z Bronisławą z Czerwińskich (1855 - 1923), z którą miał dwie córki: Wandę (wyszła za Rozłuckiego) i Helenę (niezamężna, zmarła w 1975, jako ostatnia z potomków Edwarda nosząca nazwisko Plewiński).

   Czasopismo "Świat" w nr 4 z 1908 r. zamieściło nekrolog Edwarda Plewińskiego, który wnosi dodatkowe dane biograficzne. Edward (junior) urodził się w Warszawie. W roku 1862 został mianowany nauczycielem w kieleckim gimnazjum. W roku 1863, za udział w ruchu narodowym, był więziony przez 5 m-cy w kieleckim więzieniu, potem powrócił na poprzednie stanowisko. W r.1873 przeniósł się do Warszawy i podjął pracę w firmie "Berent i Plewiński".

   Akt zgonu nr 25, zapisany w ASC Kielce Katedra, w r. 1908, podaje, że Edward Plewiński, syn Edwarda i Katarzyny z Lewickich zmarł w Kielcach dnia 8 stycznia 1908 r. w wielku 68 lat. Świadkami zgłaszającymi zgon byli: Kazimierz Świerczyński, nauczyciel z Kielc, lat 24 i Seweryn Plewiński (syn zmarłego), obywatel z Regowa (k/ Warszawy) lat 35. Zmarły pozostawił owdowiałą żoną Bronisławę z Czerwińskich.

   Został pochowany w Warszawie na Starych Powązkach (kwatera nr 199) w mogile Plewińskich - Markiewiczów.
   Kamienna tablica upamiętnia Edwarda Plewińskiego:
† / Ś. P. / EDWARD PLEWIŃSKI / KANDYDAT NAUK PRZYRODNICZYCH / B. NAUCZYCIEL SZKÓŁ W KIELCACH I MARJAMPOLU / UR. D. 9 SIERPNIA 1839 R. / ZMARŁ W KIELCACH D. 9 STYCZNIA 1908 R. / KOCHANEMU MĘŻOWI I OJCU / ŻONA I DZIECI

   W tym czasie niemożliwym było umieszczenie na nagrobku informacji o powstańczej działalności zmarłego. Informacja taka została upubliczniona dopiero w nekrologu zmarłej 8 marca 1923 roku drugiej żony Edwarda Plewińskiego:
† / Ś. P. / Bronisława z Czerwińskich / Plewińska / córka b. majora b. wojsk polskich, / wdowa po ś.p. Edwardzie, uczestniku powstania 1863 r. ,/ ...

   Już nieco wcześniej wdowa Bronisława podjęła starania o uznanie Edwarda Plewińskiego za weterana roku 1863 - i po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, został on wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU. Ale decyzja ta została ogłoszona w Dzienniku Personalnym Nr 40 (poz. 3427), który był opublikowany 22.VI.1923 r, - czyli już po śmierci Bronisławy Plewińskiej.

   W powstaniu narodowym 1863 roku brał też udział Ignacy Plewiński (ur. 1840), młodszy brat Edwarda. Nie są jednak znane jego koleje losu. Wiadomym jest, że po odzyskaniu niepodległości przez Polskę - po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał on honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 1762).

Zdjęcie weterana 1863 r. i dodatkowe
informacje przekazała Ewa Marks z Warszawy,
prawnuczka Edwarda Plewińskiego

uzupełnienie w dn. 15.08.2007 r.
- wprowadzono dodatkowe zdjęcia z Powązek.

uzupełnienie w dn. 21.11.2013 r.
- wprowadzono informacje z nekrologu
oraz z odszukanego aktu zgonu

góra strony

48. Paweł Markiewicz
Cmentarz Stary, kw. 14E.

   Na mogile, obudowanej płytami kamiennymi, położona płyta nagrobna z wykutym napisem:

† / Ś. P. / PAWEŁ MARKIEWICZ / WETERAN 1863 R. / ŻYŁ 84 LAT    ZM DN. 5.I.1919 R. / EMILJA Z LEKCZYŃSKICH / MARKIEWICZOWA / ŻYŁA LAT 88    ZM. DN. 15.XII.1920 R. / DZIECI I WNUKI W GŁĘBOKIEJ CZCI / I MIŁOŚCI TĘ PAMIĄTKĘ KŁADĄ

   W ostatnim okresie czasu (ok. 2005 r.) wykonany został nowy wystrój - mogła została obudowana, położono nowa płytę nagrobną.

Paweł Markiewicz (1835 - 5 I 1919) urodził się w Pierzchnicy w rodzinie ziemiańskiej. W rodzinnych przekazach określany był jako uczestnik powstania 1863 roku. Nie zachowały się jednak szczególy jego udziału w tych patriotycznych zmaganiach.

W związku małżeńskim z Emilią z Lekczyńskich miał troje dzieci: Jadwigę ( ur 11.10.1873 w Książniczkach, zm. w Kielcach 28 stycznia 1962), Jana Karola (studiowal w Krakowie w Wyższej Szkole Realnej, zmarł bezdzietnie w Kielcach ) i Stanisława (mieszkającego i zmarłego w Siedlcach). Jadwiga wyszła za mąż za Edwarda Sternberga. Mieli jedno dziecko - Irena Jadwiga Anna, która wyszła za mąż za Włodzimierza Kubeckiego. Irena i Włodzimierz mieli czworo dzieci : Ewa, Mieczysław, Stanisław i Teresa.

Po okresie powstania Paweł Markiewicz przebywał w Galicji. Mieszkał m.in. w Książniczkach, k/ podkrakowskich Michałowic. W ostatnim okresie życia zamieszkał w Kielcach. W akcie zgonu nr. 13 z dnia 6 stycznia 1919 r. w kościele katedralnym w Kielcach, zapisano:
... w Kielcach dnia piątego stycznia zmarł Paweł Markiewicz lat osiemdziesiąt cztery liczący, urodzony w Pierzchnicy, były obywatel ziemski, mąż pozostałej Emilji z Lekczyńskich ...

Informacje i zdjęcie Pawła Markiewicza, weterana 1863 r.,
przekazał jego prapraprawnuk Wojciech Kobryń z Kielc.

góra strony

49. Walerian Nowodworski
Cmentarz Stary, kw. 14F.

Okrawężnikowana kwatera ziemna posiada dwie kamienne ściany. Na płd. ścianie zamocowana tablica żeliwna z napisem:
† / Ś. P. / WALERIAN EUSTACHY NOWODWORSKI / SYN ADAMA JULIANA I URSZULI Z DOBRZYCKICH. / ur. 30-IX-1845 r. W ŚMIŁOWICZACH. / BRAŁ CZYNNY UDZIAŁ W POWSTANIU 1863 r. / ZESŁANY DO KATORGI, WRÓCIŁ DO KRAJU W 1878 r. / UMARŁ 4 GRUDNIA 1885 r. / POCHOWANY W IHUMENIU ZIEMI MIŃSKIEJ. / CHWAŁA JEGO PAMIĘCI

Walerian Eustachy Nowodworski (30 IX 1845 - 4 XII 1885), syn Adama Juliana i Urszuli z Dobrzyckich urodził się w Śmiłowiczach, na Ziemi Mińskiej. Jako 15-letni uczeń gimnazjum w Mińsku przystąpił do powstania narodowego. Za czynny udział w powstaniu, w roku 1864 był osądzony i skazany na katorgę do guberni tomskiej. W roku 1873 został przeniesiony na osiedlenie. W roku 1878 powrócił z zesłania, zamieszkał w rejonie Mińska. Zmarł w wieku 40 lat, dnia 4 XII 1885 r. został pochowany w Ihumeniu (obecna nazwa miasta: Czerwień). Rodzina, która przeniosła się do Kielc, utworzyła tu mogiłę symboliczną..

Uzupełniono w maju 2010 na podstawie
kartoteki powstańców Instytutu Historii PAN

góra strony

50. Izabella Nowodworska
Cmentarz Stary, kw. 14F.

Na ścianie zach. kwatery Nowodworskich w płycie kamiennej utworzono cztery tablice. Po lewej stronie wykuto napis:
† / Ś. P. / z IWANOWSKICH / IZABELLA NOWODWORSKA / WDOWA PO POWSTAŃCU 1863 R. / UR. 25 MARCA 1850 R. W MIŃSKU LITEWSKIM / ZASNĘŁA W BOGU 15 KWIETNIA 1934 R. W KIELCACH. / PROSI O ANIOŁ PAŃSKI

góra strony

51. Józef de Pinia Pini
Cmentarz Stary, kw. 15A.

Obudowana kamiennymi płytami mogiła z kamiennym nagrobkiem zwieńczonym kamiennym krzyżem i pionową płytą z tablicą dotyczaca rodziny KAPUŚCIŃSKICH.

Na położonej płycie przykrywającej mogiłę wykuty jest napis:
GRÓB SYMBOLICZNY / JÓZEF de PINIA PINI / UR. MEDIOLAN - ZM. LWÓW PŁK. W POWST. 1863 / I ŻONA MARIA HULEWICZOWA / TOMASZ KAPUŚCIŃSKI / 1848 - 1907 / BUDOWN. TWIERDZY PRZEMYŚL / I ŻONA MARIA PINI / ALEKSANDER KAPUŚCIŃSKI / 1888 - 1946 / ARCHITEKT, PREZES SARP, PROF. POLITECHN / ZM WROCŁAW

Józef Pini był pułkownikiem w powstaniu styczniowym 1863 r. i walczył głównie w rejonie kaliskim. Wcześniej, w stopniu kapitana, walczył w legionach polskich na Węgrzech w latach 1848 - 1849.

J. Oxiński (Wspomnienia z powstania polskiego 1863 - 1864) tak przedstawiał osobę płk. Pini w brygadzie Taczanowskiego:
... Duszą organizacji, która tę formację stworzyła, był podpułkownik Pini, szef sztabu Taczanowskiego - a nie tylko jako dowódcy brygady kawaleryjskiej, lecz głównie jako szef sztabu naczelnika sił zbrojnych województwa kaliskiego ...
... człowiek wysokiej inteligencji i wykształcenia, wyrobiony w tym kierunku fachowo podczas formacji legionów polskich w 1848/9 na Węgrzech, gdzie w stopniu kapitana zaliczał się do najlepszych oficerów ...

góra strony

52. Anna Burakowa
Cmentarz Stary, kw. 17B.

Na betonowej mogile postawiony kamienny nagrobek z kamiennym krzyżem. Na postumencie nagrobka wykuty napis:
† / Ś. P. / ANNA Z FRAJTÓW / BURAKOWA / PRZEŻYWSZY LAT 82 / ZM. 19 WRZEŚNIA 1923./ POKÓJ JEJ DUSZY / PAMIĄTKĘ WZNOSZĄ / SYNOWIE /
Poniżej tablica z białego marmuru:
Ś. P. / FELIKS BURAK / MISTRZ / POWOZOWY I KAROSERYJNY / UR. 3.I.1883 R. ZM. 4.IV.1874 R. / POKÓJ JEGO DUSZY

Anna z Frajtów, Burakowa (1841 - 19 IX 1923), jak podają T. i Z. Sabatowie (Cmentarz Stary), była łączniczką w czasie powstania styczniowego. Jej mąż, Franciszek Burak (stelmach i kołodziej) w okresie powstania produkował broń dla powstańców w białogońskiej fabryce. Założył warsztat kołodziejski, a później znaną Fabrykę Bryczek, Wozów i Sani.
Spisany w parafii św. Krzyża w Kielcach, dnia 20 września 1923 r. aktu zgonu nr. 148 podaje, że ... w Kielcach przy ul. Czarnowskiej pod nr 11 dnia wczorajszego zmarła Anna Burak, wdowa 72 lata mająca, córka Sebastjana Frajtel i Zofji z Banaszkiewiczów, urodzona w Niewachlowie ...

góra strony

53. Romuald Jabłoński
Cmentarz Stary, kw. 18A.

Mogiła Romualda Jabłońskiego, weterana 1863 r.

Na obudowanej mogile położona kamienna płyta z wykutym napisem:
† / Ś. P. / ROMUALD / JABŁOŃSKI / WETERAN 1863 R. / ZMARŁ 22 SIERPNIA 1928 R. / ŻYŁ LAT 83 / POKÓJ JEGO DUSZY

   Romuald Jabłoński (1845 - 22.VIII.1928), uczestnik powstania styczniowego 1863 r. był w grupie utworzonego w roku 1916 w Kielcach Komitetu ku uczczeniu Powstania Styczniowego. Jego podpis znajduje się na wystosowanym apelu do Czcigodnych Weteranów Powstania 1863 roku w Kielcach.

   Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Romuald Jabłoński, ur. w r. 1846 w Zagajach, a zamieszkały w Kielcach przy ul. Leonarda 13, po wykonanym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 700).
   Zmarł w Kielcach w dniu 22 sierpnia 1928 roku, co potwierdza akt zgonu nr 176 spisany w kieleckiej katedrze. Zapisano: ... zmarł Romuald Jan Jabłoński lat osiemdziesiąt trzy liczący, weteran sześćdziesiąt trzeciego roku, syn zmarłych Jana i Barbary z Sygutowiczów, pozostawiwszy owdowiałą żonę Józefę Kornelę z Linerów ...

    Gazeta Kielecka w nr 69 z 30.VIII.1928 zamieściła podziękowanie rodziny skierowane m.in. do komendanta garnizonu ppłk. Łęgowskiego i kapelana ks. Cieślińskiego, za oddanie ostatniej posługi zmarłemu.

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 5-01-2015 , 01:37