1. Pomnik powstańców 1863 r. w Kamedułach.
Od szosy Szaniec - Galów asfaltowa droga doprowadza do odrestaurowanego w 2003 r. betonowego pomnika w Kolonii Kameduły. Również asfaltową drogą dojechać można od strony wsi Kameduły.
Na cokole pomnika umieszczono tablicę granitową z napisem:
ŻOŁNIERZOM / GENERAŁA / MARIANA LANGIEWICZA / POLEGŁYM NA POLU CHWAŁY / 18 MARCA 1863 / SPOŁECZEŃSTWO / POWIATU BUSKIEGO / W 140 ROCZNICĘ BITWY / 2003 ROK
Wygląd pomnika w Kamedułach przed i po remoncie w 2003 r.
Po bitwie pod Chrobrzem w dniu 17 marca 1863 roku i po noclegu w Wełczu, wojska korpusu Langiewicza rano 18 marca maszerowały ku Grochowiskom.
Dla zaprowiantowania 3-tysięcznej armii powstańczej, której tabory w dniu poprzednim zagubiły się w rejonie Zagości, wyprawiono po żywność grupy furażerów do okolicznych wiosek: do Wełcza, Bogucic i Szańca.
Grupa wysłana do Szańca została zaatakowana przez moskiewskich dragonów. Powstańcy bronili się na terenie eremów ojców kamedułów, ale w nierównej walce wszyscy zostali zasiekani. Rosjanie spalili później drewniane domki zakonników.
W Księdze Zgonów parafii Szaniec (nr 81/1863) ówczesny proboszcz ks. Kazimierz Wnorowski zapisał:
... na polach wsi Gallowa, Klasztoru po X.X. Kamedułach i Grochowiska, po bitwie między powstańcami a Wojskami Rosyjskimi zostały trupy w liczbie dwadzieścia siedem niewiadomi z imienia i nazwiska. Podsędek Sądu Pokoju Okręgu Szydłowskiego, po zrobieniu na gruncie śledztwa, ... zakomunikował Urzędnikowi Stanu Cywilnego Parafii Szaniec ... do spisania Aktu Zejścia na mocy tegoż Protokołu, Czego dopełniając niniejszy Akt Zejścia spisujemy: każdego trupa w szczegółach ...
Sporządzony wykaz zawiera 27 pozycji. Po dokonanych oględzinach, dla siedmiu pierwszych pozycji:
... obecni świadkowie i mieszkańcy uznali powyższe trupy za należące do Wojsk Cesarsko-Rosyjskich
Następne wpisy (do poz. 27) dotyczą poległych powstańców:
8) N.N. Lat około 22, włosy długie ciemno blond, kaftan sukienny czarny, koszula i gatki grube płucienne, bez znaków ...
9) N.N. Lat 20 - 30, wzrost drobny, włosy ryże, krótko ostrzyżone, gatki i koszula cienkie, na wierzchu szczątki kaftana ...
10) N.N. Lat około 19 ...
11) N.N. Wiek nie da się oznaczyć z powodu porąbanej twarzy ...
12) N.N. Lat około 20 ... swiadkowie oświadczyli, że ma pochodzić z miasta Jędrzejowa, lecz nazwiska i stanu nie wiedzą ...
Szczegółowy opis określa wiek najczęściej na około 20 lat, dla trzech zwłok ... wiek nie da się oznaczyć z powodu porąbanej twarzy ...
Jest też przypadek: ... przykryty łachmanem dla zakrycia, bez ubioru ...
Wszystkich pochowano we wspólnej żołnierskiej mogile, na terenie spalonego eremu w Kamedułach.
Przez wiele lat na grobie powstańców był tylko niewielki kopczyk. Nie było na nim nawet krzyża, gdyż w roku 1865 władze carskie wydały zakaz stawiania krzyży na powstańczych mogiłach rozsianych po lasach i polach, a istniejące krzyże musiały być usunięte.
Dopiero pod koniec I Wojny Światowej, gdy Rosjanie zostali zmuszeni do opuszczenia tych terenów, można było mogile nadać stosowny wygląd.
Dnia 20.VIII.1916 r. na mogile powstańców członkowie POW ustawili drewniany krzyż, który został poświęcony przez kapelana I Brygady Legionów Polskich o. Kosmę Lenczowskiego, specjalnie sprowadzonego na tą uroczystość.
W roku 1936 Zarząd Powiatowy Związku Rezerwistów w Busku podjął inicjatywę usypania kopca na mogile 27 powstańców w Kamedułach - o czym pisała Radostowa w nr 1 ze stycznia 1937 r.
Również na łamach Radostowej (nr 1 ze stycznia 1938 r.) proboszcz parafii Szaniec upublicznił cytowany powyżej akt zgonu powstańców z 1863 roku.
W latach 1937 - 1938 mieszkańcy okolicznych wsi wykonali żelbetowy pomnik w Kamedułach. Sąsiadujący teren został urządzony, a z udziałem władz państwowych i samorządowych dokonano uroczystego odsłonięcia i poświęcenia pomnika.
Po okresie wojny pomnik ulegał dewastacji.
Dopiero w roku 1980 pomnik został odnowiony, wówczas umieszczono na nim tablicę inskrypcyjną z piaskowca, wykonaną przez pińczowskiego kamieniarza J. Piekoszewskiego.
Na tablicy znajdował się napis:
ŻOŁNIERZOM / GEN. LANGIEWICZA / POLEGŁYM 18.III.1863 R. / RODACY / 1939 - 1983
W roku 2002, w Busku powołany został Społeczny Komitet Odnowy Pomnika Powstańców 1863 roku w Kamedułach, który sprawnie przeprowadził prace: w roku 2003 odrestaurowano pomnik, wykonano nową (zmienioną) tablicę granitową na pomniku.
Władze Buska doprowadziły od Szańca asfaltową drogę do samego pomnika.
Podczas obchodów 141 rocznicy bitwy na Grochowiskach, w dniu 20 marca 2004 roku, z udziałem władz terenowych oraz licznie przybyłej ludności nastąpiło uroczyste odsłonięcie i poświęcenie nowego pomnika.
Uroczystości przy pomniku w Kamedułach 20 marca 2004 r.
Jesienią 2008 roku władze samorządowe Buska Zdroju przeprowadziły prace przy pomniku powstańców. Zabiegi konserwacyjno - pielęgnacyjne przywróciły pełny blask postumentowi. Uporządkowano również otoczenie pomnika.
Widok pomnika w Kamedułach - po pracach konserwacyjno - pielęgnacyjne w 2008 r.
uzupełniono 14.XII.2008 r.
Uroczystości w dniu 16 marca 2013 r.
W 150 rocznicę bitwy pod Grochowiskami, przy pomniku poległych powstańców w Kamedułach w dniu 16 marca 2013 r. przeprowadzone zostały uroczystości z udziałem władz samorządowych Buska Zdroju oraz mieszkańców. Po okolicznościowych przemówieniach oraz przeprowadzeniu Apelu Poległych, przy pomniku złożono kwiaty i zapalono znicze oraz posadzono trzy pamiątkowe dęby.
Następnie uczestnicy udali się na uroczystości przeprowadzane na Grochowiskach.
Zdjęcia z uroczystości wykonał Piotr Kaleta (Busko)
Wprowadzono 22.03.2013 r.
Prace remontowe w 2013 r.
W roku 2013 wykonano roboty remontowe przy istniejącym pomniku w Kamedułach:
- dolna część postumentu pomnika została obłożona płytami granitowymi,
- w górnej części postumentu została umieszczona tablica granitowa zawierająca wyryty trópolowy herb Polski, Litwy i Rusi.
Aktualny stan pomnika przedstawiono na poniższych zdjęciach.
Pomnik w Kamedułach na zdjęciach z 22.XI.2013 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
28-12-2014 , 11:21
