MNISZEK

1. Nagrobek Stetkiewiczów

   Na cmentarzu parafialnym, położonym przy drodze z Mniszka do Orońska, znajduje się mogiła powstańców 1863 roku - Franciszka i Władysława Sal - Stetkiewiczów.

   Na kamiennej kolumnie umocowany jest żeliwny krzyż. Na ścianie postumentu, od strony wschodniej, wyryto napis:
Tu / spoczywają zwłoki ś. p. / Władysława / STETKIEWICZA / Żył lat 17. Zakończył / życie dnia 4 Kwietnia / 1864 roku

   Na przeciwległej, zachodniej płaszczyźnie postumentu, wykuto napis:
Tu / spoczywają zwłoki ś. p. / Franciszka Sal / STETKIEWICZA / Żył lat 18, zakończył / życie d. 7 Kwietnia / 1863 r. Stroskani / Rodzice proszą o / westchnienie

   Franciszek Stetkiewicz urodził się w r. 1845 w Radomiu. Podobnie jak ojciec, który był urzędnikiem Rządu Gubernialnego w Radomiu, zaczął karierę urzędniczą. Do powstania styczniowego wyruszył jako aplikant sądowy z Kielc. Był w powstańczym korpusie wojsk gen. Mariana Langiewicza.

   Podczas starcia pod Pieskową Skałą w dniu 4 marca 1863 r. został ciężko ranny i przewieziony do Krakowa. Leczenie w Zakładzie Klinicznym w Krakowie nie dało pozytywnych rezultatów - Franciszek, wg informacji Stupnickiego (Imionopis poległych ...) zmarł dnia 3.IV.1863 r. (Kolumna - "Pamiątka dla rodzin ..." podał datę zgonu na 31.III.1863, zaś rodzina na nagrobku w Mniszku określiła datę smierci na 7.IV.1863 r.). Został pochowany w kw. Ra na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, co potwierdza Kolumna oraz K. Grodziska-Ożóg (Cmentarz Rakowicki w Krakowie 1803 - 1930, Kraków 1987).

   Z tych informacji wynika, że w Mniszku została utworzona symboliczna mogiła Franciszka Stetkiewicza.

   Władysław Stetkiewicz był młodszym bratem Franciszka. Jak podaje A. Nowolecki - Kolumna (Pamiątka dla rodzin polskich ..., 1868): Stetkiewicz ... podobno z profesyi stolarz, poległ szarżując na dragonów nieprzyjacielskich we wsi Gość pod Mniszkiem. (dot. wsi Gózd).

   Przy sprawdzeniu akt metrykalnych parafii Mniszek odnaleziony został akt zgonu Władysława Stetkiewicza. Ksiądz proboszcz Jakub Stępniewski w Księdze Zmarłych za rok 1864 zapisał:
25 Gozd
Działo się w Mniszku dnia szóstego kwietnia tysiąc osiemset sześćdziesiątego czwartego roku o godzinie 10 rano. Stawili się Józef Augustyniak lat czterdzieści i Jan Siekański lat trzydzieści siedem mający obaj czynszownicy w Mniszku zamieszkali i oświadczyli, iż w Gozdu w dniu czwartym bieżącego miesiąca i roku o godzinie szóstej po południu umarł Władysław Stetkiewicz lat siedemnaście mający urodzony w Radomiu z Felicyana i Emilii Chodynkiewiczów małżonków Stetkiewiczów ...
   Ksiądz nie podaje przyczyny zgonu, co było zgodne z obowiązującą instrukcją sporządzania aktów zgonu. Pamiętać należy również, że sporządzenie imiennego zapisu o udziale z powstaniu wiązało się z dodatkowym narażaniem rodziny zmarłego na represje ze strony władz rosyjskich.

   Rosyjski Urzędowy wykaz potyczek podaje pod datą 23.03.64. (czyli 04.04.64) rozbicie przez kapitana Awszarowa szajki Lewandowskiego przy wsi MYSZYNIEK, w innym dokumencie o tej potyczce podano pri dier. Mniszek". Jest bardzo prawdopodobne, że zgon Władysława Stetkiewicza miał ścisły związek z potyczką pod Gozdem k/ Mniszka.

   Mogiła Stetkiewiczów w okresie międzywojennym uznawana była za mogiłę powstańców i została ujęta w Wykazie grobów żołnierzy poległych, sporządzanym przez Urząd Opieki nad Grobami (AP Kielce, sygn. akt 100/I, zesp. 15214).

   Po II Wojnie Światowej - obok nagrobka Stetkiewiczów położono 6 szt. płyt lastryko, upamiętniających: nieznanego żołnierza września 1939 roku, poległych żołnierzy 72 pp AK oraz zamordowanych w Katyniu.

   Dojście: od drugiej bramy cmentarza, na wprost aleją 45 m, a następnie 20 m. w lewo. Nagrobek jest dobrze zauważalny.

Uzupełniono w sierpniu 2014 r.

Uzupełnienie z lutego 2011 r.

   Przy sprawdzaniu akt metrykalnych parafii Mniszek historyk Jan Kulpiński odnalazł całą grupę nieznanych dotychczas aktów zgonu związanych jednoznacznie z walkami powstania styczniowego. Okazało się, że po bitwie pod Wirem w dniu 23 sierpnia 1863 roku, na terenie parafii Mniszek - w folwarku Konary, nad rzeką Radomką (obok wsi Głogów) został urządzony powstańczy szpital. Potwierdzenie znajdujemy w sporządzonych pięciu aktach zgonu powstańców:

46 Konary
Działo się w Mniszku dnia dwudziestego czwartego sierpnia tysiąc osiemset sześćdziesiątego trzeciego roku o godzinie drugiej popołudniu. Stawili się Marcin Karnawski stelmach lat czterdzieści osiem i Franciszek Bandera fornal lat czterdzieści mający obydwaj służący w Konarach zamieszkali i oświadczyli oddając mi wezwanie wójta gminy Konary w następującej osnowie: "Oddziały nasze wracając wczoraj po bitwie pod Wirem zostawili mi umierającego z imienia i nazwiska niewiadomego stanu gminnego, któren w kilka minut po złożeniu życie dokończył."Po przekonaniu się naocznie o zejściu tego człowieka, mogącego mieć lat dwadzieścia kilka, wzrostu średniego, twarzy okrągłej, włosów szaten, nosa miernego; akt ten sporządziliśmy ...

    Kolejne akty zgonu spisano z tymi samymi świadkami zgonu:

49 Konary Wincenty Sławiński
... dnia 27.08.1864 o godz. 1 popołudniu. Stawili się Marcin Karnawski lat 48 i Fr.Bandura lat 40 (j.w) ... iż w tychże Konarach w szpitalu rannych umarł Wincenty Sławiński Felczer z Warszawy lat dwadzieścia mający urodzenia i imion rodziców niewiadomych na dniu 26 sierpnia br. ...

50 Konary Ludwik Zakman
z dnia 3.09.63 - o zgonie w dniu 2.09.63 o godz. 1 popołudniu -(...) umarł Ludwik Zakman czeladnik siodlarski kawaler lat dwadziescia mający syn Daniela i Maryanny małżonków Zakmanów ...

52 Konary August Morstadt
z dnia 6.09.63 ... iż w tychże Konarach na dniu 5 bmir o godz.4 z południa umarł August Morstadt kawaler lat 20 mający rodem ze Lwowa, rodziców imion niewiadomych ...

56 Konary Karól Szymański
z 14.09.63 ... iż w tychże Konarach na dniu 13 bmir o godz.2 popołudniu umarł Karól Szymański czeladnik rymarski stanu wolnego lat 20 mający w Kazimierzu zamieszkały rodziców z imienia niewiadomych ...

   W Księdze Zgonów jest jeszcze jeden, wcześniejszy zapis, który może mieć również związek z powstaniem styczniowym. Ksiądz proboszcz J. Stępniewski w księdze z roku 1863 zapisał:
22 Koryciska N
... z dnia 4.04.1863 r. o godz.5 popołudniu stawili się Jan Piasta lat 36 i Tomasz Bączek lat 35 obydwaj gospodarze rolni w Koryciskach zamieszkali i oświadczyli iż w lesie koryciskim na dniu drugim bmir nie wiadomo o której godzinie umarł człowiek około lat 40 mieć mogący z imienia,nazwiska i pochodzenia niewiadomy ...

   Na cmentarzu w Mniszku brak jest śladów po mogiłach powstańców 1863 r. zmarłych w szpitalu rannych na folwarku Konary.

góra strony

2. Nagrobek Bukowieckiego

Na cmentarzu parafialnym, od II bramy cmentarnej 25 m na wprost, i 10 m. po prawej stronie alei, znajduje się pomnik nagrobny Adolfa Zygmunta Bukowieckiego.

   Na ziemnej mogile, wygrodzonej metalowymi rurkami na czterech kamiennych słupkach, postawiony jest okazały pomnik kamienny. Na bocznej ścianie uformowana jest tablica z wykutym napisem:

Ś. P. ADOLF ZYGMUNT / BUKOWIECKI / UR. 3 MAJA 1800 R. ZMARŁ 15 / STYCZNIA 1875 R. W KORYCI- / SKACH OFICER W.P. OZDOBIONY / KRZYŻEM WOJSKOWYM RADCA / DYREKCYJ GŁÓWNY. I TERESA Z / POTKAŃSKICH BUKOWIECKA / UR. 15 PAZDZ. 1816 R. ZMARŁA / D. 28 KWIETNIA 1860 R.

   Brak jest informacji o udziale Adolfa Bukowieckiego w powstaniu 1863 roku. Stopień oficerski i odznaczenia są z okresu powstania listopadowego. W zachowanych dokumentach Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych (AP Kielce, sygn. akt 100/I, zesp. 15214) - traktowany jest jako uczestnik powstania 1863 roku.

   W okresie powstania styczniowego miał już ponad 60 lat. Przypuszczać można, że w czasie tego powstania narodowego mógł być zaangażowany w prace organizacji narodowej, w udzielanie pomocy i wsparcia powstańczym oddziałom.

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 28-12-2014 , 03:02