Mała śródleśna wioska LIPIE, w pobliżu Starachowic, w okresie powstania styczniowego stanowiła miejsce obozowania powstańczych oddziałów Czachowskiego, Kononowicza i Kality Rebajły. Obóz znajdował się na skraju wioski, na polanie określanej jako Podlipie. Obecnie określa się ten teren jako Lipie - Podłaziska.
Krzyż w Lipiu-Podłaziskach, przyjmowany jako miejsce symbolicznej mogiły powstańczej
Informacje o obozie w Podlipiu znajdujemy w zapisach Antoniego Drążkiewicza (Wspomnienia czachowczyka z 1863 r.), który stał się kronikarzem oddziału Dionizego Czachowskiego - ... ja zaś, po odbytej służbie frontowej, tak w bitwie jako i w marszu, w chwili przeznaczonej innym na odpoczynek, musiałem udawać się zawsze w miejsce, które przedstawiać miało jego główną kwaterę, i tam załatwiać wszelkie korespodencje. Byłem obecny przeto zawsze, nie tylko przy odbieraniu wiadomości i korespondenyj, ale z pojedyńczych działań części oddziału raportach i ich sprawozdaniom ...
Opisuje Drążkiewicz, jak 9 kwietnia 1863 roku prowadzi do oddziału D. Czachowskiego czterdziestu trzech ochotników z Radomia, i przedstawia jak od Małyskiego Gościńca (droga: Wierzbnik - Lubienia) dochodzą do powstańczego obozu:
... Przeprowadzeni, minęliśmy w tej drodze kilka ustawionych wedet.
Następnie wprowadzono nas na nową drogę, w lewo prostopadle do dawnej z niej wychodzącą, a dążącą już do wnętrza puszczy iłżeckiej. Minęliśmy znów kilka wedet, na nowej drodze, skrupulatnie swą służbę pełniących, i już zdala zaczęły się przebijać ognie obozu, po za olbrzymiemi pniami drzew gdzie niegdzie migające ...
Za chwilę kilkunastu powstańców z łuczywami płonącymi jak pochodnie, skacząc z kępy na kępę na około pojedyńczych drzew po obu stronach drogi, przez moczar wiodącej, oświetliło nam takową jakby w tryumfie; gdy biedne koniska po brzuchy a wozy po szynkle grzęznąć w niej, szczęśliwie choć z wielką biedą, przebrnąwszy dostały się na twardy grunt ...
Dzień się zaledwie rozjaśniać począł, a byliśmy wszyscy już na wymarszu z tego obozowiska naszego, przy pólnocno zachodnim krańcu puszczy iłżeckiej a przez nas Podlipiem nazywanego, i podążyliśmy z niego w kierunku południowym, trochę ku wschodowi ...
Oddział Czachowskiego w tym dniu, już z przyprowadzonymi przezemnie ochotnikami i innymi towarzyszami, nie dochodził jeszcze 400 ludzi i liczył 50, zaledwie uzbrojonych w karabiny moskiewskie i sztućce belgijskie, 120, uzbrojonych w dubeltówki tylko i pojedynki, bez bagnetów - żaden z powyższych ani pałasza, ani pistoletów nie posiadał ... 150 kosynjerów, tylko w tę jedną broń uzbrojonych; 53 kawalerzystów ... 16 oficerów ... ogółem 389 powstańców ...
Po kilku dniach, po wyprawie Czachowskiego w rejon Iłży, Denkowa i Grabowca, oddział powraca na poprzednie miejsce obozowania:
... My pociągnęliśmy puszczą na połnocno - zachod, i przed południem zajęliśmy z powrotem obozowisko pod Lipiem ...
Wspomina również A. Drążkiewicz, jak po bitwie pod Stefankowem i kluczeniu od Wólki Kłuckiej, przez Mniów i Suchedniów, Czachowski powraca w rejon Wąchocka:
... Kononowicz dostał rozkaz pomaszerowania na zachód od Wąchocka, przejść lewy brzeg Kamiennej, i lasami na północ od tego miasta, dążyć ... do puszczy Iłżeckiej, i zająć w niej obóz pod Lipiem. ...
W dniu 24 kwietnia, do dnia, wyruszyliśmy na północ, do obozu pod Lipie, który Kononowicz za porozumieniem się z naczelnikiem tegoż dnia opuścił, udając się również na północ, do dawniejszych swoich obozowisk w lasach Zwoleńskich i puszczy Kozienickiej. ...
Czachowski korzysta z obozowiska w Polipiu aż do czewrca, ale nie postawiono tutaj żadnych szałasów, nie wybudowano ziemnych bunkrów. Był to okres wiosenny: kwiecień - czerwiec 1863 roku.
Również w okresie późniejszym oddziały powstańcze korzystały z dogodnego usytuowania wioski Lipie. Płk. Karol Kalita "Rębajło" korzysta z obozowiska w miesiącu styczniu 1864 roku. Pisze on (Ze wspomnień krwawych walk), jak prowadząc oddział w sile 600 ludzi, udanie zaatakował 17 stycznia kolumnę wojsk prowadzonych przez płk. Suchonina pod Lubienią, i ścigał go po Iłżę:
... Po ściągnięciu oddziałów pomaszerowałem z pułkiem 18 stycznia do wioski Jasieniec-Iłżecki a po chwilowym odpoczynku w tej wiosce zapuściliśmy się w lasy Wąchockie. Żołnierz zmęczony całodzienną bitwą wypoczął we wsi Lipie. ...
Z II Złazu Szlakiem Powstańców Styczniowych 17.II.2006 r.
Od kilku lat powstańczy obóz Podlipie popularyzowany jest przez Witolda Marzeckiego - artykuły: Obóz Powstańczy Podlipie, Poszukiwania "Podlipia" w internetowej wersji Tygodnika Starachowickiego (www.tygodnik.net.pl).
Działania takie zostały podjęte również przez miejscową społeczność. Od roku 2005, w miesiącu styczniu, pod wodzą Andrzeja Tarnowskiego, Stowarzyszenie Rozwoju i Promocji Lipia "KOTYZKA" , Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach i
Szkoła w Lipiu, organizują ZŁAZ SZLAKIEM POWSTAŃCÓW STYCZNIOWYCH - Śladami Karola Kality-Rębajły.
W tej sympatycznej imprezie bierze udział ponad 100 uczestników, którzy dochodzą na polanę w Lipiu - Podłaziskach, do miejsca, gdzie znajdował się obóz powstańczy. A ponieważ dotychczas brak jest upamiętnienia tego miejsca - kwiaty i znicze składane są przy znajdującym się w pobliżu przydrożnym krzyżu, który traktowany jest jako miejsce symbolicznej mogiły powstańczej.
Uroczystości upamiętniające zdarzenia 1863 roku - przedstawiono w niniejszej prezentacji w wyodrębnionym rozdziale -
UROCZYSTOŚCI
góra strony
ostatnia aktualizacja:
26-06-2009 , 12:15
