1. Jadwiga Prendowska
Po wejściu na cmentarz skręcamy w lewo. Obok okazałej kaplicy grobowej Prendowskich, znajduje się skromna betonowa mogiła, na której położono ukośnie granitową płytę z napisem:
JADWIGA / PRENDOWSKA / ŁĄCZNICZKA LANGIEWICZA / 1863 r
Jadwiga Prendowska (zob. też hasło: Mirzec), po powrocie z zesłania, gdy ich majątek w Mircu został przez władzę rosyjską skonfiskowany, zamieszkała z córką w Radomiu, często szukała wsparcia u rodziny osiadłej w Czyżowie, gdzie przebywały również jej dwie córki.
Dobra Czyżowskie wykupione zostały od roku 1820 przez hrabiego Prendowskiego, oficera armii napoleońskiej. Następnie należały do jego syna Henryka.
Dlatego, szukając wsparcia po śmierci ojca Józefa Prendowskiego († 1872), tu zamieszkały najstarsze córki Jadwigi Prendowskiej: Helena (1854 - 1928), prywatna nauczycielka i publicystka, która samotnie zmarła w Czyżowie oraz Wiktoria Brygida (1855 - 1930), również nauczycielka i również samotna, zmarła w Czyżowie.
Jadwiga Prendowska (1832 - 1915) zmarła nagle 16 marca 1915 w wieku 83 lat w Czyżowie Szlacheckim, gdy w obawie przed wojenną zawieruchą opuściła Radom, gdzie mieszkała z młodszą córką Jadwigą Ludwiką (1862 - 1946).
Pochowana została, zgodnie z jej życzeniem, w ziemnym grobie, w pobliżu kaplicy rodzinnej Prendowskich.
góra strony
2. Antoni Szelągiewicz
W nowszej części cmentarza (od bramy cmentarnej - alejką w prawo 80 m, i w lewo po ok. 15 m) na grobie ziemnym, na podstawie z płyt piaskowca, postawiony kamienny postument zwieńczony krzyżem.
Pod krzyżem wykuta jest płaskorzeźba orła wraz z datą:
1863
Poniżej, w zarysie tarczy, jest napis:
Ś. P. / ANTONI / SZELĄGIEWICZ / PPOR. WETERAN / 1843 - 1932
Na bocznej, lewej, ścianie postumentu, wykonany napis:
Ś. P. / PIOTR / SZELĄGIEWICZ / 1871 - 1915
Na bocznej, prawej, ścianie postumentu napis:
Ś. P. / MAGDALENA / SZELĄGIEWICZ / Z ORNATKIEWICZÓW / 1844 - 1917
Na tylnej ścianie kolumny nagrobka wykuty napis:
PRADZIADOM / 1998
oraz sygnatura artysty rzeźbiarza:
HADYNA
Antoni Szelągiewicz, urodził się 21 maja 1843 roku w Rzeczniowie. W momencie wybuchu powstania pracował jako kowal w dworskiej kuźni w Starej Słupi. Na wieść o powstaniu ruszył do obozu Langiewicza w Wąchocku. Tam został skierowany do produkcji powstańczej broni: przekuwanie kos.
Brał udział w potyczce pod Wąchockiem oraz pod Świętym Krzyżem, gdzie został raniony kulą w głowę. Po krótkiej kuracji pełni teraz rolę kuriera, zwłaszcza w sprawach powstańczego uzbrojenia. Po odejściu Langiewicza do Galicji, Szelągiewicz ukrywa się w rejonie Czyżowa. Tu wziął ślub z Magdaleną Ornatkiewiczówną, z którą miał 9 dzieci.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, A. Szelągiewicz, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 2221). W roku 1930 został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami (MP 260/1930, poz. 284).
W panteonie powstańców 1863 roku, utworzonym na Cmentarzu Komunalnym POWĄZKI w Warszawie (mur w kw. 13C) umieszczona jest żeliwna tabliczka:
Ś. P. / ANTONI SZELĄGIEWICZ / ŻYŁ LAT 89 / ZMARŁ 11-VII-1932 / CZYŻÓW / SZLACHECKI
Sylwetka weterana została przedstawiona w opracowaniu Anieli Ożdżyńskiej
Nasz pradziad Antoni Szelągiewicz - powstaniec 1863 roku (Ostrowiec Świętokrzyski, 1996, nakładem Autora) oraz w aktach odznaczeniowych w CAW Warszawa.
góra strony
3. Nagrobek Jadwigi Świątkiewiczowej
Prawie na wprost cmentarnej kaplicy znajduje się kamienny nagrobek zwieńczony kamiennym krzyżem z postacią Chrystusta Ukrzyżowanego, wystawiony przez ks. Stanisława Świątkiewicza.
Na bocznej płaszczyźnie nagrobka wykuty napis:
D. O. M. / Tu spoczywają zwłoki s. p. / Jadwigi z Zygadlewiczów / ŚWIATKIEWICZOWEJ / która przeżywszy lat 59 zmar / ła d. 8 Maja 1854 r. Wdzię / czny syn Stanisław prosi / czytającego o Wieczny odpo / czynek za jej Duszę
Ks. Stanisław Świątkiewicz (1821-1885) w latach 1852 - 1879 był proboszczem Czyżowa. We wrześniu 1862 r, po odpuście na Świętym Krzyżu, był w składzie trzech księży wydelegowanych przez duchowieństwo sandomierskie do Warszawy, do nawiązania kontaktów z Komitetem Centralnym Narodowym.
Następnie, na zjeździe w Świętomarzy 29 października 1862 r., zdawał sprawozdanie zgromadzonym tam księżom. Podjęto wówczas decyzję o ścisłej współpracy i podporządkowaniu się duchowieństwa sandomierskiego powstałym władzom narodowym.
Jako proboszcz parafii Czyżów, z decyzji naczelnika woj. Okręgu radomskiego, 17.3.65 zapłacił 150 rubli na pokrycie strat, wyrządzonych przez powstańców w rzadowym magazynie soli w Zawichoście, przez zabranie tam 2507 r. 49 kop.; z rozporz. Ros. Władz wojsk. 25.1.1865 r. zapłacił 65 r. kontrybucji na wyrównanie funduszy kasy miasteczka Zawichost, z której zginęło 310 r. podczas pobytu tam powstańców.
Później ks. Świątkiewicz obejmuje parafię w Zagnańsku, gdzie w roku 1885 zmarł i tam został pochowany.
Obecnie w Czyżowie jedynym śladem działalności ks. S. Świątkiewicza jest ufundowany przez proboszcza nagrobek dla jego rodziców.
Z dokumentów Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach (AP Kielce, zesp. 100/I, sygn. 15231) wynika, że w Czyżowie była zachowana mogiła powstańców 1863 roku. W m-cu kwietniu 1930 r. opracowano kosztorys uporządkowania zbiorowej mogiły powstańców pod wsią Czyżów Szlachecki pow. Opatów.
W ramach planowanych robót miano wykonać:
1) usypanie kopca ziemnego w formie pryzmy o wysokości 0,40 m, o wymiarach - górą 1,50 x 1,50 mtr. i dołem 2,00 x 2,00 mtr.;
2) obłożenie boków grobu darniną;
3) ogrodzenie z rygli dębowych;
4) krzyż dębowy wys. 2,5 mtr.
Znane były nazwiska poległych - w zakresie prac zapisano: wyrzeźbienie na krzyżu napisu: K. Bartosik, J. Kosicki, A. Ciesiński, Krajeciński - powstańcy 1863 r.
Nie wiemy, czy planowany zakres prac został wykonany, ale mogiła była wcześniej trwale oznaczona. W dokumentacji prac jest informacja: Bloki kamienne stare ustawić czytelnymi stronami koło krzyża i złączyć je w całość zaprawą cementową.
I pomimo trwałego oznaczenia mogiły, w chwili obecnej jest zupełny brak informacji o niej. Przeprowadzone rozmowy z wieloma osobami, w tym z liczącymi ponad 80 lat życia, nie przyniosły żadnego rezultatu. Mogiła powstańcza nie zachowała się w pamięci ludności Czyżowa.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
3-01-2015 , 09:17
