Stary cmentarz przy ul. Starocmentarnej
1. Mikołaj Dziubek
Mogiła, obudowana płytami lastryko, posiada tablicę z napisem:
Ś. P. / MIKOŁAJ / DZIUBEK / POWSTANIEC 1863 R. / UR. 1829 R. / ZM. 1911 R. / R. I .P.
Dojście: od bramy wejściowej pierwszą aleją w lewo. Dochodzimy nią do poprzecznie usytuowanej ALEI ANIOŁÓW STRÓŻÓW. Mogiła weterana walk 1863 r. położona jest przy zbiegu tych alejek.
góra strony
2. Aleksander Popiel
Przy tej samej alei, tylko po prawej stronie, w grupie zgromadzonych starych nagrobków, leży kamienna płyta nagrobna weterana powstania styczniowego 1863 r. - Aleksandra Popiela.
Pod znakiem krzyża jest wykuty napis:
Ś. P. / ALEKSANDER / POPIEL / WETERAN z 1863 R. / UR. 20.II.1835. UM. 28.V.1905 / SPOKÓJ JEGO DUSZY
Aleksander Popiel, urodził się w Górze Kalwaria. Już pośmiertnie, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 5 z 1922 poz. 3105), a żyjąca wdowa, Bronisława, otrzymała dożywotnią rentę.
góra strony
3. Pamiątkowy krzyż kamienny z 1913 r.
Prawie naprzeciw płyty nagrobnej A. Popiela, nieco osamotniony, przy ALEI ANIOŁÓW STRÓŻÓW, postawiony kamienny krzyż, w podstawie którego widoczny jest obecnie tylko napis:
KRÓLUJ NAM CHRYSTE / 1937
W 50 rocznicę powstania styczniowego, Piotr Urbańczyk - wójt gminy Dąbrowa, ufundował w roku 1913 krzyż - pomnik. Jak podaje Włodzimierz Starościak (
Powstanie styczniowe) - krzyż postawiony był w kolonii Chechłówka na mogile zbiorowej Polaków pomordowanych za udział w powstaniu styczniowym. Pomnik ten w 1937 r. był odnowiony przez synów wójta, o czym świadczy zachowany napis.
Przy niedawnej przebudowie węzła komunikacyjnego w rejonie Chechłówki (obecnie - skrzyżowanie Al. Róż i Al. Legionów) - krzyż został przeniesiony na cmentarz parafii św. Barbary.
góra strony
4. Józef Sołtysek
Na cmentarzu parafii św. Barbary zachowany jest okazały grobowiec z postawionym kamiennym pomnikiem Józefa Sołtyska. Dojście: od bramy wejściowej na wprost, i po minięciu krzyża na skrzyżowaniu alejek, po prawej stronie alei.
Na bocznej ścianie pomnika wykonano napis:
Ś. P. / JÓZEF / SOŁTYSEK / KUPIEC I OBYWATEL / PRZEŻYWSZY LAT 76 / ZMARŁ 15 MARCA / 1900 R. / PROSI / O ZDROWAŚ MARJA / UCZESTNIK POWSTANIA / STYCZNIOWEGO 1863 R.
góra strony
Cmentarz przy ul. 11 Listopada
5. Ferdynand Kanwiszer
Na cmentarzu przy ul. 11 Listopada znajduje się mogiła weterana powstania styczniowego - Ferdynanda Kanwiszera.
Od wejścia na cmentarz - pierwszą aleją w prawo, i po 70 m, po lewej stronie alejki. Na kamiennym grobowcu postawiona płyta z czarnego granitu. Obok wyrytego znaku krzyża, znajduje się napis:
Ś. P. / FERDYNAND / KANWISZER / UCZESTNIK POWSTANIA 1863 r. / + 1834 † 1922 // FELIKS / KANWISZER / + 1902 † 1979 / R. I. P.
góra strony
6. Kapliczka przy ul. Legionów Polskich
Przy ul. Legionów Polskich, w pobliżu szpitala, znajduje się murowana kaplica św. Marka.
Jak to podaje W. Starościak (www.dabrowa.pl/dg ...) - w tej kaplicy ks. Czarniecki odprawiał msze dla powstańców 1963 roku. W okresie późniejszym, już po powstaniu, drewniana kapliczka została zmieniona na murowaną.
góra strony
7. Kapliczka w Tucznawie
W Tucznawie (która do niedawna nosiła nazwę Tuczna Baba), znajduje się kapliczka, która wg. miejscowych przekazów związana jest z wydarzeniami z okresu powstania styczniowego.
Dnia 22 sierpnia 1863 roku powstańcy uszkodzili kolej warszawsko - wiedeńską. Tory kolejowe uszkodzono w rejonie Ząbkowic, pomiędzy Tuczną Babą a Bugajem.
Kaplica (wówczas drewniana, a później rozbudowana o część murowaną) miała stanowić oparcie dla tych działań powstańców.
Tucznawa jest obecnie włączona administracyjnie do Dąbrowy Górniczej, kapliczka położona jest przy ul. Łazowskiej.
Dojazd: kaplica znajduje się przy drodze nr 796, prowadzącej z Dąbrowy Górniczej do Zawiercia, w pobliżu torów kolejowych.
góra strony
Dąbrowa Górnicza od początku powstania była świadkiem powstańczych zmagań:
- tu 3.II.1863 r. doszło do potyczki oddziału powstańczego Młochowskiego;
- po zwycięskiej bitwie w Sosnowcu 7.II.1863 r. Teodor Cieszkowski mianowany pułkownikiem, zostaje komendantem placu w Dąbrowie;
- 28 maja 1863 w Dąbrowie pokazuje się konny oddział powstańców i rekwiruje kasę w Modrzejowie.
Ostatnie starcie powstańców styczniowych pod Dąbrową miało miejsce 24 października 1863 r.
Uzupełnienie z czerwca 2014 r.
8. Krzyż powstańczy przy ul. Letniej
Krzyż powstańczy (replika) postawiony przy ul. Letniej.
Rozbite pod Krzykawką 5 maja 1863 r. oddziały powstańcze płk. Józefa Miniewskiego i płk. Francesco Nullo, podczas odwrotu do Galicji, dotarły również w rejon Dąbrowy Górniczej. W miejscu zwanym "Pustkowiem", na pastwiskach należących do rodziny Bałdysów, podczas odpoczynku, powstańcy zostali zaatakowani przez oddziały kozackie. W tym starciu, wg. rodzinnych przekazów Bałdysów, poległa grupa powstańców, którzy tam zostali pochowani. Na mogile, urządzonej na łące, Bałdysowie postawili dębowy krzyż upamiętniający poległych powstańców 1863 r. W tym okresie czasu na krzyżu nie można było wyrazić intencji postawienia krzyża.
Z biegiem lat, wskutek postępującegp naturalnego zniszczenia, krzyż był w dolnej partii był spruchniały, w roku 1989 krzyż przewrócił się. Przeprowadzono jego konserwację, odcięto spruchniałą dolną część krzyża. Ale w czasie prowadzonych prac, z krzyża skradziono odlew Chrystusa ukrzyżowanego. Bezimienny krzyż został ponownie postawiony, ale stale jest zagrożony, zwłaszcza przy wypalaniu traw na "Pustkowiu".
W okresie przygotowania do obchodów 150 rocznicy Powstania Styczniowego, w dniu 7 lutego 2011 r. członkowie Towarzystwa Przyjaciół Dąbrowy Górniczej, przy udziale potomków rodziny Bałdysów (fundatorów krzyża) i potomków dowódcy płk. Miniewskiego, zorganizowali uroczystość odsłonięcia repliki krzyża powstańczego.
Krzyż powstańczy (replika) przy ul. Letniej, postawiony w r. 2011.
Przy ul. Letniej (odchodzącej od ul. Robotniczej w kierunku zbiornika Pogoria), już za Parkiem "Zielona", za strugą wodną, przecinającą drogę do Marianek oraz do piaskowni, na utwardzonym placyku, wygrodzonym metalowym płotkiem, postawiony jest dębowy krzyż.
Na belce pionowej wyryto dwie daty, określające intencje oraz rok postawienia repliki krzyża powstańczego:
1863 / 2011
W pobliżu (ok. 100 m), po drugiej stronie ulicy Letniej, na łące, przed niewielkim laskiem brzozowym (obok drogi prowadzącej do piaskowni) nadal stoi pierwotny krzyż ufundowany przez Bałdysów, ale jego żywotność może być niewielka. Są plany, aby został przeniesiony na muzeum.
Stary (pierwotny) krzyż powstańczy na łące przy ul. Letniej.
Wprowadzono w czerwcu 2014 r. korzystając z informacji
TPDG oraz zawartych na portalu http://www.dabrowa.pl/
góra strony
ostatnia aktualizacja:
27-12-2014 , 06:53
