STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

28 Marzec 2024, imieniny dziś obchodzi: Aniela, Sykstus, Joanna   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 Chęciny
 Chełmce
 Chlewiska (W)
 Chlewska Wola
 Chmielnik
 Chobrzany
 Chroberz
 Chruszczobród (S)
 Ciecierówka (W)
 Ciepielów (W)
 Cierno
 Cisów
 Ciszyca
 Czarna
 Czarna Glina
 Czulice (K)
 Czyżów Szlachecki
 Ćmielów
 Ćmińsk
 Daleszyce
 Dąbrowa Górnicza (S)
 Dąbrówka (E)
 Dębno
 Dobieszyn (W)
 Drugnia
 Drzewica (E)
 Duraczów
 Dwikozy
 Działoszyce
 Ewelinów
 Fugasówka (S)
 G - J
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 S
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
5 kwietnia 1863 r. - Starcie Grekowicza pod Szklarami
16 kwietnia 1863 r. - Potyczka Czachowskiego pod Grabowcem
18 kwietnia 1863 r. - Potyczka Grylińskiego pod Brodami
19 kwietnia 1863 r. - Potyczka oddz. Kononowicza pod Grzybową Górą
19 kwietnia 1864 r. - Pod Radkowicami został rozbity oddział Szemiota
20 kwietnia 1863 r. - Bitwa Jankowskiego i Zielińskiego pod Jedlnią
21 kwietnia 1863 r. - Potyczka Zawadzkiego pod Szkucinem
22 kwietnia 1863 r. - Bitwa Czachowskiego pod Stefankowem
22 kwietnia 1863 r. - Bitwa Mossakowskiego pod Golczewicami
24 kwietnia 1863 r. - Bitwa Mossakowskiego pod Jaworznikiem
25 kwietnia 1863 r. - Starcie Oksińskiego pod Łazami
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : DZIAŁOSZYCE powiat: JĘDRZEJÓW     

DZIAŁOSZYCE

1. Aleksander Łodziński

   Na cmentarzu parafialnym, od wejścia główną aleją, i przy rozwidleniu alejek - w lewo ok. 15 m. Po lewej stronie, w drugim rzędzie, znajduje się mogiła ziemna z kamiennym nagrobkiem. Na tablicy napis:
Ś. P. / ALEKSANDER / ŁODZIŃSKI / UCZESTNIK POWSTANIA / STYCZNIOWEGO 1863 r. / IZABELA / ŁODZIŃSKA / Z DOMU / GRUDZIŃSKA / JEZU / UFAM TOBIE

   Na bocznej ścianie nagrobka można było odczytać część wykutego napisu:
D. O. M. / ALEKSANDER / ŁODZIŃSKI / przeżył l. 82 / zm. 1912 /
   W roku 2013 napis ten uległ całkowitej erozji.



Aleksander Łodziński, urodził się 25.I.1831 r. w Moskarzewie (pow. Włoszczowa). Był synem Jana, lat 27 mającego i Zuzanny Stal, lat 26 mającej, małżonków Łodzińskich. Ojciec był włościaninem - ogrodnikiem (akt urodzenia nr 2 z 1831 r. w parafii Moskarzew). Z dokumentów rodzinnych, udostępnionych przez jego praprawnuka, Witolda Smoleńskiego, wynika, że Aleksander miał trzech braci: Jan (kapitan floty Czarnomorskiej), Leon Radwan (osiadł w Wilnie) oraz Józef (zamieszkał w Będzinie).

   Aleksander zamieszkał w rejonie Proszowic, w Piekarach (parafia Kościelec). Pracował w majątku Kamockich w Ostrowie, gdzie kontynuował zawód ojca - również był ogrodnikiem. Jak to zapisano w akcie ślubu nr 12 w Paraf. Kościelec, 15.II.1852 r. zawarł związek małżeński z panną Józefą z Siewierskich, córką Jana i Katarzyny, lat 21 mającą. Dnia 10.I.1853 r. urodziła się im córka - Maryjanna (akt ur. nr 4 z 1853 r. w paraf. Kościelec), ale małżonka przy porodzie zmarła. Wdowiec, 23 - letni Aleksander Łodziński, z uwagi na niemowlę, jeszcze w styczniu 1853 r. zawarł ślub z 19-letnią panną Izabelą, córką Jacka obywateka miasta Skalbmierza i Jadwigi z Serków, małżonków Wróblewskich (akt ślubu nr. 28 z 25.I.1853 r. w parafii Kościelec).

   Wg. zapisów w aktach metrykalnych parafii Kościelec, rodzina Łodzińskich powiększała się, rodziły sie kolejne dzieci: Leon (w 1856 r.), Józef Jan (w 1858 r.), Romania (Maria) Michalska (8.IV.1862 - 6.I.1927), pochowana na cmentarzu w Działoszycach w kaplicy grobowej Michalskich, syn Stanisław, który urodził się w okresie powstania( zmarł 4.XII.1939, pochowany w Działoszycach) oraz córka Ludwika (w 1866 r.).

   Zachowały się ustne przekazy rodzinne, że Aleksander był uczestnikiem powstania styczniowego 1863 - 1864, co później zostało upamiętnione na jego pomniku nagrobnym. Przez okres powstania styczniowego Aleksander mieszkał w Piekarach i bardzo możliwe, że zaangażował się w działalność cywilnej organizacji powstania. Zwłaszcza, że powstańczym naczelnikiem okręgu proszowskiego był przecież Ludwik Kamocki, właściciel dóbr Piekary i Ciborowice (E. Maliszewski Organizacja Powstania Styczniowego, 1923). Był on ojcem chrzestnym Józefa Jana Łodzińskiego, syna Aleksandra, który urodził się 16.III.1858 r. (akt chrztu nr 32 w 1858 r. w parafii Kościelec).

   Z rodzinnych przekazów ustnych wynika, że okresie późniejszym Aleksander Łodziński jest zatrudniony w majątku Adama Wielowieyskiego, właściciela majątku Lubcza, który w okresie powstania aktywnie pełnił obowiązki naczelnika okręgu wodzisławskiego, wyznaczone przez Rząd Narodowy.

   Później Aleksander osiadł w Łabędziu (majątek w parafii Działoszyce), gdzie prowadził własne gospodarstwo rolne. Akt zgonu nr 15/1912, spisany 14.II.1912 r. w Działoszycach, podaje, że 14 lutego 1912 r. zmarł w Łabędziu Aleksander Łodziński, wdowiec, lat 82, syn Jana i Zuzanny Stal. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Działoszycach, w ziemnej mogile, obok zmarłej wcześniej małżonki, Izabeli z Wróblewskich.

   Patriotyczne tradycje działalności Aleksandra były kontynuowane w następnych pokoleniach: jego najstarszy wnuk, Antoni Jan Łodziński, aresztowany w 1940 r. w Warszawie, zginął w KL Auschwitz (symboliczne mogiły na cmentarzu w Działoszycach oraz na cmentarzu Bródno w Warszawie). W powstaniu warszawskich brała udział dwójka prawnuków Aleksandra - Kazimierz Łodziński i Maria Jadwiga Łodzińska.

Nagrobek A. Łodzińskiego - stan w czerwcu 2013 r.

Uzupełniono w grudniu 2014 r. na podstawie informacji
udostępnionych przez Witolda Smoleńskiego, praprawnuka.
Zdjęcie Aleksandra Łodzińskiego - ze zbiorów rodzinnych.
Uzupełniono w styczniu 2015 na bazie akt metrykalnych.

góra strony




2. Feliks Osuchowski

   Idąc dalej aleją ok. 40 m, po lewej stronie, w grupie drzew, w żeliwnym ogrodzeniu, znajduje się mogiła rodziny Osuchowskich. Grób wykonano z kamiennych płyt. Wśród obecnie słabo czytelnych napisów w płycie nagrobnej, po prawej stronie, znajduje się wykuty napis:
FELIKS / OSUCHOWSKI / WŁAŚCICIEL / PIEROCIC / ŻOŁNIERZ / ROKU 1863 / 1842 - 1906 r.

   Gazeta Kielecka w nr. 19 z 7.III.1906 roku zamieściła wspomnienie pośmiertne:
... d. 26 Lutego zmarł ś.p. Feliks Osuchowski, ziemianin, właściciel majątku, dobry syn kościoła św. i obywatel kraju ... Jako praktykant gospodarczy w młodym wieku brał czynny udział w czasie zawieruchy krajowej, za który i cierpiał. ... pozostawił owdowiałą żonę Anastazję z Zborskich i 5 córek ...

   Feliks Osuchowski h. Gozdawa, w roku 1900 zakupił majątek ziemski Pierocice (132 ha). Jego żona - Anastazja Osuchowska, ur. w roku 1846, żyła blisko 100 lat, zmarła w roku 1945.

   W Pierocicach żyje nadal rodzina Osuchowskich. W okresie II Wojny Światowej kontynuowali rodzinne tradycje - brali udział w zbrojnej walce o niepodległość Polski.

Kwatera rodziny Osuchowskich - stan z kwietnia 2012 r.

góra strony




3. Wojciech Wajda


   Po prawej stronie wygrodzonej kwatery Osuchowskich, zachowana mogiła ziemna, na której położona płyta kamienna z wykutym napisem:
Ś. P. / WAJDA / PRZYJACIEL / FELIKSA

   Został tu pochowany fornal dziedzica Feliksa Osuchowskiego, również uczestnik powstania styczniowego 1863 r. W powstaniu walczył u boku swego pana i u boku swego pana został również pochowany.

   Z odczytu dokumentów metrykalnych parafii Działoszyce (akt zgonu 1864/44, akty urodz. 1864/67 i 1865/81, akt ślubu 1851/17) można przypuszczać, że tym "przyjacielem Feliksa" był Wojciech Wajda, syn Franciszka i Franciszki, który urodził się Słupowie (paraf. Działoszyce) ok. r. 1825, a w r. 1851 wziął ślub z panną Franciszką Saraczko, włościanką we wsi Pierocice zamieszkałą. Oboje małżonkowie byli służącymi we dworze Osuchowskich.

Obok kwatery mogił Osuchowskich, ziemna mogiła Wojciecha (?) Wajdy.
Tekst poprawiono w czerwcu 2013 r.
na podstawie sygnału Z. Sabata




   W okresie powstania styczniowego 1863 r. Działoszyce nie były areną większych bitew oddziałów powstańczych z wojskami rosyjskimi. Przy niedużej odległości od Galicji - przemieszczały się przez miasteczko drobne grupy spiskowców, odwiedzał Działoszyce oddział powstańczej żandarmerii Junoszy (Władysława Nowackiego - Kopaczyńskiego), w pobliżu były drobne utarczki, o których pisał krakowski "Czas" w nr 221 i 222 z września 1863 roku. Sprawnie działała miejscowa organizacja narodowa pod kierownictwem aptekarza Konstantego Wrotnowskiego. Gdy w pobliskich lasach sancygniowskich formowane były powstańcze oddziały, broń do lasu dostarczali Żydzi z Działoszyc: Józef Erlich, Samuel Majerczyk, Mandel Banach, Icek Sarna, i z tego tytułu zostali później torturowani przez przybyły z Proszowic oddział kozaków (http:/sancygniow.eu.interia.pl/ dzialoszyce.html).

   W zbiorach Jerzego Gruszczyńskiego z Łagowa zachowała się nominacja prowizora Konstantego Wrotnowskiego na powstańczego naczelnika Okręgu Skalbmierskiego. Na prezentowanej fotokopii dokumentu odczytać można:
N. 241/ Centralny Narodowy Komitet mianuje Ob./ Konstantego Wrotnowskiego Okręgowym w/ Okręgu Szkalbmierskim/ Warszawa d. 12 Października 1862 r./ (-) podpis nieczytelny//
Poniżej odciski dwóch stempli:
1/ z napisem: RÓWNOŚĆ WOLNOŚĆ NIEPODLEGŁOŚĆ
2/ z napisem: KOMITET CENTR. NARODOWY



   Konstanty Wrotnowski ur. ok. 1832 r. we wsi Olszowa w pow. radomskim. Syn Antoniego i Julii z Płużańskich, małżonków Wrotnowskich. Ok. 1857 przybył do Pilicy i podjął pracę w aptece Czapliców. W akcie zgonu nr 81 spisanym w Pilicy w dniu 27.IV.1857 r. Floriana Czaplica lat 55 mającego, Magistra Farmacji w Pilicy zamieszkałego - świadkiem jest Konstanty Wrotnowski lat dwadzieścia sześć liczący Prowizor Farmacyi w Mieście Pilicy zamieszkały. Gdy urodziła się Anna, córka Floriana i Zuzanny Czapliców, w akcie urodzenia spisanym w dn. 29.I.1858 r. występuje ... Konstanty Wrotnowski podaptekarz lat 26 mający ... w Pilicy zamieszkały ...

   Jeszcze w roku 1858, w dn. 5.VIII. Konstanty Wrotnowski bierze ślub z najstarszą córką Czapliców - Józefą Elżbietą Teofilą ur. w dn. 20.IX.1835 r. w Pilicy (akt ur. 111/1835). Na ich ślubie występują jako świadkowie: Michał Wrotnowski Adjunkt Komisyi Skarbu lat 28 oraz Juliusz Wrotnowski Dokor Medycyny lat 26, w Warszawie zamieszkali. Z małżeństwa rodzą się dzieci: w r. 1859 Michalina Zuzanna Julia (akt ur. 217/1859 w Pilicy) i w 1860 r. Floryan Jan Wincenty (akt nr 223/1860 w Pilicy). Od roku 1859 Wrotnowski prowadzi aptekę w Działoszycach, gdzie na stałe małżonkowie przeprowadzają się w roku 1860.

   Z pewnością z okresu pobytu i pracy w Pilicy i prowadzonych ożywionych kontaktów Czapliców z organizacją narodową (zob. hasło PILICA), również Konstanty Wrotnowski włączył się aktywnie w konspiracyjną działalność patriotyczną. W nowym, mało znanym mu środowisku Działoszyc, już w roku 1862 uzyskał zaufanie organizacji narodowej, nawiązał kontakty ze spiskowcami z obwodu Skalbmierza. Potwierdzeniem jest prezentowana nominacja na naczelnika powstańczego. Gdy wybuchło powstanie narodowe 1863 roku, Wrotnowski bierze w nim bezpośredni udział, zaś w aptece działoszyckiej zorganizowany jest punkt kontaktowy i magazyn broni. Władysław Roziecki we wspomnieniach Miechów - Stefanków - Rataje, [w:] W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863 - 1903, podaje, jak po klęsce miechowskiej, dotarł do Działoszyc i został skierowany do miejscowej apteki - "... Tam zastaliśmy już dziesięciu powstańców, zbiegłych żołnierzy rosyjskich ... i tam też były trzy furgony broni ... "

   W Farmacji Krakowskiej (Nr. 3/2004 r.), podano, że aptekarz Konstanty Wrotnowski w aptece "Pod Złotym Tygrysem" w Krakowie, zorganizował magazyny broni i amunicji, przemycanych do powstańczych oddziałów. Jest oficerem u Kurowskiego przy organizacji powstańczego obozu w Ojcowie, o czym pisze we Wspomnieniach z r. 1863-64 Kaźmirz Grabówka (Frycz):
... Dochodzimy do hotelu pod "Łokietkiem"; szyldwach wskazuje nam kwaterę oficera, któremu mamy się zameldować - jakoż w pokoju pełnym śpiących pokotem na podłodze, siedzi mąż w krótkim kożuchu, w baraniej czapce z trójkolorową kokardą, przy pałaszu, a po przedstawieniu się zapisuje nasze nazwiska w dużą księgę - gdy wymieniłem moje podaje mi rękę, "bo zna mojego ojca", chwali gorliwość patriotyczną i zachęca, abyśmy wstąpili do plutonu ułanów pod jego komendą - ... Był to pan Wrotnowski, aptekarz z Działoszyc który uniesiony zapałem odbiegł pięknej i młodej żony a został oficerem ułanów. ...

   Współpracuje z aptekarzową Zuzaną Czaplicową przy organizacji pomocy sanitarnej dla zgrupowania Kurowskiego w Ojcowie oraz przy tworzeniu powstańczego lazaretu na zamku w Pieskowej Skale. Jego dalszy los nieznany.

Uzupełniono w grudniu 2011 r.





góra strony


ostatnia aktualizacja: 20-01-2015 , 07:25

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer