OJCÓW

1. Tablica na Hotelu pod Łokietkiem

Na ścianie budynku "Hotelu Pod Łokietkiem" (obecnie mieści się tu Muzeum) umieszczono w roku 1988 pamiątkową tablicę:
DOM TEN / DAWNY HOTEL POD/ ŁOKIETKIEM / W OJCOWIE / BYŁ GŁÓWNĄ KWATERĄ / ODDZIAŁU POWSTAŃCÓW / ROKU 1863 / DOWODZONEGO PRZEZ PUŁKOWNIKA/ APOLINAREGO/ KUROWSKIEGO / STĄD WYSZLI W OSTATNI BÓJ / W 125 ROCZNICĘ POWSTANIA / STYCZNIOWEGO / 1863 - 1988 / POLSKIE TOWARZYSTWO / TURYSTYCZNO KRAJOZNAWCZE

W pobliskim Muzeum Regionalnym, mieszczącym się w "Bazarze Warszawskim", została wyodrębniona Izba Pamięci Powstania Styczniowego.

   Z racji bardzo dogodnego położenia Ojcowa (oddalenie od rosyjskich garnizonów wojskowych, bliskość Krakowa, skąd docierali ochotnicy - powstańcy oraz broń i amunicja) Apolinary Kurowski, naczelnik wojskowy woj. krakowskiego, tutaj założył obóz wojskowy.

   Kazimierz Frycz, 18-letni uczeń w Krakowie, w swoich Wspomnieniach z r. 1863 - 64 r. tak opisuje przybycie do obozu:
... Dochodzimy do hotelu pod "Łokietkiem"; szyldwach wskazuje nam kwaterę oficera, któremu mamy się zameldować - jakoż w pokoju pełnym śpiących pokotem na podłodze, siedzi mąż w krótkim kożuchu, w baraniej czapce z trójkolorową kokardą, przy pałaszu, a po przedstawieniu się zapisuje nasze nazwiska w dużą księgę - gdy wymieniłem moje podaje mi rękę, "bo zna mojego ojca", chwali gorliwość patriotyczną i zachęca, abyśmy wstąpili do plutonu ułanów pod jego komendą - ... Był to pan Wrotnowski, aptekarz z Działoszyc ...    Hotel zajmował dowódca Kurowski ze sztabem, nigdzie kąta wolnego ...

   Księgi, o których wspomina Frycz, były później przechwycone przez Moskali. W dokumentach Naczelnika wojennego powiatu olkuskiego (AP Kielce, zesp. 26) zachowały się "Listy imienne Ochotników udających się do Obozu Wojsk Narodowych w Ojcowie".

   Listy kilkuset ochotników zawierają: imię i nazwisko; skąd przybył; zawód; wiek oraz przydział. Można więc ocenić skład tworzonych tu oddziałów powstańczych:
- są to przeważnie ludzie młodzi w wieku 18 - 30 lat, ale są też chłopcy 15 letni lub młodszych, np. Stanisław Jaskólski z Krakowa 13 lat;
- zdecydowana większość ochotników pochodziła z Krakowa, sporo jest z Galicji. Ale spotyka się ochotników z Olkusza, Działoszyc. Występują pojedyńcze przypadki: Warszawa, Lwów, z Litwy;
- przeważają rzemieślnicy: szewc, krawiec, piekarz, stolarz. Licznie występują studenci, są też uczniowie, technicy, oficjaliści, obywatele;

- do obozu przybyli też wojskowi, np.: Hieronim Wierzbicki 55, oficer artyleryi pruskiej, Edward Rylski 41, oficer austryacki, Władysław Niewiadomski l. 33 porucznik. Występuje też Ludwig Mięta Rotmistrz oraz Józef Gaszyński Porucznik (zmarł z ran i pochowany w Ciernie);
- ochotnicy otrzymują przydziały: kosynier, strzelec, nieliczni - kawaleria;
- jeżeli ochotnik dotarł z uzbrojeniem (a takie przypadki wystąpiły sporadycznie) - odnotowano to na liście: pałasz, dubeltówka.

   Zachował się też Wykaz: 1^szy Pułk Żuawów Śmierci/ Liczba panów oficerów składających sztab 1^go Pułku Żuawów Śmierci/ ...

   Zestawienie, które zawiera nazwiska 7 oficerów i 1 podoficera, zaczyna się od pozycji:
de Rochebrune, Półkownik, przybył z armii francuzkiej dn. 1^go Lutego 1863 jako pułkownik od tego dnia licząc ...
Jest dwóch adiutanów: Kuttek Franciszek, podporucznik sztabu adjutant oraz hr. Moszyński Emanuel, podporucznik sztabu adjutant, jest też major - lekarz i jego pomocnik, podporucznik - chorąży oraz kapral saperów.

   Dokument niniejszy znajduje się w Archiwum Państwowym Kielce (zesp. 26), a podpisany jest przez płk. Rochebrune. Zamieszczono reprodukcję dokumentu i samego autografu dowódcy.

Autograf płk. Rechebruna
(przy powiększeniu zdjęcia - prezentowany jest cały dokument - lista).

góra strony

2. Krzyż na Krzyżowej

Nad Parkiem Zdrojowym, na skale zwanej Krzyżową, umieszczony jest drewniany krzyż, widoczny z szosy w Dolinie Prądnika. Krzyż jest obecnie mało zauważalny.

Według ojcowskiej tradycji - krzyż na Krzyżowej wiązany jest z rokiem 1863.

góra strony

3. Skały Langiewicza i Kurowskiego

   W Dolinie Sąspówki, w wąwozie Błotny Dół, znajdował się powstańczy obóz wojsk Apolinarego Kurowskiego.

   Dojście: od Doliny Prądnika wchodzimy w Dolinę Sąspówki. Po 200 m. po prawej stronie położony jest zarośnięty obecnie wąwóz Błotny Dół.

   Dla upamiętnienia zdarzeń roku 1863 - skałki znajdujące się przy wejściu do Błotnego Dołu otrzymały nazwy: Skała Langiewicza i Skała Kurowskiego.

   Obecnie wapienne skałki są mało widoczne, przesłonięte rosnącymi drzewami.

góra strony

4. Tablica na Skale Dygasińskiego

   W Dolinie Prądnika, prawie naprzeciw Góry Zamkowej i Parku Zamkowego, na wapiennej skałce, która nosi nazwę Skała Dygasińskiego, zamocowana jest marmurowa tablica poświęcona pamięci Adolfa Dygasińskiego. Pod płaskorzeżbą głowy pisarza znajduje się napis:
PAMIĘCI / ADOLFA DYGASIŃSKIEGO / MIŁOŚNIKA I GŁĘBOKIEGO ZNAWCY / PRZYRODY, PEDAGOGA I POETY / "ZJAZD KOLEŻEŃSKI W KIELCACH 1902 R."

   Powstaniec 1863 roku, a później pisarz, tak bardzo związany z Ponidziem, od roku 1884 zwrócił uwagę na niepowtarzalne piękno Ojcowa. Jak wspomina córka pisarza, Zofia Wolertowa - ... niemal co drugi rok jeździliśmy z całą rodziną na ferie wakacyjne do Ojcowa. ... (Poeta Ponidzia [w:] Pamiętnik Świętokrzyski 1930)

   W tych wspomieniach pisze również Z. Wolertowa o historii tablicy:
... To też po jego śmierci w roku 1902 zjazd koleżeński w Kielcach b. wychowańców gimnazjum realnego kieleckiego, postanowił wmurować tablicę pamiątkową w Ojcowie, poświęconą pamięci Adolfa Dygasińskiego. Tablica ta, wykonana z marmuru kieleckiego, dłutem rzeźbiarza Czesława Makowskiego, poświęcona i wmurowana została w roku 1904 na skale przy wjeździe do Ojcowa w miejscu bardzo uczęszczanem, ale niezbyt może odpowiednim, obecnie tuż przed przystankiem autobusów.

   Notka biograficzna dot. A. Dygasińskiego zamieszczona jest przy haśle Kielce - tablice.

Wygląd pierwotny oraz zdjęcie z 2007 r. tablicy Dygasińskiego w Ojcowie.

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 4-01-2015 , 12:16