Mogiła powstańców 1863 r.
Na cmentarzu parafialnym znajdowała się mogiła zbiorowa powstańców poległych w Oksie w dniu 20 października 1863 r. - mogiła nie zachowała się do obecnych dni.
W dniu 20 października 1863 r. na terenie Oksy ponad 600-osobowy oddział Zygmunta Chmieleńskiego zaatakował wojsko rosyjskie. Po 9-cio godzinnej zaciekłej walce, bój ten zakończył się jednak klęską powstańców.
Uczestnikiem bezskutecznych ataków na dwór, w których schronili się Moskale, był Leonard Gaszyński, który w swoich wpomnieniach (Opowiadania b. studenta Instytutu Politechnicznego) tak je relacjonował:
... Po parogodzinnym więc bezskutecznym ataku i strzelaninie, Chmieleński rozkazał kapitanowi Nowickiemu pójść ze swoją kompanią do szturmu, a podszedłszy pod budynki podpalić je ...
nie udało się to ... kompania też nasza pierzchła i pierwsza dała przykład popłochu dla reszty oblegających folwark z różnych stron.
Toteż atak ten się nie udał i Chmieleński z oddziałem cofnął się do lasów, utraciwszy kilkudziesięciu w zabitych, a co najmniej ze trzy razy więcej w rannych.
Z kawalerią zaś swoją, pogonioną przez dragonów, złączył się dopiero dnia następnego ...
Ksiądz proboszcz wpisał 24 paździenika 1863 r. do Księgi Zgonów:
... dnia dwudziestego pierwszego bieżącego miesiąca i roku od godziny siódmej z rana aż do godziny dwunastej w południe w ciągu boju z Rosjanami poległo powstańców Polskich Ośmnastu niewiadomych z imion, nazwisk, pochodzenia, stanu i wieku w dniu dwudziestym czwartym bieżącego roku na Cmentarzu Parafialnym pogrzebanych [akt zgonu nr 22].
Powstańcza mogiła na cmentarzu parafialnym zaginęła w pamięci mieszkańców. Może jednak znajdą się kiedyś życzliwi ludzie, którzy upamiętnią 18 pochowanych powstańców w Oksie.
góra strony
Uzupełnienie z września 2013
W roku 2013, w ramach obchodów 150 rocznicy powstania styczniowego, władze samorządowe Gminy Oksa podjęły prace nad upamiętnieniem wydarzeń powstania 1863 r. w Oksie.
Na niedzielę 13 października zaplanowano uroczystości odsłonięcia obelisku - symbolicznej mogiły powstańców na cmentarzu oraz odsłonięcie tablicy upamiętniającej dwie bitwy, które stoczyli powstańcy z wojskami rosyjskimi na terenie Oksy: 20.X.1863 r. oraz w kwietniu 1864 r.
PROGRAM UROCZYSTOŚCI
150-TEJ ROCZNICY BITWY POWSTAŃCZEJ w OKSIE
13 PAŹDZIERNIK 2013 r .
11:45 Zbiórka przed Kościołem pw. św. Mikołaja w Oksie
12:00 Uroczysta msza święta z udziałem Orkiestry z Żytna
Krótki rys historyczny powstania na ziemi jędrzejowskiej - K. Wroński
13:00 Uroczysty przemarsz na cmentarz parafialny i poświęcenie obelisku upamiętniającego pochowanych 18 powstańców. Apel poległych, złożenie wiązanek, zapalenie zniczy
13:30 Uroczysty przemarsz do Alei Lipowej i odsłonięcie tablicy upamiętniającej miejsce bitwy powstańczej w Oksie
14:00 Przemarsz na boisko sportowe
14:25 Inscenizacja bitwy połączonych oddziałów pod dowództwem ppłk Z. Chmieleńskiego z wojskami rosyjskimi w wykonaniu grup rekonstrukcyjnych
Uzupełnienie z października 2013
1. Symboliczna mogiła 18 powstańców 1863 r.
Symboliczna mogiła powstańców - stan w dn. 13.X.2013 r.
W pobliżu bramy wejściowej, przy głównej alei cmentarza w Oksie, w m-cu paździeniku 2013 r. została utworzona symboliczna mogiła powstańców styczniowych poległych w bitwie w dniu 20.X.1863 r. Na placu wyłożonym kostą brukową, przy dużym kamiennym krzyżu, na fundamencie z kostek granitowych, został położony blok granitowy, na którym postawiono płytę z czarnego granitu. Na płycie wykuto napis:
Pamięci 18 bezimiennych powstańców z Oddziału / ppłk. Zygmunta Chmieleńskiego, poległych w Oksie / 20 października 1863 roku, / spoczywających na tutejszym cmentarzu. / Społeczeństwo Gminy Oksa / 2013 r.
Na ścianie frontowej granitowego bloku umieszczono drugą tablicę zawierającą przesłanie:
"GDY GAŚNIE PAMIĘĆ LUDZKA, / MÓWIĄ KAMIENIE" /
Kardynał Stefan Wyszyński
Tablica na mogile powstańców - stan w dn. 13.X.2013 r.
Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie mogiły, z udziałem parlametarzystów, władz państwowych, samorządowych i kościelnych, w obecności 15 pocztów sztandarowych oraz licznie zebranych mieszkańców, przeprowadzono 13.X.2013 r.
góra strony
2. Tablica upamiętniająca wydarzenia powstania styczniowego w Oksie
Tablica upamiętniająca wydarzenia powstania styczniowego w Oksie
13 października 2013 r. przy ul. Jędrzejowskiej i Alei Lipowej, została odsłonięta tablica w miejscu bitwy powstańczego oddziału w dniu 20.X.1863 r. Na granitowym cokole została postawiona oszlifowana płyta granitowa, w której wykuto napis:
W tym miejscu / 20 października 1863 r. połączone oddziały powstańcze / pod dowództwem ppłk. Zygmunta Chmieleńskiego / stoczyły bitwę z wojskami rosyjskiego 25 Pułku Smoleńskiego. //
W kwietniu 1864 r. na pobliskich łąkach, ostatni swój bój w powstaniu / stoczył rtm. Zygmunt Napoleon Rzewuski ps. Krzywda. //
W 150. rocznicę Powstania Styczniowego 1863 r. / Społeczeństwo Gminy Oksa / 2013 r.
Tablica upamiętniająca wydarzenia powstania styczniowego w Oksie
Migawki fotograficzne
z uroczystości w dn. 13.X. 2013 r.
Foto: Helena i Jerzy Kowalczykowie
Uroczystości w kościele parafialnym.
Uroczystości przy powstańczej mogile.
Uroczystości przy powstańczej mogile.
Salwa honorowa w wykonaniu Żuawów Śmierci - GRH z Buska Zdr.
Uroczystości przy powstańczej mogile.
Przemarsz do Alei Lipowej.
Uroczystości przy tablicy upamiętniającej wydarzenia powstania w Oksie.
Na boisku sportowym, po okolicznościowych wystąpieniach,
odbyła się inscenizacja bitwy powstańczej,
z udziałem grup rekonstrukcji historycznej.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
4-01-2015 , 12:17
