| gmina :
DWIKOZY
|
powiat:
SANDOMIERZ | |
GÓRY WYSOKIE
1. Mogiła zbiorowa powstańców 1863 r.
Zbiorowa mogiła powstańców 1863 roku
na cmentarzu w Górach Wysokich
Na cmentarzu parafialnym w Górach Wysokich znajduje się mogiła zbiorowa 28 poległych powstańców 1863 roku. Na betonowej podmurówce duża katakumba obudowana płytami kamiennymi.
Na mogile położono dwie tablice z czerwonego piaskowca: - jedna posiada wykuty znak krzyża, na drugiej płycie znajduje się wykuty wypukły napis:
BOHATERSKIM POWSTAŃCOM / POLEGŁYM W BITWIE / Z MOSKALAMI POD SŁUPCZĄ / 8 LUTEGO 1863 R
Mogiła znajduje się po lewej stronie głównej alei cmentarza. Od bramy - na wprost 50 m.
Dnia 8 lutego 1863 r. oddział powstańców "puławiaków" Leona Frankowskiego, prowadzony przez Zdanowicza, został rozbity przez Moskali pod Słupczą i Dwikozami. Zdanowicz porzucił oddział i uciekł do Sandomierza. Zginęło wówczas 75 powstańców, resztki oddziału doprowadził do Sandomierza Ulatowski.
Dla powstańców poległych na terenie wsi Dwikozy mogiłę zbiorową urządzono na miejscu. Natomiast dwudziestu ośmiu powstańców poległych na polach Słupczy przewieziono na cmentarz parafialny w Górach Wysokich.
Ksiądz Julian Woźniakowski sporządził akt zgonu nr 15/1863, gdzie zapisał:
... znaleziono w terytorjum wsi Słupczy dwadzieśca ośm ciał ludzi zabitych wszystkich mężczyzn wieku mniej więcej średniego, o ile wiedzieć można pochodzenie mających z Guberni Lubelskiej z Imienia i Nazwiska niewiadomych, do naga z odzierzy obranych, rozkaz zaś natychmiastowego ich pochowania niepozwolił możności przekonania się o bliższych szczegółach ich pochodzenia, znaki też śledzić na ciałach krwią zbroczonych było niepodobieństwem po przekonaniu się naocznie o śmierci w mowie będących ludzi i po dopełnieniu obrzędów religijnych ciała Zabitych na cmentarzu grzebalnym przy Kościele parafijalnym w Górach Wysokich pogrzebane zostały ...
góra strony
2. Ks. Konstanty Foltański
Na cmentarzu znajduje się nagrobek ks. Konstantego Foltańskiego - od bramy wejściowej na cmentarz aleją w lewo i po 40 m, po prawej stronie drogi.
Kamienny obelisk, w formie drzewa z odciętymi konarami, posiada wykutą tarczę herbową, na której jest napis:
Mąż / zacnego serca / Obowiązkom wierny.
Niżej, już w podstawie kolumny, wykuty napis:
Ś. P. / KONSTANTY FOLTAŃSKI KANONIK / KATEDRY SANDOMIERSKIEJ / PROBOSZCZ PARAFIJ GÓRY WYSOKIE / ŻYŁ LAT 51 / UM: 20 CZERW: 1880 R.
Ks. Konstanty Foltański ur. 2.X.1829 r. we wsi Niemianowice, na ziemi Radomskiej. Od roku 1856 jest proboszczem parafii Góry Wysokie, jest też kanonikiem kapituły i regensem seminarium duchownego w Sandomierzu.
Gdy nadszedł czas zrywu narodowego, czynny udział w tym mieli wychowankowie księdza. Wielu z nich brało udział w manifestacjach patriotycznych, a następnie wstąpiło w szeregi powstańcze. W kwietniu 1863 r. władze rosyjskie sporządziły wykaz alumnów seminarium w Sandomierzu, którzy ... opuścili swój zakład wychowawczy i poszli do powstania - lista zawiera 11 nazwisk. Za ten stan władze rosyjskie obwiniły regensa seminarium - ks. K. Foltańskiego.
Dodatkowo chłopi z Gór Wysokich złożyli doniesienie do naczelnika wojennego sandomierskiego, że ks. Foltański i Kryspin Świeżyński, dzierżawca dóbr donacyjnych Góry, po bitwie pod Słupczą 8 lutego 1863 r. dali schronienie rannym powstańcom, urządzili dla nich lazaret, a następnie niektórym ułatwili ucieczkę do Galicji. Wskazywano, że obaj utrzymywali bliskie kontakty z różnymi osobami popierającymi powstanie. Powiadomiony o skardze Kryspin Świeżyński zdążył wyjechać do Krakowa.
25 maja 1864 r. naczelnik wojenny sandomierski aresztował ks. Foltańskiego. Za usilnym staraniem bp Juszyńskiego, po 12 dniach pobytu w areszcie, został uwolniony.
Władze rosyjskie stwierdzały, że ks. Foltański:
... okazał się nie zasługującym na zaufanie pod względem politycznym ...
... każdy, kto miał możność go poznać i obserwować, twierdzi, że pod tą chłodną powierzchownością kryją się głębokie uczucia, skrajnie "rewolucyjny" nastrój i fanatyczna nienawiść do wszystkiego, co rosyjskie.
... ks. Foltański będąc przyjacielem ks. Kacpra Kotkowskiego, proboszcza z Ćmielowa, który był główną podporą "rewolucji" w tak zwanem województwie sandomierskim, sam absolutnie nie zdradził się niczem ...
... rewizja, dokonana w jego domu 1864 r. nie wykazała nic kompromitującego ...
... nie należałoby zostawiać go na stanowisku regensa seminarjum diecezjalnego, gdzie bezwątpienia może mieć najgorszy wpływ na młode umysły alumnów ... .
Został więc ks. Foltański pozbawiony wszystkich urzędów w diecezji, nałożono mu kontrybucję 100 rbs i odsunięty z Sandomierza do Gór Wysokich. Miał być później dodatkowo przeniesiony jeszcze dalej od Sandomierza. Stałe prześladowania nadszarpnęły zdrowie. Zmarł w Górach Wysokich 20 czerwca 1880 r. w wieku 51 lat.
W Górach Wysokich ks. Foltański pochował również swoich rodziców - w pobliży mogiły zbiorowej powstańców znajduje się nagrobek rodziców proboszcza.
Napisy na pomniku nagrobnym ks. K. Foltańskiego
góra strony
ostatnia aktualizacja:
4-01-2015 , 09:49
|
|
|
|
