| gmina :
WAŚNIÓW
|
powiat:
OSTROWIEC | |
GRZEGORZOWICE
1. Mogiła powstańców 1863 r.
Wg. informacji Bernarda Budzisza, który ponad 40 lat jest kościelnym w Grzegorzowicach, na miejscowym cmentarzu parafialnym znajduje się mogiła powstańców 1863 roku.
Mogiła znajduje się na starym cmentarzu - od kościoła, przez nowy cmentarz, droga poprzez las, wyprowadza na wzgórze, gdzie na niewielkiej polance znajdują się groby. Za okazałym dębem, na płn. obrzeżu cmentarza, znajduje się niepozorna mogiła ziemna. Na stojącym metalowym krzyżu zawieszona jest blaszana tabliczka z napisem:
TU SPOCZYWA / NIEZNANY ŻOŁNIERZ / POLEGŁY za OJCZYZNĘ / Pokój Jego Duszy
Mogiła właściwie ma charakter symboliczny - krzyż był wielokrotnie przenoszony na nowe miejsce.
Ustne przekazy podaja, że w okresie powstania styczniowego 1863 roku, dotarła do Grzegorzowic partia powstańców. Wskutek ran jeden z nich zmarł. Został pochowany na tym cmentarzu.
Żywa jest również legenda o tym, że wówczas zakopano nie tylko zmarłego. W sąsiadujacym lesie miała być zakopana powstańcza kasa, a dokładną informację posiadało tylko trzech powstańców, którzy później znaleźli się w Galicji. W te strony żaden z nich nigdy już nie powrócił. Ukryty skarb nigdy nie został odnaleziony.
Wprowadzono w październiku 2005 r.
Uzupełnienia z maja 2012 r.
Widok mogiły powstańców 1863 r. na starym cmentarzu w Grzegorzowicach - w maju 2012 r. Ziemna mogiła otrzymała teraz betonowe okrawężnikowanie.
góra strony
2. Mogiła Budziszów - powstańców 1863 roku
Na starym cmentarzu w Grzegorzowicach znajduje się również symboliczna mogiła Budziszów - uczestników powstania 1863 roku.
Od wejścia na cmentarz skręcamy w prawo (kier. wsch.) i idąc 60 m drogą na obrzeżu cmentarza dochodzimy do ziemnej mogiły, na której położone sa dwie płyty z obrobionego piaskowca. Na jednej płycie położony jest znak krzyża, wykonany z elementów granitowych. Na drugiej - zamocowano płytę z czarnego granitu z wyrytym napisem:
Ś. P. / BUDZISZ / MARCJANNA L. 83 / MAKSYMILIAN POWST. 1863 r. / WINCENTY BUDZISZ - / BUDZISZEWSKI POWST. 1863 r. / TEOFIL ZG. W 1920 r. / POR. JÓZEF ZAM. PRZEZ NIEMCÓW / W ŚW. KATARZYNIE W 1943 r. / WŁODARCZYK / KATARZYNA L.82 - ZM. W ANGLII / POR. STANISŁAW L. 57 ZG. POD TOBRUKIEM / POR./ WINCENTY L. 53 - ZM. W ANGLII / ŻOŁNIERZ ARMII ANDERSA
Jak podaje zamieszkały w Łodzi, Grzegorz Budzisz (prawnuk Maksymiliana) - na nagrobku wymieniono powstańców 1863 roku: Wincentego Budzisza, jego brata Maksymiliana Budzisza wraz z żoną Marcjanna oraz młodsze pokolenia: Teofil, który zginął w wojnie z bolszewikami w roku 1920; Józef (syn Maksymiliana), który był komendantem placówki AK w Grzegorzowicach, był rozstrzelany przez Niemców w Św. Katarzynie.
Jak opowiada Matylda Stambuldzys, zamieszkała w Ruszkowie, córka Bronisławy i por. Józefa, mogiła ta w części posiada charakter symboliczny. Patriotyczna rodzina Budziszów i Włodarczyków brała czynny udział w powstaniu styczniowym, w wojnie bolszewickiej 1920 r., w okresie II Wojny Światowej działali w ZWZ AK lub walczyli w Armii Andersa.
Maksymilian Budzisz - Budziszewski (dziadek Matyldy Stambuldzys, z d. Budzisz oraz kościelnego - Bernarda Budzisza) w okresie powstania styczniowego był łacznikiem powstańców. Jego brat Piotr prowadził karczmę w pobliskiej Mominie. Był to dobry punkt kontaktowy dla powstańców. Zbierane informacje, przekazywane przez Maksymiliana, dawały cenne wskazówki dla poczynań oddziałów powstańczych.
Zmarł w roku 1912 w Zajączkowicach, w wieku 99 lat, pochowany został na cmentarzu parafialnym w Waśniowie (mogiła jest zachowana).
Wincenty Budzisz - Budziszewski, młodszy brat Maksymiliana, był leśnikiem w lasach cisowsko - rakowskich. W okresie powstania styczniowego współdziałał z oddziałami powstańców 1863 r., dla których te lasy dawały stałe oparcie i schronienie.
Zmarł w roku 1925 w szpitalu w Opatowie, i został pochowany na miejscowym cmentarzu (mogiła nie zachowała się).
Wprowadzono w październiku 2005 r.
Uzupełnienia z maja 2012 r.
Widok na mogiłę Budziszów na starym cmentarzu w Grzegorzowicach - w maju 2012 r. Kamienne płyty nagrobne położone są obecnie na betonowym obramowaniu mogiły.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
21-07-2014 , 03:49
|
|
|
|
