STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

6 Październik 2024, imieniny dziś obchodzi: Petra, Fryderyka, Artur   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 Gace Słupieckie
 Glanów (K)
 Głowaczów (W)
 Godów
 Golczowice (K)
 Goleniowy (S)
 Gorzków
 Goszcza (K)
 Gowarczów
 Górki Klimontowskie
 Góry (Pińczowskie)
 Góry Wysokie
 Grabowiec (W)
 Grabów n/ Pilicą (W)
 Grochowiska
 Grzegorzowice
 Grzybowa Góra
 Igołomia (K)
 Iłża (W)
 Imbramowice (K)
 Imielno
 Jaksice (K)
 Jamki (W)
 Janów (S)
 Jasiów
 Jaśce (W)
 Jawor Solecki (W)
 Jaworznik (S)
 Jedlnia (W)
 Jeziorko
 Jędrzejów
 Jurkowice
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 S
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
9 pazdziernika 1863 r. - Neuman i Junosza walczą pod Stawami
20 pazdziernika 1863 r. - Bitwa Z. Chmieleńskiego pod Oksą
20 pazdziernika 1863 r. - Bitwa Rosnera-Róży pod Rybnicą
21 pazdziernika 1863 r. - Bitwa Rosnera-Róży pod Jurkowicami
21 pazdziernika 1863 r. - Potyczka Chmieleńskiego pod Kwiliną
29 pazdziernika 1862 r. - Świętomarz - zjazd księży sandomierskich
29 pazdziernika 1863 r. - Bitwa Bosaka i oddziału Rębajły pod Jeziorkiem
4 listopada 1863 r. - Potyczka Bosaka i Chmieleńskiego pod Strojnowem
5 listopada 1863 r. - Potyczka Bosaka i Chmieleńskiego pod Górami
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : BOGORIA powiat: STASZÓW     

JURKOWICE

1. Pomnik powstania styczniowego 1863 r.

   W centrum wsi Jurkowice, przy szosie, ustawiony został na podwyższeniu granitowy głaz z mosiężną tablicą.

   Na tablicy wyryto łaciński cytat z Pieśni Horacego (słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę) oraz upamiętnienie bitwy jurkowickiej:

"DULCE ET DECORUM / EST PRO PATRIA MORI" / W 140 ROCZNICĘ / POWSTANIA STYCZNIOWEGO / PAMIĘCI / POLEGŁYCH POWSTAŃCÓW / z DOWÓDCĄ / KPT. GUSTAWEM ROZNEREM / W BITWIE / POD JURKOWICAMI / 21 X 1863 R. / Rodacy / Jurkowice 21 X 2003 r.


   Po trudnej, ale końcowo zwycięskiej bitwie pod Rybnicą w dniu 20 października 1863 r., powstańczy oddział Czachowskiego liczący ok. 450 piechoty, dowodzony przez kpt. Gustawa Rosnera - Różę, zanocował w Jurkowicach.

   Następnego dnia powstańców zaatakowały oddziały moskiewskie. Gdy Rosjanie otrzymali wsparcie 3 rot piechoty dowiezionej furmankami, walka stała się beznadziejna. Naprzeciw 400 powstańcom stanęło 1300 żołnierzy dobrze uzbrojonego i wyszkolonego regularnego wojska.
   Jedna z grup powstańców, pod dowództem kpt. Rosnera schroniła się w budynku owczarni. Kolejne szturmy wojska na powstańczą redutę nie przynosiły skutku.

   Opisywał później W. Koziebrodzki (Szkice z niedawnej przeszłości 1863 - 1864 ) przebieg walki:
... Duszą naszej obrony był Rozner, z oczernioną dymem prochu twarzą, z osmolonymi rękoma, biegał zawsze w najbardziej zagrożone miejsce, chwytał nabite karabiny, strzelał z zimną krwią i nadzwyczaj celnie ...
... Dach słomiany pokrywał owczarnię, więc Moskale postanowili go podpalić. Widzieliśmy jak nosili wiązki słomy i podpalali takowe. ... płomienie ogarnęły dach, morze ognia zaszumiało nad naszymi głowami, gęste kłęby dymu wciskały się przez okna ...
... już spadały kawałki płonącej strzechy, a trwanie dalej groziło niechybna śmiercią pod zwałem spalonego dachu. Więc zbierając rannych postąpiliśmy ku drzwiom. Rosner szedł pierwszy, ledwo wychylił się, gdy padł śmiertelnie ranny. ...


   W tym krwawym starciu, pomimo bohaterskiej postawy, Polacy ponieśli klęskę - zginęło około 90 powstańców z kpt. Rosnerem na czele. Rosjanie stracili również kilkudziesięciu żołnierzy (m.in. kpt. Gulajew, kpt. Pleskaczewski).


August Rosner - kpt. Gustaw Róża (ok. 1838 - 1863) urodził się w Tarnowie, w rodzinie miejscowego lekarza Dawida Rosnera, który był ordynatorem szpitala dóbr sanguszkowskich w Gumniskach. Szpital ten, po zmaganiach na Grochowiskach, został dostosowany do przyjęcia licznej grupy rannych powstańców. Ordynator oddawał się sprawie narodowej nie tylko lecząc rannych, ale włączając się w prace organizacyjne, podobnie jak jego żona, która prowadziła zbiórkę pieniędzy na cele narodowe.
   Dwaj bracia Augusta, po studiach medycznych w Wiedniu, również związali swe życie z medycyną:
- starszy brat, Antoni (1831 - 1896), był profesorem medycyny (wenerologiem) na Uniwersytecie w Krakowie;
- młodszy brat, Ignacy (1849 - 1922), był lekarzem - specjalistą chorób wewnętrznych, prowadzącym praktykę we Lwowie.
    August w armii austriackiej zdobył wojskowe umiejętności oraz stopień kapitana. Gdy przyszedł czas powstania narodowego 1863 r., wyruszył z Galicji z oddziałem gen. Dionizego Czachowskiego. Przyjął powstańczy pseudonim "Gustaw Róża", otrzymał stopień kapitana i powierzono mu dowództwo jednej z pięciu kompanii strzelców. Przekracza Wisłę, w dniu 20.X.1863 r. prowadzi swoją kompanię w potyczce pod Osiekiem, następnie dowodzi strzelcami w walkach w Rybnicy.
   Gdy Czachowski wraz z kawalerzystami opuszcza oddział i udaje się w rejon Klimontowa, dowództwo pozostałego 450-osobowego powstańczego oddziału piechoty przejmuje kpt. Gustaw Róża. Następnego dnia dowodzi powstańcami w nierównej walce z przeważającymi siłami rosyjskimi w Jurkowicach.
   Zginął śmiercią bohatera, wyprowadzając strzelców z podpalonej owczarni w Jurkowicach.

( w opracowaniu notki biograficznej wykorzystano informacje
oraz zdjęcie udostępnione przez rodzinę Rosnerów z Warszawy)


Kpt. Gustaw Róża - August Rosner, oddał życie w bitwie w Jurkowicach.
Obok tarnowski uczeń - Eligiusz Ściobor-Rylski, który również poległ w tym boju.


   Powstańców poległych w Jurkowicach przewieziono na cmentarz parafialny w Olbierzowicach. Ksiądz S. Niezabitowski, w akcie zgonu nr 93, zapisał:
... skutkiem starcia się Wojsk Cesarsko-Rosyjskich z Powstańcami w wsi Jurkowicach poległo w Bitwie i spaliło się w Zabudowaniach osób Pięćdziesiąt dwie (numero 52) których ciała obnażone na Cmentarz Grzebalny Parafii Olbierzowice przywieziono. ...
   Pomimo przeprowadzonego dochodzenie, rozpoznano ... jedne tylko zwłoki Gustawa Reznera poległego w Jurkowicach ... pochodzącego z miasta Tarnowa Galicyi Austryackiej ...

   W cytowanym akcie zgonu i w pamiętniku Koziebrodzkiego zastosowano pisownię nazwiska "Rozner" i "Rezner", zamiast poprawnego "Rosner". Stąd nawet i na nowym obelisku, zastosowano niepoprawną pisownię nazwiska ].


   Powstańcom pochowanym w Olbierzowicach, w roku 1930 wystawiono pomnik przed kościołem.

   Dzięki wielkiej pasji inż. Jerzego Śledzia, w 140 rocznicę powstania styczniowego, dnia 19.X.2003 r. został uroczyście odsłonięty i poświęcony pomnik upamiętniający bohaterów bitwy pod Jurkowicami.

   W uroczystościach odsłonięcia pomnika, z udziałem władz samorządowych, młodzieży szkolnej oraz licznej grupy mieszkańców, brali udział potomkowie rodzin kpt. Gustawa Róży - Augusta Rosnera oraz Eligiusza Ścibor-Rylskiego (prezentowanego na zdjęciu), który w wieku 21 lat, również zginął w Jurkowicach 21 października 1863 r.




Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika w Jurkowicach





Pomnik powstańców 1863 w Jurkowicach - stan w 2012 r.




góra strony


ostatnia aktualizacja: 4-01-2015 , 10:29

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer