JAWOR SOLECKI
1. D. Czachowski - tablica pamiątkowa
Na wybetonowanym podłożu położona jest nieco ukośnie cementowa płyta z krzyżem i napisem:
TU ZGINĄŁ w BITWIE z ROSYJANAMI / DYONIZY CZACHOWSKI / PUŁKOWNIK WOJSK POLSKICH / 6 LITOPADA 1863 ROKU.
Pamiątkowa tablica, wykonana w formie płyty nagrobnej, jest wygrodzona łańcuchem podpartym na metalowymi słupkach.
Tablica znajduje się obok budynku remizy Straży Pożarnej w Jaworze Soleckim - w pobliżu krzyżówki przebiegających szos: Lipsko - Iłża, i odchodzącej drogi do Sienna.
góra strony
2. Pomnik Dionizego Czachowskiego
Jadąc w kierunku Lipska, ok. 400 m od budynku Straży Pożarnej, w kępie drzew po prawej stronie szosy, znajduje się pomnik Dionizego Czachowskiego.
Na utwardzonym podłożu postawiono kamienny pomnik w kształcie kolumny, która zwieńczona jest metalowym krzyżem na kamiennej kuli. Teren wokół pomnika jest wygrodzony słupkami z rurek metalowych.
Na płaszczyźnie kolumny wykuta płaskorzeźba orła w koronie nad dwoma skrzyżowanymi kosami i wieńcem laurowym.
Niżej, na czterech ściankach cokołu pomnika, wykuto napisy:
1/ W TEM MIEJSCU POLEGŁ / DNIA 6 LISTOPADA 1863 R. / PUŁKOWNIK / DJONIZY / CZACHOWSKI / BOHATERSKI WÓDZ / WOJSK POWSTAŃCZYCH.
2/ KU CZCI PANA BOGA / PAMIĘCI BOHATERÓW / UFUNDOWAŁ / KS. JAN WIŚNIEWSKI / KANONIK SANDOMIERSKI / PROBOSZCZ BORKOWICKI / 1932 R.
3/ O BOŻE / BŁOGOSŁAW / OJCZYŹNIE.
4/ W OBRONIE WODZA / STRACIŁ TU RĘKĘ / ADJUTANT / JÓZEF GABRJEL HR. / MĘCIŃSKI / CZEŚĆ BOHATEROWI
W podstawie sygnatura kamieniarza: W. BRZOSTOWSKI / W SZYDŁOWCU
góra strony
Aktualizacja z maja 2014 r.
W okresie obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego, staraniem Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Jawor Solecki, w dniu 6 listopada 2014 r,. w 150. rocznicę śmierci w boju płk. Dionizego Czachowskiego, przy pomniku przeprowadzono patriotyczne uroczystości. Zostały zamocowane trwałe dwie tablice: tablica informacyjna o Dionizym Czachowskim oraz druga, na której zamieszczono zdjęcia o notki informacyjne o miejscowościach związanych z wydarzeniami powstania styczniowego w regionie lipskim.
Wprowadzono w maju 2014 r.
góra strony
Tablica informacyjna o płk. Dionizym Czachowskim
postawiona przy pomniku w listopadzie 2013 r.
Dionizy Czachowski (1810-1863) - był jednym z najdzielniejszych dowódców w powstaniu styczniowym, odważny, zdeterminowany, bezwzględny w postępowaniu.
Początkowo walczył pod komendą Langiewicza pod Suchedniowem, Wąchockiem, Staszowem, Małogoszczem, Pieskową Skałą, Chrobrzem, Grochowiskami. Gdy po bitwie na Grochowiskach większość oficerów i żołnierzy, za przykładem Langiewicza, przeprawia się do Galicji, Czachowski wraz ze swym oddziałem przechodzi w rejon woj. sandomierskiego.
Od 14 kwietnia 1863 został mianowany pułkownikiem i naczelnikiem wojennym woj. sandomierskiego. Podporządkował sobie wszystkie oddziały operujące na tym terenie i stoczył szereg bitew: pod Stefankowem, Borią, Jeziorkiem (k/ Ostrowca), Smardzewem, Bukownem, Rusinowem, Niekłaniem, Bobrzą. W maju 1863 r. został rozproszony pod Ratajami k/ Wąchocka, rozpuścił oddział, a sam wyjechał do Galicji na odpoczynek.
W październiku 1863 r., mianowany generałem, wkroczył na teren woj. sandomierskiego z nowymi siłami. Jednak w starciach w rejonie Klimontowa: pod Rybnicą i Jurkowicami poniósł klęskę. Ze szczątkami swojego oddziału przeniósł się w rejon Zwolenia i Lipska.
Podczas noclegu w Krępie Górnej z 5 na 6 listopada 1863 r. został wyśledzony przez tropiący go lotny oddział dowodzony przez por. Asijewa. Rano 6 listopada Rosjanie przystąpili do ataku. Część oddziału powstańców pierzchła, z pozostałym plutonem Czachowski ustępując przed nacierającym wrogiem poprzez Wierzchowiska (gdzie mieszkała jego córka Julia) dotarł do małej wioski Jawor Solecki. Tu rozegrał ostatni dramat walki. Czachowski, z grupą kilkunastu jeźdźców, został otoczony przez rosyjskich dragonów. Dionizy Czachowski bronił się pod samotną polną gruszą i tu został trafiony kulą, która zakończyła jego walkę.
W czasie, gdy wojsko jeszcze ścigało powstańców Julia, córka Dionizego, sprowadziła z pobojowiska zwłoki ojca do nieodległych Wierzchowisk (gdzie mieszkała ze swym mężem Rafałem Leszczyńskim - dziedzicem Wierzchowisk).
Moskale odebrali jednak zwłoki generała. Złożono je na furmankę, i w triumfie obwożono je po wsiach i miasteczkach do Radomia. Tutaj też zwłoki powstańczego generała wystawiono na widok publiczny.
Później zwłoki wydano rodzinie, ale z zakazem pogrzebu w Radomiu. Łaskawie wyrażono zgodę na cichy pochówek w Bukównie, gdzie już na cmentarzu spoczywały wówczas siostry Dionizego. Rosjanie narzucili surowe wymagania dotyczące pochówku D. Czachowskiego - pogrzeb odbędzie się w nocy, z udziałem tylko trzech osób, a na mogile nie będzie żadnego pomnika, nawet krzyża. W roku 1938 zwłoki Czachowskiego przewieziono uroczyście z Bukówna do Radomia.
góra strony
Józef Gabriel hr. Męciński (1839 - 1921), który wymieniony jest na pomniku w Jaworze, przedstawiony jest w Polskim Słowniku Biograficznym (PSB, t. XX, oprac. B. Jaśkiewicz i J. Zdrada). Jego ojciec - Stanisław, był dziedzicem Łowczy i Malinówki w pow. chełmskim. Ukończył szkoły w Lublinie. Następnie w latach 1858 - 1861 studiował prawo na uniwersytecie w Kijowie.
W roku 1863 walczył pod rozkazami M. Langiewicza, a następnie D. Czachowskiego. Jako rotmistrz w bitwie pod Krępą (6 IX 1863) w obronie swego dowódcy odniósł 14 ran oraz stracił rękę.
Po powstaniu przebywa na terenie Galicji, osiedla się w majątku żony w Partyniu, k/ Łęgu Tarnowskiego. Jest działaczem gospodarczym, posłem na sejm galicyjski, był autorem nieopublikowanych pamiętników z powstania 1863 roku. Zmarł dnia 19 IV 1921 w Andrychowie. Pochowany został na cmentarzu w Partyniu.
W opracowaniu Z przed 50 lat. Lwów 1914 zamieszczone są Wspomienia b. studenta kijowskiego Uniwersytetu Leona Syroczyńskiego. Autor wspomnień przedstawia postać weterana 1863 roku:
... Męciński z uciętą lewą ręką i wielkimi na twarzy bliznami zwracał wyglądem na siebie uwagę, ale szczegółowo o swym udziale w powstaniu nie mówił. Pozwolił mi jednak skorzystać z pamiętnika, jaki dla córek i wnuków spisał, podaję tu opis ostatniej bitwy, w której brał udział ...
" ... zwarliśmy się z Rosjanami. Stary Czachowski jechał przy mnie. ... Cz. z zimną krwią strzelał z rewolweru do dragonów. Dostałem cięcie w głowę ...
... Asiejew ... na nowo sformował dragonów ... aby rzucić się na nas zwartą masą, sypnowszy poprzód z karabinków. Byłem przy Czachowskim, dowodząc broniącymi go. Wtem koń jego dostał silny postrzał. Zwolniliśmy biegu. Zdołałem podać mu konia, z którego tylko co spadł raniony podoficer Charczewski. W chwili, kiedy Czachowski siadał na podanego mu konia, dostał postrzał w szyję. ... Asiejew runął ku nam zwartą kolumną, złożoną może ze 100 dragonów, reszta pozostała w tyle, obiegając pole szerokim kołem. Przyjęliśmy tę nawałnicę ostatkami strzałów rewolwerowych, lancami i pałaszami, czem kto mógł. Ale i tak nie długo - zmasakrowali nas. ... - dragoni formalnie rozsiekali Czachowskiego. Zginął więc w bitwie, nie w domu córki, jak to sobie potarzali bohaterowie brukowi w Krakowie, czy we Lwowie.
... Otrzymałem drugą ranę w głowę, ale jeszcze jakoś siłą woli trzymałem się na koniu. ... zobaczyłem Asiejewa. Rzucił się na mnie, nie miałem już siły sparować jego cięcia, krew zalewała mi oczy. Asiejew zadał mi ciężką ranę wzdłuż czoła, którą znacie. W tej samej chwili paru dragonów rąbało mnie z prawej strony, z lewej strony zajechał mi jeden, chcąc, zdaje się, obciąć cugle, i z taką siłą ciął mnie w ręlę powyżej dłoni, że ją odciął. ... Spadłem z konia, straciłem przytomność, co się dalej działo, nie wiedziałem. ... "
Bohaterska postawa J. Męcińskiego została zauważona. Od generała Józefa Bosaka otrzymał specjalne pismo, w którym Naczelnik Wojskowy ... w imieniu narodu przesyłam Wam, dzielny rotmistrzu, gorące podziękowanie za waleczność Waszą, za krew, tak obficie przelewaną. ... polecam Was opiece władz naszych wojskowych i cywilnych ...
Pełne uhonorowanie zasług Józefa Męcińskiego nastąpiło dopiero po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1920 poz. 1433) i otrzymał potwierdzenie posiadanego stopnia oficerskiego.
Dnia 5 sierpnia 1921 r. Naczelnik Państwa marszałek Józef Piłsudski dokonał aktu wręczenia odznaczeń dla 42 weteranów 1863 roku. W grupie tej (Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari 5 klasy nr 4316) przyznany został dla Józefa Męcińskiego, który nie doczekał tej podniosłej uroczystości, bo wcześniej, w dniu 9 kwietnia, zakończył swe życie.
góra strony
3. Szkoła Podstawowa im. Dionizego Czachowskiego
Istniejąca od roku 1918 Szkoła Podstawowa w Jaworze Soleckim w okresie obchodów 100 rocznicy powstania styczniowego otrzymała imię Dionizego Czachowskiego. Uroczystość odbyła się w dniu 27 listopada 1963 r.
W roku 1999, w ramach realizowanej reformy oświaty powstał w Jaworze Soleckim Zespół Szkół, w skład którego wchodzą: Publiczna Szkoła Podstawowa im. Dionizego Czachowskiego, Gimnazjum oraz Oddział Przedszkolny.
Tablica z nazwą Szkoły oraz tablice informacyjne na szkolnym korytarzu przypominają i przybliżają młodzieży postać Dionizego Czachowskiego.
W 140 rocznicę śmierci Patrona, podczas uroczystych obchodów z udziałem całej społeczności szkolnej oraz przedstawicieli władz samorządowych powiatu i gminy, Szkoła otrzymała sztandar z wizerunkiem Patrona Szkoły.
Sztandar Szkoły Podstawowej im. Dionizego Czachowskiego w Jaworze Soleckim.
góra strony
Aktualizacja z maja 2014 r.
W okresie obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego Publiczna Szkoła Podstawowa w Jaworze Soleckim uzyskała tablicę upamiętniającą płk. Dionizego Czachowskiego.
W 150 rocznicę śmierci Patrona Szkoły, w dniu 6 listopada 2013 r., po mszy św. w kościele parafialnym w Krępie Kościelnej, na korytarzu szkolnym, obok istniejących tablic informacyjnych, została odsłonięta i poświęcona kamienna tablica upamiętniająca postać płk. Dionizego Czachowskiego. Na tablicy z czarnego granitu, obok płaskorzeźby popiersia Czachowskiego, umieszczono napisy:
PAMIĘCI PUŁKOWNIKA /
DIONIZEGO FELIKSA CZACHOWSKIEGO /
W 150 ROCZNICĘ ŚMIERCI PATRONA /
PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W JAWORZE SOLECKIM /
"NASZ CZACHOWSKI, /
NASZ KOCHANY, /
POD JAWOREM PORĄBANY, /
A W RADOMIU POCHOWANY" /
(Z PIESNI GMINNEJ) /
"TAK ZGINĄŁ WÓDZ NIEZŁOMNY ... WIEK ZA WIEKIEM MINIE, /
A PAMIĘĆ O CZACHOWSKIM NIGDY NIE ZAGINIE!" /
KS. JAN WIŚNIEWSKI /
JAWOR SOLECKI, 6 LISTOPADA 2013 ROKU /
Z tej okazji zaprezentowano bogaty program przygotowany przez uczniów Zespołu Szkół w Jaworze. Został też wydany album - Powstanie styczniowe w regionie lipskim, w którym wykorzystano zdjęcia wykonane przez uczniów podczas sesji archiwizacyjnych oraz opracowania nauczycieli szkoły. Wybity został również pamiątkowy medal. W uroczystościach, obok społeczności uczniowskiej i miejscowej ludności, uczestniczyli przedstawiciele gminnych i powiatowych władz samorządowych.
Wprowadzono w maju 2014 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
4-01-2015 , 10:20
|
|
