KAZIMIERZA WIELKA
1. Józef Bogusławski
Na cmentarzu parafialnym znajduje się mogiła Józefa Bogusławskiego, weterana powstania 1831 i 1863 roku.
Od bramy wejściowej alejką w lewo, prowadzącą do mogił zbiorowych żołnierzy roku 1939. Wcześniej, przy odejściu alei na płd., w kierunku cmentarnej kaplicy, na dużym betonowym postumencie, postawione są trzy żelazne krzyże. Środkowy krzyż ażurowy, postawiony jest na cokole z płyt żeliwnych z napisem:
D. O. M. / JÓZEFA / GÓRSKA / WDOWA PO OFICERZE W.P. / PRZEŻYŁA LAT 74 / ZMARŁA D. 4 MAJA 1886 R.
Po bokach postawione są dwa proste żelazne krzyże, imitujące wykonanie z konarów drzewa. Na krzyżach wykonane są metalowe korony cierniowe. Na krzyżu po lewej stronie zachowało się tylko pół tabliczki z napisem:
Ś. P. / JÓZEF BOG(USŁAWSKI) / B. OFICER B. WO(JSK POLSKICH) / URODZONY DN. 1 S(TYCZNIA 1811 R.) / ZMARŁ DN. 24 (MAJA 1882 R.)
(napis w części uzupełniono.)
Krzyż, po prawej stronie, nie posiada obecnie tabliczki.
Z zachowanej dokumentacji Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach wynika, że Józef Bogusławski traktowany był jako weteran powstania listopadowego i powstania styczniowego. M.in. planwane były prace remontowe na tej mogile w roku 1933. (AP Kielce, zesp. 100/I, sygn. 15224).
Zachodzące procesy korozji i erozji, przy braku stałej konserwacji, powodują zauważalne zmiany. Poniżej przedstawiono widok nagrobków w roku 2010 - zniszczeniu uległ żeliwny nagrobek J. Górskiej.
góra strony
2. Sebastian Pieprzak
Na cmentarzu parafialnym zachowała się mogiła Sebastiana Pieprzaka, uczestnika powstania styczniowego 1863 roku.
Dojście: Nagrobek znajduje się z tyłu, za wydzieloną kwaterą mogił hr. Łubieńskich, jaka znajduje się blisko bramy wejściowej, po lewej stronie głównej alei. Można też dojść od mogiły J. Bogusławskiego, idąc w kierunku północnego ogrodzenia cmentarza. Wśród grupy pojedyńczych ziemnych mogił jest dobrze zauważalny kamienny nagrobek zwieńczony żelaznym krzyżem, na którym znajduje się charakterystyczna nagrobna tablica żeliwna, jak na mogile Bogusławskiego.
Na tablicy nagrobnej znajduje się napis:
Ś. P. / SEBASTIAN PIEPRZAK / PRZEŻYWSZY LAT 74 / ZMARŁ D. 7 SIERPNIA 1886 R. / PROSI O WESTCHNIENIE DO BOGA / ZA JEGO DUSZĘ
Sebastian Pieprzak (ok. 1813 - 7.08.1886), syn Jana, jak podaje historyk K. Wielgut (Kronika rodzinna), pochodził z rejonu Tarnowa. Był uczestnikiem powstania listopadowego. W rodzinnych przekazach podaje się, że prawdziwe nazwisko rodowe to "Czajkowski", zmienione z przyczyn obecnie nieznanych, na "Pieprzak" (po I Wojnie Światowej część rodziny powróciła to tego wcześniejszego nazwiska). Sebastian zawarł związek małżeński z Emilią z Teodorowiczów, która wywodziła się z ormiańskiej szlachty. Mieli 7 synów i 4 córki. Był dzierżawcą majątków ziemskich, ale nie poszczęściło mu się w interesach. Dzierżawi majątek Twierdza w wiosce Wieprz, w pobliżu Andrychowa. Tu wielka powódź zniszczyła zasiewy, nastąpiła ruina finansowa. Wcześniej w Wąsowie, k/ Proszowic doprowadził dzierżawione gospodarstwo do stanu kwitnącego, ale właściciel zerwał umowę. A ponieważ i zdrowie podupadło, zamieszkał u syna, Leopolda, a następnie u córki Marii, która mieszkała w Kazimierzy Wielkiej.
Jeszcze w okresie przedpowstaniowym Leopold aktywnie uczestniczy w ruchu patriotycznym. Jego córka Julia, która wyszła za Leona Siedleckiego, miała syna - Adama Grzymałę Siedleckiego, wybitnego krytyka literackiego i teatralnego, który we wspomnieniach (Rozmowy z samym sobą) przekazywał informacje o dziadku: ... Ojciec mojej matki Sebastian Pieprzak, przed powstaniem dzierżawca wsi Twierdza pod Andrychowem, pełnił funkcję komisarza cywilnego na obwód wadowicki. ...
W przekazach rodzinnych zachowała się informacja, jak podjęto tam decyzję o udziale w powstaniu: ... W dniu 19 stycznia 1863 roku na dzień św. Sebastiana, a więc na imieniny mego dziadka zebrało się w Twierdzy liczniejsze grono ... z towarzystwa ... oficjaliści z większych dóbr, właściciele pomniejszych folwarków ... Przy kolacji dyskusja namiętna między białymi a czerwonymi na temat wiszącego w powietrzu powstania: przystępować do "ruchu" czy nie; noc była ciepła jak legendarnie ciepłym był styczeń owego 1863 roku, wysoka temperatura sprowadziła burzę i właśnie gdy solenizat przemawiał agitując za "ruchem", w przestworze po błyskawicy runął gdzieś w dali piorun.
- Panowie - zawołał mówca - czyż nie słyszeliście? Oto święty Sebastian rycerz rzymski wzywa nas do boju!!! ...
Do powstania narodowego 50-letni Sebastian wysłał swego syna Leopolda, który znalazł się w obozie Kurowskiego w Ojcowie, brał udział w krwawej bitwie w Miechowie, gdzie został ranny.
W późniejszym okresie Sebastian Pieprzak mieszka u Leopolda w Szczekocinach, następnie przenosi się do swej córki Marii zamieszkałej w Kazimierzy Wielkiej. Tam, w wieku 74 lat, zmarł dnia 7 sierpnia 1886 r. pozostawiając owdowiałą żonę Emilię. Potwierdza to akt zgonu nr 71 z 1886 r. sporządzony w kościele parafialnym w Kazimierzy Wielkiej. Został pochowany na miejscowym cmentarzu. Jego syn - Leopold, powstaniec 1863 r, posiada zachowaną mogiłę na cmentarzu w Proszowicach.
Wprowadzono VIII.2010 r. w oparciu o
materiały Franciszka Oziębłowskiego,
prapraprawnuka Sebastiana Pieprzaka.
Uzupełnienie z kwietnia 2012 r.
Z mogiły Sebastiana Pieprzaka zaginęła nagrobna tablica żeliwna umieszczona na żelaznym krzyżu. Obecnie jest to mogiła bezimienna.
góra strony
3. Jan Leśniewski
Od mogiły J. Bogusławskiego idziemy alejką na płd., w kierunku cmentarnej kaplicy. W połowie drogi do kaplicy, bezpośrednio po prawej stronie alejki, znajduje się mogiła obudowana płytami lastryko. Na płycie pionowej, stanowiącej zwieńczenie grobu, zamocowana tablica z czarnego granitu, zawierająca wyryty napis:
Ś. P. / JAN LEŚNIEWSKI / UCZESTNIK POWSTANIA / STYCZNIOWEGO / ZM. 6.III.1925 / z MIELCÓW MARIA / LEŚNIEWSKA / * 14.XI.1893 † 16.IV.1973 / PANIE PRZYJMIJ ICH / DO KRÓLESTWA SWEGO
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Jan Leśniewski, urodzony w roku 1841, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 I 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10 / 1921 poz. 1232).
góra strony
4. Stanisław Postawka
Od bramy wejściowej cmentarza parafialnego główną aleją 130 m, a następnie poprzeczną aleją w lewo. Po kilku metrach, po prawej stronie, wygrodzona kamiennymi słupkami, kwatera zawierająca mogiły rodziny Postawka.
Przed kamiennym obeliskiem z napisem:
WIECZNE / ODPOCZYWANIE położone są cztery płyty nagrobne.
Płyta nagrobna, położona po lewej stronie kwatery, posiada wykuty napis:
STANISŁAW LUDWIK / VON LOEWENSTERN / POSTAWKA / PUŁKOWNIK WOJSK POLSKICH 1863 R. / WŁAŚĆ. DÓBR DONOSY / 1837 - 1917
Stanisław Postawka (1837 - 1917) pochodził z ziemiańskiej rodziny z Gabułtowa k/ Kazimierzy Wielkiej, w której żywe były tradycje udziału w walkach narodowych: w wojnach napoleońskich oraz w powstaniu listopadowym. Miał rodzeństwo: siostrę Elżbietę oraz dwóch braci: Bronisława i Leona.
Ponieważ posiadał przygotowanie (odbył służbę wojskową w carskim wojsku) po przystąpieniu do powstania narodowego w 1863 r. szybko został dowódcą VI kompanii w pułku stopnickim Kality Rębajły. Walczył pod Jeziorkiem, Mierzwinem, Hutą Szczeceńską i pod Iłżą. Wzmianki o udziale Stanisława w walkach odnajdujemy w "Bitwach i potyczkach 1863 - 1864" S. Zielińskiego. Na koniec powstania awansowany przez gen. Bosaka do stopnia pułkownika.
Po upadku powstania przez kilkanaście lat ukrywał się na Ukrainie. W roku 1882 powrócił w rodzinne strony. Zamieszkał w Odonowie i przez szereg lat był zawodowo związany z Cukrownią ŁUBNA, którą administrował. W okresie 1905 roku, razem z notariuszem ze Skalbmierza, Zdzisławem Skłodowskim, zorganizował patriotyczne manifestacje w Kazimierzy Wielkiej i w Skalbmierzu. Powracał do polskich tradycji, lubił np. ubierać się w kontusz szlachecki, co utrwalone zostało na prezentowanym zdjęciu (ze zbiorów Anny Wilczyńskiej).
Nie doczekał się niepodległej Polski - zmarł w r. 1917 w Odonowie, i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Kazimierzy Wielkiej. Później obok spoczęła obok jego żona Janina z Gottschaldków (1855 - 1926). Pozostawił czterech synów: Emila, Bronisława (1880 -1944), Władysława i Stanisława.
Brat Stanisława - Leon Postawka (1839 - 1926), po ukończeniu Gimnazjum w Pińczowie oraz Seminarium Duchownego w Kielcach w roku 1862 uzyskał święcenia kapłańskie. Został wikarym w Pińczowie a następnie w Miechowie. Był świadkiem Bitwy Miechowskiej oraz pożaru i rzezi mieszkańców miasta, udzielał im pomocy. Był przez Rosjan oskarżony o strzelanie do żołnierzy, od zarzutu tego został uwolniony przez oficera-Polaka, ale dla pewności uciekł do Krakowa, a następnie udał się na emigrację do Francji. W Rzymie miał okazję na specjalnej audiencji przekazać papieżowi Piusowi IX informacje o zdarzeniach w Polsce.
Jako kapelan wojskowy brał udział w wojnie francusko - pruskiej 1870 - 71 r., m.in. uczestniczył w bitwie pod Sedanem. Osiadł w Paryżu, gdzie pracował jako wikary, proboszcz, następnie został dyrektorem Katolickiej Misji Polskiej w Paryżu. Zmarł w 1923 r. i spoczywa na cmentarzu Montmorency. Pozostawił "Pamiętniki" w których przedstawia m.in. historię rodziny oraz zdarzenia w Miechowie w czasie powstania 1863 roku.
Drugi brat Stanisława - Tadeusz Postawka był również powstańcem 1863 r. Nie są jednak znane jego czyny w powstaniu. Wiadomym jest, że po upadku powstania wyemigrował do Francji, możliwe, że w kontakcie z bratem, ks. Leonem. Ale nie znajduje to potwierdzenia w cytowanych powyżej "Pamiętnikach". W rodzinne strony już nigdy nie powrócił.
Z dokumentacji Dyrekcji Robót Publicznych wynika, że na cmentarzu parafialnym w Kazimierzy Wielkiej znajdował się krzyż zeliwny z tabliczką powstańca - Augustyn Stanisław Postawka. Planowany był remont tej mogiły w roku 1933 - oczyszczenie żelaznych sztachetek ogrodzenia oraz krzyża i tabliczki. (AP Kielce, zesp. 100/I, sygn. 15224). Była to mogiła ojca Stanisława Postawki - Augusta Stanisława Ludwika Postawki (1810 - 1890), uczestnika powstania listopadowego. Był on znanym malarzem, miniaturzystą i architektem. Ożenił się z Emilią z Dunin-Wąsowiczów, majętną wdową po Władysławie hr. Sołtyku (klucz dóbr mnichowskich i folwark w Gabułtowie k/ Kazimierzy Wielkiej). Mogiły Augusta Stanisława Postawki obecnie nie odnaleziono. Trwałym materialnym śladem Augusta Postawki są jego prace w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Kielcach i w Poznaniu.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
28-12-2014 , 11:24
|
|
