KLIMONTÓW

1. Pomnik powstańców 1863 r. w Klimontowie.

Przy bramie kolegiaty w Klimontowie (od strony płn.), stoi kamienny obelisk. Na ścianie postumentu umieszczono krzyża oraz dwukrotnie wykuto postać orła. Poniżej napis:
POLEGŁYM / ZA / WOLNOŚĆ OJCZYZNY / W BITWIE POD RYBNICĄ / D. 20 PAŹDZIERNIKA 1863 R.

W podstawie cokołu, wykuto rok postawienia pomnika: 1924

Na trzech pozostałych bocznych ścianach pomnika wykute są nazwiska poległych:
1)
WOJCIECH ELGETT KS. REFOR. Z SANDOMIERZA / STANISŁAW BIESIADEWSKI L. 20 / STANISŁAW BORZĘCKI L. 22 / TOMASZ MAZURKIEWICZ / ROMAN DROZDOWSKI L. 30 / JÓZEF WINIA L. 40 KAPITAN / ZYGMUNT BOCHEŃSKI L. 24 / SZCZEPAN GÓRSKI L. 30 / TOMASZ BORKOWSKI L. 25 / ANDRZEJ OLBRACHTOWICZ L. 24 / WALIGÓRSKI L. 30 PORUCZNIK / JAN OŻÓG L. 17 / WALENTY KORZYKO V. KORZECHWA L. 25 / ANDRZEJ BRUZ L. 24 / STANISŁAW TOMASZEWSKI L. 18 / WOJCIECH WIERZBICKI L. 23 / ALFONS MAJCHROWSKI V. MAJKOWSKI L. 44 POR. / ALFONS SZCZELSKI V. WŁADYSŁAW MADEJSKI L. 25
2)
STANISŁAW UJEJSKI L. 17 / LEON ŻELAZOWSKI L. 30 / STANISŁAW KALISZEWSKI L. 20 / JÓZEF BILSKI L. 25 / WOJCIECH TARASKA L. 39 / JAN ZYCHRA V. MILLER L. 24
3)
HIPOLIT PRZYBYCIEŃ L. 20 / EDWARD WARCHAŁOWSKI L. 22 / FRANCISZEK STAWECKI L. 20 / JÓZEF SIKORSKI V. WZIĄTEK L. 28 / I / 21 NIEWIADOMYCH Z IMIENIA I NAZ- / WISKA RAZEM 49 POLEGŁYCH.

Odnowione w roku 2008 napisy na pomniku powstańców 1863 r. poległych pod Rybnicą.

   W pobliskiej Rybnicy dnia 20 października 1863 roku była bitwa oddziału Dionizego Czachowskiego. Około 650-osobowy oddział piechoty i kawalerii pod dowództwem kpt. Gustawa Rosnera - Róży w bitwie z 500-osobowym oddziałem dragonów i piechoty rosyjskiej pod dowództwem mjr. Czuti odniósł zwycięstwo, ale wielu powstańców padło w boju, byli też liczni ranni (zob. hasło: RYBNICA). Dzień później - kolejna krwawa bitwa, teraz na terenie Jurkowic (zob. hasła: JURKOWICE, OLBIERZOWICE).

   Polegli i ranni z Rybnicy dnia 21.X. byli zwożeni do Klimontowa. Burmistrz klimontowski Lechowski powołał komisję, składającą się z kilku mieszczan (m.in. Józef Lindek, który po latach składał o tym relację) oraz proboszcza klimontowskiego, ks. Jana Krupińskiego i jednego dominikanina z miejscowego klasztoru. Zabitych układano koło kościoła. W trakcie tych prac pokazał się rosyjski oddział, który otoczył zebranych, a ich dowódca sztabs-kapitan Pleskaczewski opluł i zwymyślał Polaków, a następnie popędził z dragonami na pole bitwy do Jurkowic (gdzie został śmiertelnie ranny i zmarł w szpitalu w Staszowie).

   Po oględzinach komisji policyjnej, która zjechała z Sandomierza (lub Staszowa) od godz. 10 rano w dniu 23.X. ks. Jan Krupiński sporządzał akty zgonu związane bezpośrednio ze stoczoną bitwą pod Rybnicą.

   W 27 aktach zapisano Rybnicę, jako miejsce zgonu .. o godzinie trzeciej po południu ... w dniu 20 pażdziernika 1863 roku:

38 Rybnica
Działo się to w mieście Klimontowie dnia dwudziestego trzeciego października Tysiąc Ośmset sześćdziesiątego trzeciego roku o godzinie dziesiątej rano. Stawili się Jan Karwaciński organista farny lat Czterdzieści dwa i Łukasz Witkowski Dziad szpitalny lat Sześćdziesiąt liczący w Klimontowie zamieszkali, i oświadczyli Nam ze dnia Dwudziestego bieżącego miesiąca i roku o godzinie o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Wojciech Elget Xiądz Reformat z Sandomierza teraz z Galicji przybyły pod nazwą Kapitana lat około 30 mający. Reszta szczegółów niewiadoma. Po przekonaniu się naocznie o zejściu Wojciecha Elgeta Akt ten stawającym przeczytany wraz z pierwszym świadkiem podpisaliśmy. Drugi zaś pisać nieumie.
/-/ Jan Karwaciński

Xiądz Jan Krupiński prob. Inf.
Klim. Utrzymujący Akta Rel. Cyw.

39 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Stanisław Biesiadewski z Galicji lat około 30 mający. Reszta szczegółów niewiadoma ...

40 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Stanisław Borzęcki z Tarnowa z Galicji lat około 25 mający. Reszta szczegółów niewiadoma ...

41 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Tomasz Mazurkiewicz z Galicji. Reszta szczegółów niewiadoma ...

42 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Roman Drozdowski lat około 30 mający rodem z Królestwa przybyły z Galicji. Reszta szczegółów niewiadoma ...

43 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy Józef Winia lat około 40 mający kapitanem nazywany z Galicji. Reszta szczegółów niewiadoma ...

   Akta zgonu od nr 45 Rybnica do nr 65 Rybnica dotyczą powstańców o niewiadomych nazwiskach i imionach. Każdy otrzymał indywidualny akt zgonu, jak podano na przykładzie aktu nr 45.

45 Rybnica
... o godzinie trzeciej po południu umarł w Rybnicy mężczyzna z imienia i nazwiska niewiadomy, według opisu sądowego wzrostu wysokiego lat około 30, ciała delikatnego, włosów ciemnych, twarzy okrągłej, czoła wysokiego, ubrany w kurtkę szaraczkową z wyłogami czerwonymi i jedną epoletą białą, kaftan i spodnie trykotowe, koszulę webową z zakładkami drobnemi bez obuwia ... Reszta szczegółów niewiadoma ...

   Jest też grupa 6-ciu śmiertelnie rannych powstańców, którzy zmarli podczas transportu lub już po dotarciu do Klimontowa. W aktach określono ich zgon pomiędzy godz. 7 wieczorem dnia 20.X. - a godz. 9 rano dnia 22.X.:

32 Klimontów
... 20.X 1863 r. o godz. 7 wieczorem umarł w Klimontowie Zygmunt Bocheński kawaler lat około 24 mający z Galicji, którego matka podobno tam żyje stanu szlacheckiego. Reszta szczegółów niewiadoma ...

33 Klimontów
... 21.X 1863 r. o godz. 4 po południu umarł w Klimontowie Alfons Majchrowski inaczej Majkowski, wdowiec, nazywający się porucznikiem z pod Lwowa z Galicji, lat około 40 liczący. Reszta szczegółów niewiadoma ...

34 Klimontów
... 21.X 1863 r. o godz. 6 rano umarł w Klimontowie Szczepan Górski kawaler z Miasta Bogorji okręgu Staszowskiego lat około 30 mający. Reszta szczegółów niewiadoma ...

35 Klimontów
... 21.X 1863 r. o godz. 2 po południu umarł w Klimontowie Tomasz Borkoski kawaler ze Starego Sącza z Galicji lat około 25 mający. Reszta szczegółów niewiadoma ...

36 Klimontów
... 22.X 1863 r. o godz. 9 rano umarł w Klimontowie Jan Ożóg z Miasta Sokołowa z Galicji kawaler syn Tadeusza i Franciszki Małżonków Ożogów stanu miejskiego lat 17 mający ...

37 Klimontów
... 21.X 1863 r. o godz. 2 po północy umarł w Klimontowie Andrzej Olbrachtowicz z Galicji lat około 24 mający. Reszta szczegółów niewiadoma ...

   Do sporządzonych zgonów związanych z bitwami pod Rybnicą i pod Jurkowicami, należy też akt zgonu por. Waligórskiego, który zmarł w Szpitalu w Górkach Klimontowskich:
44 Górki
... 22X 1863 r. o godz. 5 rano umarł w Górkach w szpitalu niejaki Waligórski porucznikiem nazywany lat około 30 mający z Galicji. Reszta szczegółów niewiadoma ...

   Ogółem od października do grudnia 1863 r. ks. Jan Krupiński, proboszcz Infułat Klimontowski, sporządził 49. aktów zgonu powstańców, którzy polegli w bitwie (27), zmarli z ran bezpośrednio po walce (7) oraz zmarli nieco później (15 aktów zgonu w powstańczym lazarecie w Klimontowie, zob. pkt. 2).

ks. Wojciech Elgiett (v.Elgielt v.Elget v.Elgőt), z Klasztoru Reformatów w Sandomierzu, w czasie powstania był kapelanem w oddziale M. Langiewicza i D. Czachowskiego. Później zrzucił sutannę i pod pseudonimem Wieniawa walczył jako kapitan - dowódca oddziału kosynierów. Jego zdjęcie w powstańczym stroju, z oficerską szablą w ręku, znajduje się w zbiorze fotografii powstańców 1863 r. w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Zginął 20 X 1863 r. w bitwie pod Rybnicą. W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego znajduje się, przedstawiona poniżej, klepsydra informująca o śmierci ks. Wojciecha Elgietta w boju pod Rybnicą.

   Wspomniany wcześniej - Jan Szczepanowski opisywał:
W 1862 r. był w Klimontowie postawiony krzyż przed kościołem z ofiar obywateli i panów - dla tego, żeby się ludzie zbierali i śpiewali pieśni patrjotyczne. - Ksiądz Krupiński wrogo usposobiony - chował się w czasie śpiewów na dzwonnicy. Krzyż był dębowy, nie obrobiony, od góry do dołu paliły się na nim wieczorem lampy z masłem i oliwą; krzyż ten stał niecały rok; po pochowaniu powstańców w jakiś czas ten krzyż obrobili - wzięli z pod kościoła i postawili na grobie powstańców.

   W tym właśnie miejscu, został postawiony pomnik upamiętniający powstańców roku 1863. E. Niebelski (W dobrach Ossolińskich ...) podał historię powstania pomnika:
Na początku 1924 roku z inicjatywy mecenasa Adama Bartkowskiego mieszczanie zebrali 540 mln marek, zamierzając ufundować pomnik powstańcom poległym w bitwie pod Rybnicą w 1863 roku. ... W sierpniu obelisk był już gotowy, wykuł go kamieniarz Piwnik z Kurowa. W przeddzień rocznicy bitwy, 19 października odbyło się uroczyste poświęcenie pomnika, które zgromadziło bardzo wielu obywateli, lud okoliczny i dziatwę ze szkół powszechnych. Patriotyczne kazanie wygłosił ks. Lenartowicz. ...

   Podjęto wówczas działania, aby również w Olbierzowicach postawić pomnik powstańcom 1863. Pochowani tam zostali powstańcy z tego samego oddziału D. Czachowskiego walczącego w Rybnicy, ale polegli w następnym dniu, w bitwie pod Jurkowicami - zamierzenia te zostały sfinalizowane w roku 1930.

   Pomnik przetrwał do dni dzisiejszych, a ostatnie prace konserwatorskie wykonano w roku 2008.

góra strony

2. Szpital powstańców 1863 r.

W pobliżu Rynku w Klimontowie, przy ul. Krakowskiej nr 1, znajdował się 1-piętrowy murowany budynek, w którym w okresie wydarzeń powstania styczniowego był uruchomiony powstańczy szpital. Pomieszczenia szpitalne urządzono na piętrze budynku, na parterze już wcześniej funkcjonowała apteka. W kilka lat po powstaniu budynek częściowo zniszczony przez pożar, przy odbudowie został nieco przebudowany: dodano ganek. Od wielu lat należy do sióstr "skrytek" (Siostry Imienia Jezus). Zachowało się zdjęcie budynku szpitala z okresu międzywojennego, które prezentowane jest poniżej.

Już w ostatnich dniach działań II Wojny Światowej w rejonie Klimontowa, podczas nalotu lotniczego bomba zniszczyła budynek szpitala do fundamentów, pozostały jedynie piwnice, które zachowały się do obecnych czasów. Ocalał natomiast sąsiadujący budynek murowany, też 1-piętrowy, który łatwo pomylić z dawnym szpitalem. I w tym to budynku (prezentowanym na zdjęciu), siostry skrytki prowadzą obecnie przedszkole.

Niniejsze sprostowanie wprowadzono w kwietniu 2011,
dzięki informacjom przekazanym przez siostrę Ewę
ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszego Imienia Jezus
w Klimontowie.

   Niedługo po bitwie pod Rybnicą, krakowski Czas w nr 246 z 28.X.1863 r. donosił:
... ranni polscy w liczbie 50 kilku znajdują się, oprócz w Staszowie, także w szpitalach w Klimontowie i Kurozwękach ...

   Władysław Zapałowski - Płomień, który w powstaniu pełnił obowiązki zastępcy naczelnika cywilnego woj. sandomierskiego, wspomina (Pamiętniki ... s. 68 - 69), jak po bitwie jurkowickiej został wezwany do Kunowa na spotkanie z D. Czachowskim, który wydał mu polecenie: Was prosić będę, abyście jechali natychmiast do Klimontowa i na plac boju, zajęli się rannymi i urządzili szpital. A proszę cię na Boga niech tym biednym nieszczęśliwym mym towarzyszom na niczem nie zbywa.

   I opisuje dalej Zapałowski:
   Nie kładłem się spać i z brzaskiem dnia wyjechałem przez Gołaszyce, Modliboczyce i Grocholice do Klimontowa. W drodze bowiem dowiedziałem się, że tam znajdują się ranni. ...
   W obszernym domu murowanym, w którym mieściła się apteka, urządzony został na prędce szpital z kilkunastu rannymi. Dwuch doktorów pielęgnowało chorych - jeden doktór młody, galicjanin, z partji Czachowskiego, drugi miejscowy i dwuch felczerów. Szpitalem opiekowały się miejscowe panie z okolicy.Zastałem tam znaną mi panią Karczewską, szlachetną matronę, a którą dawniej w innych lepszych warunkach znałem, gdy mieszkali w Opoczyńskiem w Rożenku. Z synem Henrykiem kolegowałem w szkołach w Piotrkowie.
   Rannym na niczem nie zbywało. Sale duże, widne, czysto utrzymane, jak również bielizna; obsługiwały siostry szarytki zakonnice z Kurozwęk, a opiekowały się obywatelki z okolicy, obecność zaś p. Karczewskiej była rękojmią dobrej opieki. To też spokojnie mogłem odjechać i uspokoić pułkownika Czachowskiego. ...

   Młodym lekarzem z Galicji, o którym wspomniał Zapałowski był dr Jan Biesiadecki h. Prus z Wróćmierowy. Urodzony w roku 1837 w Sieklowej Górnej w Galicji. Medycynę studiował w Krakowie, Wiedniu i Pradze. Do powstania wyszedł z Galicji z oddziałem D. Czachowskiego. Walczył pod Rybnicą i Jurkowicami. W utworzonym szpitalu w Klimontowie został naczelnym lekarzem. Leczył kilkudziesięciu rannych towarzyszy z oddziału oraz również rannych żołnierzy rosyjskich. Później powrócił do Galicji. W latach 1866 - 1876 był starszym lekarzem pułkowym. W roku 1876 osiedlił się w Jaśle, pełnił tam później funkcję fizyka powiatowego. W roku 1903 zakupił majątek dworski Umieszcz pod Jasłem.

   Więcej informacji o klimontowskim szpitalu zebrał i opublikował w r. 1927 w Lekarzu Wojskowym gen. bryg. dr Franciszek Białokur (Materiały do opracowania służby zdrowia w powstaniu styczniowem 1863 - 1864 r.). Przekazy o funkcjonowaniu powstańczego lazaretu w Klimontowie uzyskał z relacji 80-letniego Jana Szczepanowskiego, mieszkańca Klimontowa, który w był sanitariuszem w tym szpitalu rannych:
... Na drugi dzień hrabina Ledóchowska (która w czasie powstania piekła chleb, biła bydło i posyłała do lasów powstańcom) przyjechała do Klimontowa z Górek, gdzie mieszkała - i kazała w swoim domu na górze - gdzie nikt nie mieszkał - uprzątnąć pokoje na szpital.

   Pokoje były jak obecnie. Łóżka, pościel dawało miasto, potem poodbierali. Łóżek było z 15; szpital mieścił się w 3-ech pokojach; leżało po 6 - 8 rannych w pokoju. W tym domu na dole była apteka (cały dół zajmowała), aptekarz Słomski, lat około 50, kawaler. Ranni zeszli do szpitala tego dnia wieczorem, do tego czasu gdzieś się chowali; było ich około 15. Lekarzem był dr Paleński. Fr. Hałatkiewicz dochodził pokryjomu; zakonnic nie było; sanitarjuszem był Piotr Wąsik - posługacz, a Szczepanowski donosił lekarstwa, poduszki i t. d.

   Lekarstwa aptekarz dawał darmo, - Jeść im nosili z miasta. Hrabina nie przyjeżdżała, przysyłała rosół, leguminy i t. d. Kobiet żadnych nie było. Robił dr. Paleński operacje na sali chorych, opatrunki codzień - z polecenia hrabiny, która za wszystko płaciła. Szpital był koło 3 tygodni; kto był zdrowy - uciekał sam lub byli wywożeni, bo moskale już byli - z naczelnikiem Kopańskim i wpadali do szpitala, "kotoryj zdorow miateżnik"; - stała rota wojska. Umarło w szpitalu około 4-ch. Byli stale ci sami. Żadnego moskala rannego nie było w szpitalu. Reszta została rozwieziona przez panów, którzy ich odwiedzali - codziennie 1-2.

   Między niektórymi rannymi mieli być węgrzy, bo mieli "korony", których tu nie znali i nie rozumieli ich mowy. Wynosili się po trochu - niewiadomo kiedy - i zanim rota wojska przyszła - szpitala nie było już i w tym mieszkaniu mieszkał naczelnik Kopański.

   Opowieść Szczepanowskiego, podana 60 lat po wydarzeniach, zawiera nieco błędów - np. Białokur ustalił, że w szpitalu rannych pracował nie lekarz Paleński, tylko felczer Józef Poliński (zmarł w Klimontowie 13.4.1875 w wieku 77 lat). Na podstawie wypisów z Księgi Zgonów parafii Klimontów, można stwierdzić, że szpital działał ponad 2 miesiące, do końca grudnia 1863 r. i zmarło tam 15 powstańców. W Księdze Zgonów za rok 1864 nie stwierdzono żadnych zapisów, które można wiązać z działalnością tego szpitala.

Wypisy z Księgi Zgonów parafii Klimontów w roku 1863

67 Szpital Klimontowski
... 23.X 1863 r. o godz. 7 wieczorem umarł w Klimontowie w szpitalu rannych Walenty Korzyko czyli Korzechwa kawaler z Miasta Głogowa z Galicji Cyrkułu Rzeszowskiego stanu wiejskiego lat 25 mający. Zostawiwszy tam matkę ...

68 Szpital Klimontowski
... 25.X 1863 r. o godz. 11 rano umarł w Klimontowie w szpitalu rannych Andrzej Druz kawaler z Miasta Sędziszowa z Galicji profesji garncarskiej lat 24 mający ...

70 Szpital Klimontowski
... 26.X 1863 r. o godz. 6 wieczorem umarł w Klimontowie w Szpitalu Rannych Stanisław Tomaszewski syn Aptekarza z Miasta Brzeska z Galicji lat 18 mający...

71 Szpital Klimontowski
... 29.X 1863 r. w południe umarł w Klimontowie w szpitalu rannych Wojciech Wierzbicki kawaler z Miasta Sędziszowa z Galicji lat 23 mający ...

73 Szpital Klimontowski
... 31 X 1863 r. o godz. 6 wieczorem umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Stanisław Ujejski kawaler syn Ameli Ujejskiej z Tarnowieczka Cyrkułu Jasielskiego z Galicji lat 17 stanu szlacheckiego ...

74 Szpital Klimontowski
... 1 XI 1863 r. o godz. 6 rano umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Leon Żelazowski kawaler z Tarnowa z Galicji lat 30 liczący ...

76 Szpital Klimontowski
... 8 XI 1863 r. o godz. 9 rano umarł w Klimontowie w Szpitalu Rannych Stanisław Kaliszewski kawaler lat 20 z Przecławiez Galicji, gdzie ma brata malarzem ...

77 Szpital Klimontowski
... 11 XI 1863 r. o godz. 6 rano umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Bilski Józef z Miasta Baranowa z Galicji kawaler lat 25 mający, zostawiwszy tam rodziców ...

78 Szpital Klimontowski
... 12 XI 1863 r. o godz. 5 wieczorem umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Wojciech Taraska kawaler ze wsi Dąbrowy z Galicji stanu wiejskiego lat 39 mający...

79 Szpital Klimontowski
... 13 XI 1863 r. o godz. 9 wieczór umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Alfons Szczelski od innych nazywany Władysław Madejski lat 25 liczący miał pochodzić z Warszawy ...

81 Szpital Klimontowski
... 18 XI 1863 r. o godz. 8 rano umarł w Klimontowie w Szpitalu Rannych Zychra Jan czyli Miller kawaler lat 24 z Tarnowskiego z Galicji ...

82 Szpital Klimontowski
... 20 XI 1863 r. o godz. 7 wieczorem umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Hipolit Przybycień kawaler uczeń szkoły lekarskiej z Krakowa siostrzeniec kanonika Stępnia z Tarnoskiego z Galicji lat 20 mający...

83 Szpital Klimontowski
... 23 XI 1863 r. o godz. 4 po południu umarł w Klimontowie w Szpitalu rannych Edward Warchałowski kawaler z Tarnowa z Galicji lat 22 liczący ...

91 Szpital Klimontowski
... 22 XII 1863 r. o godz. 7 rano umarł w Klimontowie Franciszek Stawecki z Galicji kawaler lat 20 liczący ...

92 Szpital Klimontowski
... 29 XII 1863 r. o godz. 4 wieczorem umarł w Klimontowie Józef Sikorski vel Wziątek lat 28 liczący, kawaler ...

góra strony

3. Ks. Aleksander Jankowski

Na cmentarzu parafialnym (od drugiej bramy alejką 50 m i po prawej stronie, pod drzewem) kamienny nagrobek zwieńczony krzyżem. Na cokole nagrobka wyryty napis:
Ś. P. / KS. ALEKSANDER / JANKOWSKI / ŻYŁ LAT 79 † D. 8 CZER. / 1911 R. / POKÓJ JEGO DUZSY. // (!)

Ks. Aleksander Jankowski (1833 - 8.VI.1911) skończył seminarium w Sandomierzu. Był wikarym w Zwoleniu, Skarżysku, Opocznie, Siennie iGowarczowie, gdzie zastało go powstanie. Wikary z Gowarczowa czynnie uczestniczy w pracach organizacji narodowej. W dniu 26 czerwca 1863 r. został aresztowany, osadzony w Końskich, następnie w Radomiu. Jak podaje P. Kubicki (Bojownicy kapłani ...) w aktach tak przedstawiono udział ks. A. Jankowskiego w powstaniu: ... należał do tajnego rewolucyjnego spisku ... odbierał od mieszczan i włościan przysięgę na wierność Centralnemu Narodowemu Komitetowi i gotowość do powstania. Dwa razy był w partjach powstańczych i był w nielegalnych stpsunkach z niektórymi przywódcami partyj. Biorąc szczególny udział w zdobywaniu środków na rozwój powstania poprzez dostarczanie powstańcom broni, żywności i przez wernunek włościan do partji, ...

   Wyrokiem sądu został pozbawiony wszystkich praw stanu i skazany do katorżnych robót na 12 lat. Pracował w kopalni w Aktani, a następnie został zesłany na osiedlenie w guberni irkuckiej.
   Po 40 latach pobytu na Syberii, w roku 1904 powrócił do Ojczyzny. Powrócił ponownie do stanu duchownego, zakończył swój żywot jako wikary w Klimontowie, i tu spoczął na miejscowym cmentarzu.
   Zamieszczone zdjęcie, ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, przedstawia ks. A. Jankowskiego przy wyjeździe z Sybiru.

góra strony

4. Ks. Filip Drewniakowski

Z nagrobkiem ks. A. Jankowskiego sąsiaduje ziemna mogiła wygrodzona czteroma kamiennymi słupkami. Nagrobek kamienny na bocznej ścianie posiada wyryty napis:

D. O. M. / Tu spoczywa / Ksiądz Filip / DREWNIAKOWSKI / proboszcz Infułat / Klimontowski / zmarł 1881 r / wieku 66 lat / reqiescat in pace

Ks. Filip Drewniakowski urodził się w roku 1815. W okresie powstania był proboszczem Przybysławic w gminie Ożarów. Współpracował z powstańcami.
Zapłacił 53 r. kontrybucji, aby pokryć straty poniesione w kasie Ożarowa podczas rozruchów powstania.
Później, w latach 1875 - 1882 był proboszczem w Klimontowie. Tu zmarł i został pochowany na miejscowym cmentarzu.

góra strony

5. Władysław Białoskórski

Na cmentarzu parafialnym (od drugiej bramy główną aleją ok. 20 m, i po lewej) - ziemna mogiła, w wygrodzeniu żeliwnym płotkiem, z dużym żeliwnym nagrobkiem zwieńczonym krucyfiksem.

   W podstawie nagrobka żeliwna tablica z napisem:
D.O.M./ EDWARD BIAŁOSKÓRSKI/ TAJNY RADCA/ B. PREZES DYREK. GŁÓW. TOW./ KREDYTOWEGO ZIEMSKIEGO/ KAWALER WIELU ORDERÓW/ UMARŁ DNIA 24 LIPCA/ 1881 ROKU//

   Na bocznej ściance nagrobka umieszczono napis:

Ś. P. / WŁADYSŁAW / BIAŁOSKÓRSKI / DNIA. 21 / PAŹDZIERNIKA / R. 1863

   Trudno byłoby twierdzić, że dziedzic - Władysław Białoskórski uczestniczył w ruchu narodowym. Został zamordowany przez Kozaków w okresie bitwy pod Jurkowicami, właściwie jako ofiara przypadkowa. Przebywał u niego Melchior Dowgiałło, lekarz ze Staszowa. I na ganku dworku został zaatakowany przez Kozaków. Gdy w obronie swego gościa stanął gospodarz - obaj ponieśli śmierć (Dowgiałło pochowany w Staszowie).

   W akcie zgonu nr 31, pod datą 21.X.1863 r. proboszcz ks. J. Krupiński zapisał:
31 Jurkowice
Działo się to w mieście Klimontowie dnia dwudziestego trzeciego października Tysiąc Ośmset trzeciego roku o godzinie dziesiątej rano. Stawili się Jan Karwaciński organista farny lat Czterdzieści dwa i Łukasz Witkowski Dziad szpitalny lat Sześćdziesiąt liczący w Klimontowie zamieszkali, i oświadczyli Nam ze dnia Dwudziestego pierwszego bieżącego miesiąca i roku o godzinie o godzinie dziewiątej rano umarł w Jurkowicach Władysław Białoksórski Syn Jana i Katarzyny Białoskórskich Małżonków stanu szlacheckiego lat Czterdzieści cztery mający kawaler. Po przekonaniu się naocznie o zejściu Władysława Białoskórskiego Akt ten stawającym przeczytany wraz z pierwszym świadkiem podpisaliśmy. Drugi zaś pisać nieumie.
/-/ Jan Karwaciński

Xiądz Jan Krupiński prob. Inf.
Klim. Utrzymujący Akta Rel. Cyw.

góra strony

6. Mogiła zbiorowa powstańców 1863 r.

   Na cmentarzu parafialnym Klimontowa były mogiły powstańców 1863 r. poległych bezpośrednio w walce oraz zmarłych w lazarecie powstańczym w Klimontowie. Mogiły te nie zachowały się do czasów obecnych.

   Spisana została relacja Jana Szczepanowskiego (rocznik 1845), stałego mieszkańca Klimontowa, który w okresie powstania był sanitariuszem w szpitalu rannych w Klimontowie. W roku 1925 osiemdziesięcioletni naoczny świadek zdarzeń zaszłych po bitwach pod Rybnicą i Jurkowicami w 1863 roku, tak je opisał:
Środa [20.10.1863]
   W nocy tego dnia, w którym była bitwa pod Rybnicą - burmistrz klimontowski Lechowski (ojciec p. Rodziszewskiej) posłał z Klimontowa 4 ludzi: Stanisława Kilarskiego, Feliksa Wróblewskiego, Wojciecha Nowakowskiego i Walentego Goździewskiego - obywateli klimontowskich pieszo do Rybnicy (5 kilometrów) dla pozbierania rannych i zabitych; na rano nakazał przygotować 3 furmanki we wsi i 1 z Klimontowa i wysłał rano do Rybnicy do przewożenia. Pierwsza furmanka przyjechała z zabitemi rano, i układali w 2 rzędy na cmentarzu - 39 ludzi nagich; jeden z nich miał skaplerz, a w nim 2 dukaty, na których było wyrysowane "Ksiądz Wojciech". Skaplerz ten zdjął ksiądz Krupiński, za te 2 dukaty kupił płótna do poowijania zabitych, a księdzu Wojciechowi kupił trumnę niemalowaną. Furmanki przywiozły tych 39 zabitych - rannych nie wozili (rany cięte i kłute). Zaraz zaczęli kopać grób na cmentarzu i po jednemu w latrach wozili na cmentarz; układał ich do grobu Jan Kazimierski i przesypywał wapnem; było ich trzy warstwy; ksiądz Wojciech pochowany w oddzielnym grobie. Ksiądz ich pokropił tylko pod kościołem, i pojednemu wozili; do wieczora grób był zasypany." (Białokur - Szpital rannych w Klimontowie ...)

   Z opisu wynika, że ta zbiorowa mogiła powstańców musiała mieć co najmniej wymiary: 7 x 3 m. Był też wyodrębniony grób ks. Wojciecha Elgietta, a mogiły księży otaczane były zawsze specjalną troską. Pamięć o pochówku powstańców zachowała się jeszcze u starszych mieszkańców. Występują jednak kłopoty z ustaleniem dokładnej lokalizacji - chociaż istnieją przesłanki, że sprawa ta powinna zostać wyjaśniona z pomocą mieszkańców Klimontowa.

   W 2006 roku staraniem Towarzystwa Przyjaciół Klimontowa, ze składek społecznych zebranych w czasie kwesty na miejscowym cmentarzu parafialnym, zostały odrestaurowane pomniki nagrobne ks. Jankowskiego i ks. Drewniakowskiego.

   Staraniem Marka Choiny, miejscowego regionalisty, wykonano na cmentarzu prace porządkowe przy nagrobkach tych książy oraz odmalowany został nagrobek Białoskórskich.

   W roku 2008 staraniem Urzędu Gminy w Klimontowie zostały wykonane dalsze roboty - wykonano prace konserwatorskie przy pomnikach poległych powstańców 1863 roku w Klimontowie, w Olbierzowicach oraz w Rybnicy. Zauważalna jest troska o godne zachowanie miejsc pamięci narodowej na terenie Gminy Klimontów.

Zmiany wprowadzane w roku 2013

Zostało ustalone i potwierdzone miejsce zbiorowej mogiły powstańczej na cmentarzu parafialnym w Klimontowie. Usunięto tam krzewy, teren przygotowano do dalszych prac.

Mogiła powstańców poległych w bitwie pod Rybnicą 20.X.1863 r.
(stan w dn. 11.VIII.2013 r.)

Został przyjęty do realizacji projekt odbudowy pierwotnej mogiły zbiorowej powstańców 1863 roku.
Prace, realizowane przez Urząd Gminy, z pomocą Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, wykonano we wrześniu 2013 r.

Mogiła powstańców poległych w bitwie pod Rybnicą 20.X.1863 r.
(stan w dn. 8.X.2013 r.)

Pod krzyżem, na kamiennej tablicy z herbem trójpolowym, wykuto napis:
"GLORIA VICTIS" / Ś. P. / TU SPOCZYWA 49 POWSTAŃCÓW / STYCZNIOWYCH POLEGŁYCH / W BITWIE POD RYBNICĄ / 20.10.1863 r. / i ZMARŁYCH z RAN w LAZARETACH / w KLIMONTOWIE i GÓRKACH / KLIMONTOWSKICH // W 150 ROCZNICĘ POWSTANIA STYCZNIOWEGO / SPOŁECZEŃSTWO GMINY KLIMONTÓW / KLIMONTÓW 2013 r.

Tablica na mogile powstańców poległych w bitwie pod Rybnicą 20.X.1863 r.
(stan w dn. 2.XI.2013 r.)
Uroczystość odsłonięcia i poświęcenie mogiły po remoncie przeprowadzono 24.X.2013 r.

Mogiła powstańców poległych w bitwie pod Rybnicą 20.X.1863 r. (stan w dn. 2.XI.2013 r.)

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 28-12-2014 , 11:31