STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

8 Listopad 2024, imieniny dziś obchodzi: Wiktoria, Seweryn, Wiktoriusz   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 K
 Kameduły
 Kamieńczyce (K)
 Kaplica
 Kazimierza Wielka
 Kępa - Anielin (W)
 Kidów (S)
 Kiełczyna
 Kierz Niedźwiedzi
 Klimontów
 Klimontów (K)
 Klonow
 Kocina
 Kołomań
 Komorów
 Koniecpol (S)
 Koniemłoty
 Końskie
 Koprzywnica
 Kossów
 Koszyce (K)
 Kościelec (K)
 Kowala (W)
 Kozienice (W)
 Kranów
 Krasocin
 Kraszków (E)
 Kraśnica (E)
 Krępa Kościelna (W)
 Krogulcza (W)
 Kromołów (S)
 Krynki
 Krzęcice
 Krzykawka (K)
 Książ Mały (K)
 Kunice (E)
 Kunów
 Kurozwęki
 Kurzelów
 Kuźnica (W)
 Kwaśniów Górny (K)
 L - M
 N - O
 P - R
 S
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
Dzisiaj 1863 r. - Rudowski napadł na Szydłowiec i rozbroił Moskali
24 listopada 1863 r. - Starcie Rzepeckiego pod Strojnowem
25 listopada 1863 r. - Udany atak gen. Bosaka na Opatów
26 listopada 1863 r. - Bitwa gen. Bosaka pod Ociesękami
4 grudnia 1863 r. - Walki oddziału Bogdana pod Brodami
4 grudnia 1863 r. - Bosak i Chmieleński walczą pod Sprową
5 grudnia 1863 r. - Bitwa Kality Rębajły pod Mierzwinem
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : KUNÓW powiat: OSTROWIEC     

KUNÓW

Wprowadzono uzupełnienia w maju 2013 r.


1. Pomnik z r. 1861 na rynku

   Na rynku, na kamiennym kopcu, postawiony duży kamienny krzyż. W górnej partii pomnika, na tarczy herbowej, umieszczono napis:
KRZYŻ TEN WZNIEŚLI W 1861. / MIŁUJĄCY KRAJ NASI DZIADO / WIE POŚWIĘCAJĄC GO PAMIĘCI / PIĘCIU POLEGŁYCH W WARSZAWIE / PODCZAS POCHODU 27 LUTEGO 1861. / NAPIS POWYŻSZY WYKULI WNUKOWIE / W R. 1920 SZCZĘŚLIWI DOCZEKANIEM / NIEPODLEGŁOŚCI OJCZYZNY

   W niższej części cokołu krzyża (wokół cokołu) umieszczono napis:
MIESZKAŃCY / MIASTA KUNOWA / NA PAMIĄTKĘ / WYSTAWILI

   Niżej, na tablicy mało czytelny napis:
d. 19 Lutego / 3 Marca / ? (napis zatarty)
   Jeszcze niżej, wykuta data:   1861

   Krzyż wystawiono w okresie religijno - patriotycznych manifestacji, jakie ogarnęły Królestwo Kongresowe w okresie przedpowstaniowym.

   Okazją do pierwszej manifestacji ludu warszawskiego był pogrzeb w dniu 11.VI.1860 r. Katarzyny Sowińskiej, organizatorki opieki nad więźniami i zesłańcami politycznymi.

   Dnia 29 listopada 1860 roku, w rocznicę powstania roku 1831, w kościele na Lesznie odprawiono nabożeństwo, po którym tłumy ludzi śpiewały Boże coś Polskę.

   W manifestacji na Starym Mieście w Warszawie w dniu 25 lutego 1861 r. uczestniczyła Jadwiga Prendowska z Mirca (późniejsza łączniczka gen. M. Langiewicza), która opisuje (Moje wspomnienia):
... Przed Zamkiem spotkałam policmajstra Trepowa, pędzącego ... Wjechł w tłum, namawiał, prosił, by się rozeszli ...
... wyruszył z Zamku oddział żandarmów na białych koniach i w ciasnej ulicy Ś
[wię]tojańskiej tratował zbity tłum ludu, bez jęku, bez głosu, stojący jak mur. Gdy w pierwszych szeregach padło kilkanaście osób potłuczonych, przywódcy dali hasło odwrotu, a tłum w ponurej ciszy rozpłynął się.
   Ja, nie wiedząc co się ze mną dzieje, kazałam zatrzymać się na rogu Czystej ... aby wszystko widzieć
.

   J. Prendowska uczestniczy również w następnej manifestacji, w dniu 27 lutego 1861 roku:
... Jadę tam i ja ... Ktoś zanucił "Boże coś Polskę" ...
Wyszli, śpiewając, przed Zamek ...   Z Zamku wypadli kozacy, nacierając i rozpędzając nahajkami. Lud jak fala usuwał się i wracał, rozsuwał się, ale nie ustępował, na koniec rzucił się do kamieni, których zapasy ułożone w pryzmy leżały przygotowane do naprawy bruku. Trwało to długo, upędzanie się i wzajemne przekomarzanie. Nadeszła piechota ...
   rannych i zabitych padło osób kilkanaście ... Pięciu poległych zabrała publiczność w dorożki i złożyła w Europejskim Hotelu ...


   Pogrzeb 5-ciu poległych przerodził się znów w potężną demonstrację w dniu 4 marca.

   Niedługo, bo już 8 kwietnia 1861 roku, manifestacja w Warszawie kończy się masakrą demonstrantów, podczas której na Placu Zamkowym padło około 200 zabitych.

   Warszawskie demonstracje szerokim echem rozchodziły się po całym Królestwie. Zwłaszcza, że uczestniczyli w nich nie tylko warszawiacy. Znany jest udział mieszkańców województwa sandomierskiego i krakowskiego. M.in. wśród zabitych w Warszawie w dniu 27 lutego był ziemianin z Radomskiego Zdzisław Rutkowski.


   Z inicjatywy proboszcza Kunowa ks. Jana Dąbrowskiego, na rynku usypano kamienny kopiec, na którym został ustawiony kamienny krzyż dla uczczenia poległych Polaków podczas demonstracji warszawskiej. Jak podaje ks. Bastrzykowski (Monografia historyczna Kunowa), wykonawcą pomnika był kamieniarz Antoni Kłosiński, który nauki zdobywał w zakładzie rzeźbiarsko-kamieniarskim w Warszawie.

   Pierwotny wygląd pomnika opisywał Wł. Zapałowski-Płomień (Pamiętniki z roku 1863 - 1870), działacz organizacji narodowej i późniejszy powstaniec, zamieszkały w Szeligach pod Kunowem:
   ... Miasteczko Kunów ... pod przewodnictwem przezacnego kanonika Jana Dąbrowskiego - własną pracą i kosztem wystawiło kamienną figurę. Podstawę stanowił kopiec, w formie ściętego ostrosłupa, wysokości stóp 10, a wyrobiony z jednego kamienia. Na kopcu ustawione zostały symboliczne trumny w ten sposób, że wystawały tylko końce każdej trumny, próżne miejsce zapełniły herby gubernii radomskiej. Nad trumnami wznosiła się skała z rozpadlin, z której ukazywały się różne emblematy symboliczne. Ze środka zaś skały wyrastał dąb stary, spróchniały, z poobcinanymi i połamanymi sękami, a tworzył krzyż. Na frontowym sęku zawieszona była tablica z tekstem Pisma Świętego, z zastosowanym do okoliczności.
   Cała figura mniej więcej miała wysokości stóp 50, a wszystkie jej części z kamienia prześlicznie wyrobione.
   Po powstaniu usunięto trumny i inne godła ...


   Dopiero po odzyskaniu niepodległości, w roku 1920, na krzyżu można było umieścić dodatkową tablicę, na której wyrażono pełne intencje postawienia krzyża w Kunowie. I w czasie tych prac na pomniku wykuto również rok 1861. Widoczne są ślady poprawki kamieniarza: 1861 przerobiono chyba z 1866 (?).

   W podstawie krzyża umieszczone były cztery kamienne rzeźby lwów, które zostały skradzione z pomnika w roku 2001. W roku 2006 miejscowy kamieniarz wykonał nowe kamienne lwy.


Krzyż z 1861 r. - po wykonanych pracach w 2012 r.
góra strony




2. Mogiła powstańców 1863 r.

   Na cmentarzu parafialnym w Kunowie, w pobliżu dzwonnicy, okrawężnikowana mogiła ziemna z drewnianym krzyżem, na którym wyryto napisy:
1863 / POLEGLI ZA OJCZYZNĘ / 1993 / F. I. L.

    Przed krzyżem ukośnie ułożona kamienna płyta z wykutym napisem:
Ś. P. / TU LEŻY / 38 POWSTAŃCÓW / POLEGŁYCH POD / JANIKIEM W WALCE / Z ROSJANAMI W / 1863 r.

   Pod napisem wykuta jest płaskorzeźba orła.


   W dniu 16 grudnia 1863 r. 300 - osobowy oddział powstańczy z Mazowsza pod dowództwem kpt. Łady został otoczony i rozbity pod Janikiem przez przeważające siły moskiewskiego prowadzone przez płk. Macniewa.

   W Pamiętnikach Władysława Zapałowskiego przedstawiona jest relacja z oględzin pola bitwy:
Byłem na ten czas w Kunowie i pojechałem z b. burmistrzem Jakubem Kuczyńskim. Nie daleko trzeba było jechać. O sześć wiorst od Kunowa w lesie, znaleźliśmy pobojowisko, zlane krwią i pokryte trupami. Śnieg w wigilję katastrofy przyprószył ziemię.
   Plac boju otoczony gęstym lasem, a który przed paru godzinami był teatrem bezprzykładnej walki - straszny przedstawiał widok.
   Zabraliśmy zaraz czterdzieści kilka trupów, nagich, porozrzucanych, w różnych pozycjach po ziemi. Ten miał głowę przerąbaną pałaszem, a mózg z krwią zaskrzepły zakrył twarz - tu znów szczęka odcięta wisiała tworząc jakby drugą jamę ustną, przejmując trwogą patrzących. Tu znów twarzą obróconą do nieba, rozkrzyżowany wznak. Oczy straszne, otwarte ... usta wykrzywione od strasznych męczarni konwulsyjnych konań ...
   Stanęliśmy jak wryci w miejscu - oddech zawarł w piersi
...

   Akta stanu cywilnego parafii Kunów zawierają zapisy o poległych powstańcach, które cytował ks. Bastrzykowski (Monografia Kunowa ...):
153. Kunów. ...
Działo się w dzwonnicy przy kościele parafjalnym w Kunowie dnia dziewiętnastego grudnia Tysiąc ośmset sześćdziesiąt trzeciego roku ...
... po zaszłej bitwie między wojskami Rossyjskimi a ochotnikami polskimi, w lesie około wsi Janika osady Sadłowizna znaleziono trupów pozbieranych - podsędek łącznie z kancelistą dla dopełnienia czynności sądowej zjachał na grunt i przystąpił do obejrzenia zwłok poległych.
1. Chmielewski Józef. Trup wzrostu średniego, chuderlawy, włosy ciemnobląs, lat dwadzieścia pięć, twarz okrągła, nos spiczasty, ubrany w koszulę i spodnie płócienne. Wojciech Chmielewski, brat rodzony z Wielkiej Wsi gminy Rataje trupa tego uznał być bratem swoim rodzonym, któremu na imię jest Józef z Wielkiej Wsi, kawaler.
2. Krakus Józef. Trup wzrostu dobrego, twarzy ściągłej, nosa orlego, włosów czarnych, lat trzydzieści sześć mający, ubrany w koszulę i spodnie grube płócienne, kożuch i czarną sukmanę. Karolina Zmarska z Iłży oświadczyła, iż trup ten zowie się Józef Krakus z Małyszyna.
3. Cichoński Sylwester. Trup wzrostu dobrego, twarzy ściągłej, włosów ciemnych, oczó ciemnych, ubrany w koszulę potarganą, sukmanę czarną; Józefa Cichońska obecna oświadczyła, że to jest jej mąż Sylwester Cichoński z miasta Iłży, tkacz.
4. Ochyński Stanisław. Trup wzrostu średniego, twarzy okrągłej, włosów blond, nosa ściągłego, oczów ciemnych, lat dwadzieścia, ubrany w koszulę. Agnieszka Ochyńska z Iłży oświadczyła, że to jest jej syn Stanisław Ochyński z Iłży pochodzący, kawaler.
5. Zmarski Antoni ... z Iłży ...
6. Winiarski Józef ... był szewcem w Iłży.
7. Lenartowicz Wojciech ... z Błazin.
8. Gizowski Antini ... z miasta Wąchocka ...
9. Krzyżanowski ... z Iłży szewc.
...
20. Grondzki Józej. Rodem z Wąchocka, poznany został przez żonę Zofję.
   Reszta zaś trupów w liczbie osiemnastu, jako nieuznanych przez ludzi przy pogrzebie będących, z imienia i nazwiska niezapisanymi zostali w księgę zmarłych. Akt ten przez Nas podpisany X. Antoni Dąbrowski, Kaznodzieja Kunowski, Utrzymujący Akta Stanu Cywilnego.

   Są też dodatkowe akty zgonu powstańców zmarłych wskutek ran odniesionych w potyczce na ogrodach kunowskich 21 stycznia 1864 roku (Aleksander Eustachiewicz i Błażej Iwan).

   Mogiła zbiorowa powstańców 1863 roku na cmentarzu w Kunowie zachowała się do odzyskania niepodległości.
   Wójt Gminy Kunów St. Dwojak dnia 18 sierpnia 1921 r. tak przedstawiał informację o mogile 40 powstańców, z których 38 poległo w bitwie w miejscowości "Sadłowizna" i 2-ch na polach m. Kunowa zwanych "Ogrody":
... polegli byli pochowani w jednym wspólnym grobie, a trumny ze zwłokami ustawione rzędem obok siebie, na wierzchu zaś usypana mogiła normalnej wysokości, na całej przestrzeni grobu.
   Dziś jako jedyny świadek miejsca spoczynku bohaterów narodowych jest sosna zasadzona w dzień pogrzebu, żadnych innych znaków niema ...

(AP Kielce, zesp. 100/I. sygn. 15214.)
    Taki wygląd mogiły utrzymywał się przez kilka lat, jeszcze w piśmie Urządu Gminy Kunów z 1 lutego 1927 roku jest stwierdzenie ... Na cmentarzu parafialnym w Kunowie znajduje się mogiła 44 nieznanych powstańców z 1863 r. Żadnych znaków na mogile niema.
   Dyrekcja Robót Publicznych w Kielcach 17 listopada 1928 r. przyjęła do realizacji urządzenie mogiły powstańców w Kunowie: usypanie kopca o wymiarach 3 x 4 m i wysokości 0,3 m. Na mogile ustawienie krzyża dębowego, gładkociosanego, o wysokości 3 mb. z wyrytym napisem:
Poległym za Ojczyznę - 1863 r.

   W roku 1963, podczas obchodów 100 rocznicy wybuchu powstania styczniowego, na mogile położono płytę kamienną. W roku 1993 został postawiony nowy krzyż drewniany.


Uzupełnienie z maja 2013 r.


   W roku 2012 wykonano prace remontowe przy mogile powstańców 1863 roku: postawiono nowy krzyż drewniany, na którym metalowe cyfry tworzą daty 1863 i 1864. Wykonano nowe okrawężnikowanie grobu, zaś kamienna płyta nagrobna, po przeszlifowaniu, uzyskała nowy (nieco zmieniony) napis:
Ś. P. / TU LEŻY / 38 POWSTAŃCÓW / POLEGŁYCH POD / JANIKIEM W WALCE Z / ROSJANAMI / W / 1863


Mogiła powstańców 1863 r. - stan w maju 2013 r.
góra strony




3. Mogiła ks. Antoniego Dąbrowskiego i ks. Jana Dąbrowskiego


Mogiła ks. Jana Dąbrowskiego i ks. Antoniego Dąbrowskiego

   Na cmentarzu, od bramki alejką w lewo skos ok. 40 m. i po lewej stronie, stoi 4-metrowy pomnik kamienny zwieńczony kamiennym krzyżem z wykutą postacią Chrystusa. Łaciński napis na cokole krzyża dotyczy dwóch kunowskich proboszczy: ks. Jana Dąbrowskiego i ks. Antoniego Dąbrowskiego:
Joannes Chrysostomus / DĄBROWSKI/ Parochus loci / obul d. 21 Jan. 1887 an. / R.i.p. / El Antonius / DĄBROWSKI / Concionator et Prenefactor / Ecclesior obul d. 19 Novembri / an 1869

   Przed pomnikiem położona kamienna płyta nagrobna z wykutym napisem:
D. O. M. / KSIĄDZ ANTONI / DĄBROWSKI / Proboszcz szpitalny. Kaznodzieja. / Dobrodziej Kościoła / po 38 letniej obsłudze parafij. / Kunów zasnął w Panu dnia 19 Lut. / 1869 roku / Spoczywaj w Bogu gorliwy kapłanie / w chwale Jego Zdrowaś Marya.

Nagrobek księży Dąbrowskich oraz płyta nagrobna ks. Antoniego Dąbrowskiego.


Ks. Jan Chryzostom Dąbrowski urodził się w. 1810 w Bodzentynie. Maturę uzyskał w Kielcach w r. 1827, a święcenia kapłańskie w r. 1833 w Sandomierzu. Wikary w Opocznie i Wzdole, od 1836 prof. Seminarium sandomierskiego, od 1840 wiceregens seminarium. Od r. 1846 proboszcz w Kunowie.

   Był członkiem organizacji narodowej. We wrześniu 1861 r. w obecności 30 kapłanów i licznego tłumu dokonał poświęcenia wzniesionego wówczas krzyża na rynku w Ćmielowie, za co otrzymał upomnienie. Za to, że 3.05.1863 r. kazał dzwonić na Anioł Pański, został przez wojsko rosyjskie "znieważony i to w sposób najobelżywszy".

   Dnia 1.03.1864 r. proboszcz został aresztowany za udział w powstaniu. Podczas rewizji na plebanii znaleziono parę kul, patronów, miarkę do prochu. Uwięziony został w koszarach żołnierskich w Radomiu. Na mocy decyzji władz wojskowych został wysłany w kwietniu 1864 r. do Rosji do gub. orenburskiej, następnie do gub. ufimskiej.

   Władze w roku 1870 wyraziły zgodę na powrót do kraju, ale z przeznaczeniem do diecezji płockiej. W grudniu 1871 powrócił z wygnania chory i zamieszkał tymczasowo u swej rodzonej siostry w pobliskim Nietulisku.

   Podjęte starania na powrót do Kunowa lub innej parafii diecezji sandomierskiej nie uzyskały aprobaty władz rosyjskich. Urządził się zatem w Nietulisku Górnym (gm. Kunów) i tam, w wieku 76 lat, zmarł 21 stycznia 1887 r.


Ks. Antoni Dąbrowski (1806 - † 1869), starszy brat ks. proboszcza Jana Dąbrowskiego. Kaznodzieja i przełożony szpitala w Kunowie. Dnia 1 marca 1864 r. został aresztowany wraz z proboszczem ks. Janem Dąbrowskim i wywieziony do Opatowa pod zarzutem udziału w ruchu patriotycznym. Uniknął poważniejszych represji.

góra strony




4. Michał Szumliński

Obok płyty nagrobnej ks. Antoniego Dąbrowskiego, po lewej stronie, położona kamienna płyta nagrobna z napisem:
MICHAŁ / SZUMLIŃSKI / ŻYŁ LAT 74 ZM. DNIA 22 CZERWCA / 1914 / POKÓJ JEGO DUSZY / Ś. P. / STEFAN / SZUMLIŃSKI / ŻYŁ L. 71 ZM. 30 V 1964 R.

Michał Szumliński był uczestnikiem powstania 1863 roku. Został zesłany do tobolskiej gubernii, do wioski Słobodnikowa w okręgu tarskim. Wg. opracowania Z. Strzyżewskiej (Zesłańcy ...) - Michał Szumliński znajduje się w wykazie 11 transportu zesłańców. Powrócił do kraju, zamieszkał w Kunowie. Miejscowi nazywali Go "Kacapem". Zmarł 22.VI.1914 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu .

Obok nagrobka księży Dąbrowskich położona płyta nagrobna Michała Szumlińskiego.

góra strony




5. Roch Skalski

Od nagrobka księży Dąbrowskich aleją dalej 20 m, i po lewej stronie, jako czwarta mogiła, jest grób z kamienną płytą, na której płaskorzeżbiony krzyż, poniżej którego, w tarczy herbowej, napis:
Ś. P. / ROCH SKALSKI / ŻYŁ LAT 65. / ZM. DN. 12 GRUDNIA 1904 R. / STROSKANA ŻALEM RODZINA / PO STRACIE UKOCHANEGO OJCA TĘ / PAMIĄTKĘ POŚWIĘCA I PROSI O WESTCHNIE- / NIE DO BOGA. / UCZESTNIK POWSTANIA STYCZNIOWEGO / ZESŁANY NA SYBIR / w r. 1864 - 1877


   Roch Skalski (ok. 1840 - 1904), za czynny udział w powstaniu styczniowym został w roku 1865 osądzony i decyzją woj. sądu zesłany do Orłowskiej aresztanckiej roty. Przez trzy lata wykonywał roboty przy budowie Kursko - Kijowskiej kolei żelaznej. Następnie skierowany na osiedlenie. Do kraju powrócił w 1877 r. Zmarł w Kunowie 12 grudnia 1904 r.

Uzupełniono w maju 2010 na podstawie
kartoteki powstańców Instytutu Historii PAN
góra strony




6. Epitafium księży proboszczy w kościele


W kościele, w nawie głównej, marmurowe epitafium:
D.O.M. / PIAEMEMORIAE ANTECESSORIBUS MEIS PAROCHIS / IOANNI ŁEMPICKI / † AN. 1833 BENEFACTORI ECCLESIAE / ANTONIO URYNIECKI / † AN. 1846 DECANO FORANEO VIROBENE MERITO / DILECTO FTATRIMEO / ANTONIO DĄBROWSKI / † 1869 AN. PATRI PAUPERUM ZELOSO CONCIONATORI / BENEFACTORI ECCLESIAE / HOC MONUMENTUM POSUIT IOAN CHRYZOSTOMUS / DĄBROWSKI / PAROCHUS LOCI ETIPSE OBIIT AN. 1887 D. 21 JAN.


   Łacińskie epitafium upamiętnia czterech miejscowych proboszczy, w tym ks. Jana Dąbrowskiego i ks. Antoniego Dąbrowskiego.


góra strony




   W okresie powstania Kunów stał się punktem zbornym dla powstańców. Przechodziły przez miasto powstańcze oddziały. Plebania ks. Jana Dąbrowskiego stanowiła stałe miejsce kwaterowania powstańczych dowódców. Przez dłuższy czas bawił tu Z. Chmieleński. Po błogosławieństwo na plebanię przybył Dionizy Czachowski po klęsce pod Jurkowicami.
Jak wspominał Wł. Zapałowski(Pamiętniki) - ... Na kilka dni przed rozbiciem Czachowskiego pod Jurkowicami, zjawia się Chmieleński w Sandomierskiem i z kawalerją, liczącą przeszło dwieście koni przyjeżdża do Kunowa. ... Chmieleński przybył do Kunowa i przez tydzień stał kwaterą z całym oddziałem. ...
   Do Kunowa dotarł również wraz z kawaleria, gen. Bosak, po bitwie pod Jeziorkiem. Wówczas to odbył się uroczysty przemarsz wojsk powstańczych przez Kunów:
... Dzień był prześliczny, jesienny z małym przymrozkiem; kanonik Jan Dąbrowski, po rannem nabożeństwie, przeżegnał, pokropił św. wodą i pobłogosławił sformowany już do drogi oddział.
   Cała kawalerja szóstkami blizko z czterystu koni złożona z generałem Bosakiem, Chmieleńskim, adjutantami i sztabowymi oficerami na czele - wolno ze śpiewem przeciągnęła przez środek miasta. ...


   Drewniany dworek z roku 1855, w którym znajdowała się plebania ks. Jana Dąbrowskiego, był miejscem ważnych narad i postojów dowódzców powstania. Przedstawiona na zdjęcu plebania została dopiero niedawno rozebrana, a w tym miejscu postawiono nowy budynek. Natomiast zabytkowy budynek plebanii został przeniesiony do Sobolewa (pow. Garwolin) i po troskliwej konserwacji służy obecnie nowym właścicielom.


Władysław Zapałowski, który jest cytowany przy opisie Kunowa oraz przy prezentacji innych miejscowości, pochodził z majątku Szeligi, w pobliżu Kunowa.
   Urodził się 13.X.1839 r. w Kantorii żarnowskiej k/ Piotrkowa. Jego ojciec, Jan Zapałowski, był kapitanem wojsk polskich w powstaniu listopadowym 1830 - 1831, a za wykazane męstwo został wówczas odznaczony orderem Virtuti Militari.

   Władysław, po ukończeniu gimnazjum w Piotrkowie, od roku 1858 zajmował się rolnictwem. Po wstąpieniu w związek małżeński z Wandą Janecką, córką sandomierskiego ziemianina, osiadł w majątku Szeligi, gm. Pawłów. Już w okresie przedpowstaniowym jest uczestnikiem patriotycznych manifestacji.
   Po wybuchu powstania znalazł się przy oddziale Langiewicza. Jest we władzach cywilnych organizacji narodowej w Sandomierskiem. Zostaje zastępcą ks. Kacpra Kotkowskiego. Ma stały kontakt z Czachowskim, Chmieleńskim, Hauke-Bosakiem. Był organizatorem i świadkiem wielu bitew oraz innych ważnych zdarzeń z powstania. Dnia 1 marca 1864 roku w Kunowie został aresztowany, więziony w Radomiu, później w warszawskiej cytadeli. Został skazany na zsyłkę w głąb Rosji. W roku 1869 objęła go amnestja. Powróclł do kraju, dzierżawił majątki Pawłów i Rzepin. Od 1888 znalazł się w Warszawie.

   Jest autorem bezcennych "Pamiętników z roku 1863 - 1870" wydrukowanych w roku 1913, ale napisanych już ok. 1870 roku. Ich wartość wynika z tego, że Zapałowski doskonale znał opisywany teren i ludzi z woj. Sandomierskiego, a z racji pełnionych funkcji - był nie tylko świadkiem wydarzeń, ale znał również podejmowane decyzje władz powstańczych.

   We wstępie do Pamiętnika, pisze Zapałowski:
Będąc naocznym świadkiem i pracując od samego początku ruchu obok Langiewicza, Bosaka, Czachowskiego, Chmieleńskiego, księdza kanonika Kotkowskiego, głównego komisarza cywilno-wojennego i.t.p. - opowiem najprzód walkę stoczoną w byłych województwach sandomierskiem i krakowskiem, gdzie byłem jednym z głównych członków organizacji cywilno-wojskowej Rządu Narodowego. ...
   Opiszę jednak tylko to, ca sam naocznie widziałem i to, co ma bezpośredni związek z mojem opowiadaniem.


góra strony



Uzupełnienie z maja 2013 r.



7. Skwer Powstańców Styczniowych


Skwer Powstańców Styczniowych - stan w maju 2013 r.

   Rynek w Kunowie, po wykonanych pracach rewitalizacyjnych, uzyskał nowy wystrój, zachowując swe historyczne pomniki, m.in. kamienny krzyż wystawiony w roku 1861.

   W 150 rocznicę wybuchu powstania styczniowego, podczas uroczystej sesji Rady Miasta w dniu 20 stycznia 2013 r. podjęto uchwałę o nadaniu nazwy
SKWER POWSTAŃCÓW STYCZNIOWYCH
dla skweru położonego w niedawno zrewitalizowanym Rynku w centrum Kunowa. Stosowne tabliczki informacyjne zostały umieszczone na obrzeżu placu.

góra strony



8. Tablica - 150 Rocznica Wybuchu Powstania Styczniowego


Na krzyżu kamiennym z 1861 r. wprowadzono tablicę
upamiętniającą 150 rocznicę wybuchu powstania styczniowego


   Dnia 3.V.2013 r., podczas obchodów Święta 3-go Maja, uroczyście odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową, wmurowaną w podstawę krzyża z 1861 r. na Skwerze im. Powstańców Styczniowych.

   Na tablicy z piaskowca, uformowanej w formie zwoju papirusa, wyryto:
NASZYM PRZODKOM - MIESZKAŃCOM ZIEMI KUNOWSKIEJ /
KTÓRZY PODJĘLI W 1863 ROKU NIERÓWNĄ WALKĘ Z CA- /
RSKIM ZABORCĄ A PO KLĘSCE POWSTANIA STYCZNIO- /
WEGO ZOSTALI ZESŁANI W GŁĄB ROSJI /
WŁADYSŁAWOWI ZAPAŁOWSKIEMU PS. -PŁOMIEŃ /
Z-CY NACZELNIKA CYWILNEGO WOJ. SANDOMIERSKIEGO /
JAKUBOWI KUCZYŃSKIEMU BURMISTRZOWI KUNOWA /
KS. JANOWI DĄBROWSKIEMU PROBOSZCZOWI /
PARAFII KUNÓW /
ANTONIEMU BORZĘCKIEMU /
JANOWI CZALADYNOWI /
JÓZEFOWI GOŁASIŃSKIEMU /
JANOWI KOLASIŃSKIEMU /
JÓZEFOWI KONARSKIEMU /
FRANCISZKOWI MIRECKIEMU /
ANTONIEMU MAZANOWI /
FRANCISZKOWI MYSZCE /
JÓZEFOWI PAŁKIEWICZOWI /
ROCHOWI SKALSKIEMU /
ALEKSANDROWI STRÓŻYCKIEMU /
MICHAŁOWI SZUMLIŃSKIEMU /
ALEKSANDROWI SZWEDOWI /
JÓZEFOWI WITKOWSKIEMU /
W 150-TĄ ROCZNICĘ WYBUCHU POWSTANIA STYCZNIO /
WEGO KUNÓW 2013 r.

   Tablica upamiętnia 17 obywateli Ziemi Kunowskiej, którzy za czynny udział w wydarzeniach powstania narodowego 1863 - 1864, zostali zesłani w głąb Rosji.


Tablica upamiętniająca 150 rocznicę wybuchu powstania
wprowadzona na krzyż kamienny z 1861 r.




góra strony


ostatnia aktualizacja: 28-12-2014 , 12:42

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer