BOGUCICE

1. Mogiła powstańców 1863 r.

Mogiła powstańców 1863 roku w Bogucicach

   Na cmentarzu parafialnym w Bogucicach znajduje się, wykonana z lastryko, mogiła zbiorowa powstańców 1863 r. Grób znajduje się w pobliżu głównej alei cmentarza: 50 m od wejścia i po prawej, w drugim rzędzie mogił. W mogile tej został pochowany również W. Kaizer, żołnierz września 1939 r.

   Na płycie czołowej umieszczono marmurową tablicę z napisem:
POLEGLI W OBRONIE / WOLNOŚCI I OJCZYZNY / W LATACH 1863 I W 1939 / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.

   Poniżej umieszczona jest (zupełnie nieczytelna) tabliczka metalowa dotycząca por. Władysława Kaizera - żołnierza września 1939 r.

Mogiła powstańców 1863 r. w Bogucicach - reprodukcja zdjęcia z ok. 1925 r.
oraz aktualny widok tablicy nagrobnej.

   Księga Zgonów parafii Bogucice nie zawiera wpisu poległych powstańców. Według informacji przekazywanej przez Referat Grobów Wojennych Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach w roku 1927, w mogile tej pochowano 2-ch powstańców 1863 roku, ale zapis ten może dotyczyć mogiły opisanej w pkt. 2 prezentacji Bogucic.

   W Ziemi Kieleckiej z dnia 1 kwietnia 1916 r. jest podana informacja, że Bogucice uroczyście obchodziły 53-cią rocznicę bitwy powstańców z Moskalami, która toczyła się pod Grochowiskami dnia 18 marca 1863 roku -
... w sam dzień rocznicy, przypadający w sobotę, wkopano krzyż dębowy nad grobami 18 poległych w tej bitwie powstańców pochowanych na tutejszym cmentarzu ...

   W niedzielę, po sumie, do zebranej pod kościołem ludności okolicznościowe przemówienie wygłosił oficer legionów dr Stefan Starzyński. Uroczystości były jednak zakłócone - ... ksiądz nie chciał odprawić nabożeństwa żałobnego za dusze poległych powstańców i poświęcić krzyża na ich grobie ... (Ziemia Kielecka, nr. 14).

   Mogiła powstańców 1863 roku była później pod opieką Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach. W roku 1926 mogiłę odczyszczono i nadsypano ziemię oraz postawiono krzyż dębowy 3 m. wys, z wyrzeźbionym napisem (sprawozdanie z prac za IV kw. 1926 r). Gdy Ministerstwo Robót Publicznych 21 IX 1928 r. pismem z dnia 21 IX 1928 r. zwróciło nadesłane zdjęcia z poleceniem uporządkowania i powtórnego sfotografowania mogiły 2 nieznanych powstańców z 1863 r. na cm. paraf. w Bogucicach - zaprojektowano wykonanie kopca ziemnego 2 x 3 m o wys. 0,3 m.

   Na krzyżu wyrzeźbiono napis: BRACIOM POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ/ 1863 - 1917.

   Efekty tych prac znalazły wyraz na fotografii zamieszczonej w 1929 r. w Pomnikach bojowników.

   H. Mościcki podał też informację o pochowanych w Bogucicach powstańcach - nastąpiła tu jednak pomyłka. Wymieniono nazwiska 25 poległych, dla których w roku 1863 ks. Wojciech Świątkiewicz sporządził akty zgonu w Busku - i tam powstańców na cmentarzu parafialnym w Busku pochował.

   Z cytowanych zapisów, potwierdzanych w obecnych relacjach mieszkańców Bogucic, mogiła powstańcza stanowiła obszerną kwaterę ziemną, która stopniowo, poprzez kolejne współczesne pochówki, została wyraźnie pomniejszona.

   Z Bogucicami wiążą się również mniej chlubne karty naszej historii. Opisuje to rtm. Jan Newlin Mazaraki (Pamiętnik i wspomnienia):
Z Kozubowa poszliśmy do Bogucic, by wykonać na kilku ludziach surowe wyroki, na które byli skazani przez Rząd Narodowy za zbrodnie, jakich dopuścili się na polu bitwy pod Grochowiskami, dobijając rannych i obdzierając do naga poległych, tak naszych jak i Moskali. Czyny ich były o pomstę do nieba wołające; po bitwie grochowiskiej Moskale uciekli, nasi zaś wskutek odjazdu Langiewicza rozeszli się w różne strony, o rannych leżących po polu i w lesie nikt się troszczył; te biedaki do drugiego dnia leżeli w kałuży krwi własnej jak łazarze jęcząc w bólach. Gromadka dzikich szakali w postaci ludu wiejskiego zbiegła się w to miejsce jedynie w celu zdobyczy, niektórzy nieśli pomoc nieszczęśliwym, ale wielu było takich, którzy strasznych dopuścili się zbrodni, siekierami i kołami dobijając rannych i obdzierając do naga. Wieś Bogucice najbardziej była tam czynna - sprawiedliwa też kara, jaka ich spotkała. ......
... odbyła się rewizja po wszystkich chałupach, w których znaleziono bardzo wiele rzeczy, ubrań, bielizny, obuwia i innych zrabowanych z pola walki. Wzburzenie było tak wielkie, żeśmy nie mieli najmniejszej litości dla tych zbójców.
Na smierć skazanych było 6 chłopów i jedna kobieta. ... Wielu zaś było ukaranych cieleśnie, po 100 i 200 batów. ...

   Fakt obdzierania poległych był powszechny, i nie dotyczył wyłącznie ludności Bogucic. Znadujemy na to potwierdzenie m.in. w Notatkach osobistych Władysława Bentkowskiego: ... wszystkie trupy była (jak zwykle po każdej bitwie, gdzie plac boju przez wojska jest opuszczony) całkiem z odzieży odarte i nagie. ...

   W literaturze wspomnieniowej z okresu powstania często informowano o przypadkach obdzierania poległych z odzieży i butów. Zdarzenia te przypisywano również żołnierzom rosyjskim.

Uzupełnienie z marca 2014 r.

Przebudowana w 2013 r. w Bogucicach mogiła
powstańców styczniowych i zołnierza 1939 r.

   W okresie obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego, wykonano nowe urządzenie mogiły powstańców 1863 roku oraz por. Władysława Kaizera, żołnierza września 1939 r.

   Została wykonana katakumba z płyt granitowych, na której postawiono płytę czołową, na której wyryto dawny napis umieszczony wcześniej na tabliczce nagrobnej:
POLEGLI W OBRONIE / WOLNOŚCI I OJCZYZNY / W 1863 I W 1939 R. / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI

   Na płycie wyryto również sylwetkę orła, na wzór Godła RP, zaś w dole płyty zamocowano dawną tabliczkę dot. por. Władysława Kaizera.

Widok płyty na przebudowanej w r. 2013 mogile w Bogucicach.

góra strony

2. Mogiła powstańców 1863 r. przy krzyżu cholerycznym z 1849 r.

Na terenie Bogucic, bezpośrednio przy szosie Pińczów - Busko, na terenie posesji Mirosława Woźniaka, przy drodze lokalnej prowadzącej do dawnego młyna, postawiony jest kamienny krzyż z Ukrzyżowanym oraz z czaszką. Na postumencie, obok rzeźb postaci, znajduje się inskrypcja:
w Czasach grasują / cej cholery / Gromada wsi / Bogucice te Figu / re Wystawili / 1849 / Roku.

   Jak podaje Mirosław Woźniak, krzyż został wystawiony przez jego pradziadka Rylskiego, właściciela młyna, w okresie cholery panującej w Bogucicach w roku 1849. Przy krzyżu zostało wówczas pochowanych kilku zmarłych mieszkańców wsi.

   Gdy nadszedł czas powstania narodowego 1863 roku, po bitwie na Grochowiskach, w zabudowaniach młyna Rylskiego ukrywani byli powstańcy. Dwóch z nich zmarło z odniesionych ran, i zostali pochowani przy istniejącym krzyżu cholerycznym. Pozostałych powstańców Rylski przewoził końmi przez Chroberz, Działoszyce, pod granicę z Galicją.

   Z relacją powyższą współgra informacja przekazywaną przez Referat Grobów Wojennych Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach w roku 1927 - że w Bogucicach, w mogile pochowano 2-ch powstańców 1863 roku.

   W przekazach rodzinnych zachowały się informacje, że Rylski, bogaty i szanowany młynarz w Bogucicach, ufundował pierwszy krzyż dębowy na powstańczej mogile na Grochowiskach. Wykonawcą prac, wraz z drewnianym płotkiem, był Jacek Mikruda, dziadek Mirosława Woźniaka.

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 3-01-2015 , 07:05