1. Tablica powstańców 1863 r.
W kruchcie kościoła parafialnego w Brzózie, obok kilku innych, umieszczona jest tablica upamiętniająca powstańców 1863 roku.
Na tablicy umieszczono napis:
PAMIĘCI WALCZĄCYCH / O WOLNOŚĆ NARODU / W POWSTANIU STYCZNIOWYM / 1863 ROKU / CHŁOPOM Z REJONU PUSZCZY / KOZIENICKIEJ POD DOWÓDZTWEM / MICHAŁA PIWNICKIEGO Z URSYNOWA / W 124 ROCZNICĘ - KOŁO ZBOWiD / GŁOWACZÓW 1987 r.
Tablica w kruchcie kościoła parafialnego w Brzózie
upamiętniająca powstańców 1863 r. z terenu Puszczy Kozienickiej
Duży kompleks leśny Puszczy Kozienickiej dawał naturalne schronienie dla powstańców 1863 roku. I pomimo tego, że w bezpośrednim sąsiedztwie: w Głowaczowie, Ryczywole, Brzózie, Jedlni i Kozienicach stacjonowały dwa bataliony IV brygady saperów (ogółem 1.100 bagnetów), a dodatkowo w nieodległym Radomiu stacjonował Mohilewski pułk piechoty, rotnia strzelców, sotnia kozaków i dwie baterie artylerii (około 1500 bagnetów i szabel) oraz w pobliskim Skaryszewie stały dwie roty strzelców (ok. 500 bagnetów) - to rejon Puszczy Kozienickiej dawał często schronienie powstańczym oddziałom. Pod osłoną lasów przemieszczały się tędy m.in. oddziały Czachowskiego, Jankowskiego, Eminowicza, Grylińskiego, zaś dłuższe pobyty w tym rejonie miał Kononowicz. Przebieg działań powstańczych w tym rejonie opracował i przedstawił Witold Dąbkowski (Powstanie styczniowe w Puszczy Kozienickiej). W pracy tej uwzględniono udział miejscowych chłopów oraz ich przywódcy - Michała Piwnickiego, którego nazwisko wprowadzone zostało na pamiątkową tablicę.
Michał Piwnicki, którego postać przedstawił w swej pracy Dąbkowski, pochodził z wioski Ursynów w parafii Brzóza. Początkowo współdziałał on z powstańcami: utrzymywał stałą łączność między Ursynowem i najbliższymi wsiami a obozem Kononowicza na wyspie Orlego Ługu (Kępa Rozniszewska - obecnie określana jako Anielin Kępa), dostarczał żywność, furaż, wiadomości. Później postanowił brać bezpośredni udział w starciach zbrojnych: skrzyknął chłopów do własnego oddziału, który przyprowadził do Kononowicza. A gdy Kononowicz został zmuszony do rozpuszczenia oddziału, Piwnicki z grupą ok. 50 chłopów dochodzi do Ursynowa, tam zakopują karabiny (niestety, ale wskutek zdrady - broń odnależli Rosjanie).
W czerwcu 1863 r. dotknęła go osobista tragedia - pochował dziecko. Ale już we wrześniu, w pobliżu Ursynowa, na Uroczysku Leniwy (nad rzeczką Leniwa) Piwnicki zorganizował powstańczy ośrodek. Przekuwano kosy, kuto groty i bagnety, naprawiano strzelby, dwa metalowe słupy wiorstowe usiłowano przerobić na armatki. Urządzono również inne warsztatyrzemieślnicze: szyto powstańczą odzież oraz buty. Całością dyrygował Michał Piwnicki, z pomocą Łęka, syna podleśnego i Antoniego Jaroszka z Jedlni.
Jesienią 1863 r. Piwnicki został powstańczym naczelnikiem parafii Brzóza. Udało mu się zgromadzić zapasy broni: ok. 260 szt. broni palnej, w tym 100 szt. u chłopów, 60 szt. karabinków kawaleryjskich oraz 460 kos (był to wynik działalności głównie ośrodka na Uroczysku Leniwy). Wyprwia do powstanie kolejne grupy ochotników - chłopów, którzy trafiali do oddziału Łady.
Z początkiem 1864 r. Piwnicki wyrusza na pole walki z grupą chłopów. Dnia 7 lutego 1864 r. rosyjski dowódca, por. Assiejew, całkowicie zaskoczył obóz Piwnickiego rozłożony w lesie obok Cecylówki (w pobliżu Brzózy). W wyniku walki zginęło 17 powstańców, 6-ciu zostało rannych, w tym Piwnicki. Oddział powstańczy przestał istnieć. Ciężko ranny Michał Piwnicki podczas transportu wozem do Radomia zmarł w drodze.
Wprowadzono 26.09.2009 r. na podstawie sygnału
przekazanego przez Łukasza Sobola z Radomia.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
23-07-2014 , 01:59
