1. Pomnik na mogile żołnierzy rosyjskich poległych w 1863 r.
Na skraju lasu, z płd.-zach. strony Rybnicy, pomnik kamienny z żelaznym krzyżem prawosławnym i nieczytelnym napisem rosyjskim.
Pomnik nagrobny wystawiono na mogile zbiorowej żołnierzy rosyjskich poległych w bitwie pod Rybnicą 20 października 1863 r.
Mało czytelny obecnie pomnik w Rybnicy
Dionizy Czachowski, po krótkim pobycie w Galicji, otrzymuje nominację na generała i w październiku 1863 r. powraca do powstania. Prowadzi około 650-osobowy oddział piechoty i kawalerii. Po przeprawieniu się przez Wisłę i krótkim starciu pod Osiekiem, jeszcze tego samego dnia - 20 pażdziernika 1863 roku, w godzinach popołudniowych dochodzi na terenie Rybnicy do bitwy powstańców z 500-osobowym oddziałem dragonów i piechoty rosyjskiej pod dowództwem mjr. Czuti.
Oddział powstańczy pod dowództwem kpt. Gustawa (Augusta) Rosnera - Róży zwycięsko wyszedł z zasadzki, ale w walce pod Rybnicą poniósł straty: 13 zabitych i 21 rannych.
Uczestnik tych walk, Władysław hr. Koziebrodzki, w swoich wspomnieniach (Szkice ...) zapisał:
... około południa dochodziliśmy do Rybnicy.
Po za tą wioską jest las na kilku wzgórzach rozłożony - droga wije się wąwozem wśród zarośli. Nad tym wąwozem czekała w zasadzce moskiewska piechota; już przeszły dwie kolumny strzeleckie, a idąc dwójkami rozwlekły się kolumny nasze ...
... posypał się rotowy ogień na postępujących spokojnie kosynierów - wszczęło się chwilowe zamieszanie ...
... zakomendorowano do ataku, - ksiądz kapelan przemówił słów kilka - sam poskoczył naprzód i z głośnym okrzykiem uderzyli kosynierzy na wroga.
Pierwsi z nacierających padli - padł i zacny ksiądz - ale reszta wiary wydrapała się na stromy brzeg wąwozu, zabrzękły kosy o bagnety - Moskale w popłochu zemkli ...
W boju pod Rybnicą zginął ks. Wojciech Elgett "Wieniawa" (biogram w miejscowości Klimontów).
W roku 1929 St. Chmielnicki, kierownik Szkoły Powszechnej w Olbierzowicach, w opracowaniu Wieś i Parafia Olbierzowice przekazał zebrane informacje na temat bitwy i pomnika w Rybnicy:
... Wynik tej batalii był pomyślny dla Powstańców, gdyż ponieśli oni bardzo małe straty, a Moskale gęsto zasłali trupami pola rybnickie. Złożono je następnie do olbrzymiego grobu i usypano wielką mogiłę, na której były właściciel donacji "Dzięki" pod Wiązownicą, Pietrow, wybudował pomnik - krzyż kamienny z ukośnymi ramionami (prawosławny) i położył na nim napis: "W pamiat pawszym woinam w 1863 godu" - (na pamiątkę poległym wojakom w r. 1863). Pomnik ten z czterema dwugłowymi orłami, przed wojną ogrodzony jeszcze słupkami z żelaznemi prętam, stoi do dnia dzisiejszego nieco zniszczony."
Po I Wojnie Światowej carskie symbole zostały zniszczone, napis uległ zatarciu. A kamienny pomnik z krzyżem prawosławnym mieszkańcy traktują jako pomnik poległych w tej bitwie Polaków (których wielu odbywało służbę w rosyjskim wojsku).
Odczucie mieszkańców znajdują dodatkowe uzasadnienie: Aleksander Pietrow, rosyjski urzędnik, radca stanu, który ufundował pomnik w Rybnicy, był sympatykiem walki o polskość w okresie powstania styczniowego. W przekazach rodzinnych zachowały się informacje, że wśród urzędników carskich Warszawy nosił on przydomek "Powstański".
Podobne zdanie wyrażali powstańcy: ... miał opinię prawego bardzo i sympatycznego, a ożeniony z Polką, patriotką, nie był zdolny do denuncjacji - taką opinię wystawił Henryk Wierciński (Przyczynki do wypadków 1863 roku) żołnierz Langiewicza, późniejszy zesłaniec syberyjski.
Wprawdzie żona Pietrowa, Aleksandra, córką senatora Wasila Pogodina, była Rosjankę, ale faktycznie sympatyzowała z Polakami. Wydawała m. in. przez 6 lat "Czytelnię Niedzielną" - polski tygodnik religijno - patriotyczny.
Tajny radca Aleksander Pietrow, przy przemarszu wojsk ze Staszowa na Raków, był wzięty pod straż (ale bardziej dla zachowania pozorów i ochrony przed ew. represjami władz) i po noclegu wojsk Langiewicza w Sobkowie, został zwolniony. Jak opisuje Zofia Kossak (Dziedzictwo) został nawet wyprawiony przez Langiewicza ze specjalną misją do Wielkiego Księcia Konstantego.
Aleksander Pietrow, który zapisał się w historii jako wybitny szachista, autor fundamentalnych prac z zakresu teorii szachów, nie mogąc pogodzić swej szczerej sympatii do Polski i Polaków z obowiązkiem lojalności wobec swoich przełożonych, w roku 1863 opuścił ogarnięty powstaniem kraj i udał się w kilkuletnią podróż po zachodniej Europie.
Spolonizowana rodzina Aleksandra Pietrowa związała na stałe swe losy z historią Polski, wnosząc wkład w dzieło budowy wybranej ojczyzny, a jego potomkowie żyją w rodowym majątku w Wiązownicy (w pobliży Rybnicy), oraz w Tarnobrzegu, w Krakowie i Sanoku.
Poprawiono i uzupełniono dn. 7.XI.2007 r. w oparciu o informacje,
które przekazał Wasili Pietrow, potomek Aleksandra Pietrowa.
Uzupełnienia z czerwca 2008 r.
Staraniem Urzędu Gminy Klimontów, z pomocą Woj. Konserwatora Zabytków, w roku 2008 wykonano konserwację pomnika oraz uporządkowano jego otoczenie. Na ścianie bocznej pomnika przywrócono w części pierwotny napis.
Została wykonana dodatkowa płyta kamienna położona przy pomniku. Podano na niej informacje związane z pomnikiem:
ZBIOROWA MOGIŁA POLEGŁYCH / W CZASIE POWSTANIA STYCZNIOWEGO / w BITWIE POD RYBNICĄ 20.10.1863 r. / POMNIK UFUNDOWAŁ ALEKSANDER D. PIETROW / NIECH SPOCZYWAJĄ w POKOJU Rybnica 2008 r.
Uzupełnienia z października 2013 r.
Zmieniło się nieco otoczenie pomnika na mogile żołnierzy rosyjskich - konary potężnej lipy zostały przycięte, odsłonięty pomnik został zakonserwowany.
2. Pomnik powstańców styczniowych 1863 r.
Z inicjatywy i wysiłkiem leśników Nadleśnictwa Staszów, z pomocą Urzędu Gminy Klimontów, i przy wsparciu finansowym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, w Rybnicy 20 paździenika 2013 r., został postawiony pomnik upamiętniający powstańców styczniowych, którzy dnia 20.X.1863 r. stoczyli zwycięską bitwę pod Rybnicą.
W pobliżu pomnika nagrobnego żołnierzy rosyjskich, pod lasem, na terenie, gdzie wg. przekazów miejscowych, nastąpił początek walk powstańców z oddziałem rosyjskim w dniu 20 października 1863 r. został obecnie postawiony obelisk upamiętniający tamte historyczne wydarzenia.
Pomnik wykonano w formie kopca z zespoinowanych zróżnicowanych głazów, zebranych z okolicznych pól i łąk, zmontowanych na podbudowie z kruszywa naturalnego łamanego. Z kopca wyrasta drewniany krzyż o wys. ok. 4 m. Na kopcu znajduje się rzeźba orła zrywającego się do lotu. Nieco niżej, zamocowano granitową tablicę z napisem:
PAMIĘCI / POWSTAŃCÓW STYCZNIOWYCH / WALCZĄCYCH 20.X.1863 R. / W ZWYCIĘSKIEJ BITWIE POD RYBNICĄ //
W 150 ROCZNICĘ WYDARZEŃ // LEŚNICY 2013 R.
Od utwardzonej drogi leśnej, prowadzącej wzdłuż dopływu Koprzywianki w kierunku wioski Budy, do pomnika prowadzi ścieżka wysypana kamieniem. Planuje się nasadzenie zieleni w otoczeniu obelisku.
Tablica na pomniku powstańców 1863 r.
Pomnik powstańców styczniowych w Rybnicy - stan w dn. 2.XI.2013 r.
Uroczystości w dn. 20.X.2013 r.
W niedzielę, 20.X.2013 r, po mszy polowej, przeprowadzono uroczystość odsłonięcia i poświęcenia pomnika upamiętniającego powstańców styczniowych walczących w dniu 20.X.1863 r. pod Rybnicą. Z udziałem licznych pocztów sztandarowych, władz samorządowych, leśników, młodzieży szkolnej, grup rekonstrukcji historycznej oraz mieszkańców Rybnicy, Klimontowa i Nawodzic, złożono wieńce i oddano armatnią salwę honorową. W uroczystośiach uczestniczyli również potomkowie powstańców 1863 roku, walczących pod Rybnicą.
Foto: Helena i Jerzy Kowalczykowie
Wprowadzono 21.X.2013 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
4-01-2015 , 07:35
