STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

29 Kwiecień 2024, imieniny dziś obchodzi: Piotr, Robert, Bogusław   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 Parszów
 Pasztowa Wola (W)
 Pawłowice
 Pawłów
 Pawłów (W)
 Pełczyska
 Pętkowice
 Piasek Wielki
 Pierzchnica
 Pieskowa Skała (K)
 Pilica (S)
 Pilica (W)
 Pińczów
 Piórków
 Pobiednik Mały (K)
 Polana Langiewicza
 Policzna (W)
 Pomorzany (W)
 Poświętne (E)
 Prandocin (K)
 Proszowice (K)
 Prymusowa Wola (E)
 Przedbórz (E)
 Przybysławice
 Przysucha (W)
 Pstroszyce (K)
 Rachwałowice (K)
 Radków
 Radom (W)
 Radom_mogiły_1
 Radom_mogiły_2
 Radoszyce
 Rataje
 Rokitno (S)
 Rozniszew (W)
 Rożenek (E)
 Ruda Kościelna
 Ruszków
 Rybnica
 Ryczów (S)
 Ryczówek (K)
 Rytwiany
 S
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
4 maja 1863 r. - Bitwa Miniewskiego pod Podlesiem
4 maja 1863 r. - Malczewski walczy pod Igołomią i Pobiednikiem
4 maja 1863 r. - Bitwa Czachowskiego pod Jeziorkami
5 maja 1863 r. - W bitwie pod Krzykawką zginął F. Nullo
6 maja 1863 r. - Potyczka Bończy pod Wodzisławiem
7 maja 1863 r. - Potyczka Romockiego pod Szycami
14 maja 1863 r. - Walki Kononowicza pod Rozniszewem
25 maja 1863 r. - Bitwa Oksińskiego pod Koniecpolem
26 maja 1863 r. - Walki oddziału Czachowskiego pod Smardzewem
27 maja 1863 r. - Oddział por. Wiśniewskiego wypłoszył Moskali z Szydłowca
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : RADOM powiat: RADOM     

RADOM - cmentarz cz. 2



Wykaz oznaczonych na planie i prezentowanych mogił:
1. M. Magnus i Z. Milcarz kw. 3c 2. G. Mierzanowski kw. 1A
3. ks. J. Łada kw. 10B 4. J. Leszczyńska kw. 10B
5. R. Leszczyński kw. 10B 6. E. Gosławski kw. 10B
7. A. Jaxa-Komornicki kw. 4A       8. F. Wojciechowski kw. 5A
9. F. Wierzbowski kw. 16a 10. S. Mantorski kw. 6A
11. H. Kozierowski kw. 11a 12. S. Szukiewicz kw. 13a
13. W. Kryściński kw. 10a 14. J. Wojdacki kw. 9a
15. S. Gruszczyński kw. 9a 16. F. Bijejko kw. 10A
17. E. Jabłoński kw. 3A 18. M. Kelles-Krauz kw. 3A
19. F. Michalczewski kw. 9A 20. K. Święcicki kw. 6A

   Opis grobów i not biograficznych został podzielony na dwie części:
   RADOM - cmentarz cz. 1 zawiera opis mogił oznaczonych od 1 do 10 oraz dodatkowe: 19 i 20 wg. przedstawionego powyżej planu cmentarza.
   RADOM - cmentarz cz. 2 zawiera opis mogił oznaczonych od 11 do 18 .

   Notki biograficzne uczestników powstania 1863 roku zostały oparte na materiałach radomskiego Koła Weteranów 1863 r (AP Radom, zesp. 369 i 698), aktach odznaczeniowych w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie, na opracowaniu Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym trakcie starokrakowskim obecnie ul. B. Limanowskiego. cz. I do IV. Red. nauk. Ryszard Brykowski oraz na informacjach uzyskanych od rodzin weteranów 1863 r.




11. Henryk Kozierowski
kw. 11a



   Przy boku kw. 11a, naprzeciw kw. 9A, na mogile obudowanej dużymi płytami kamiennymi, w wygrodzeniu rurami umieszczonymi na kamiennych słupkach, postawiony jest okazały kamienny obelisk rodziny Kozierowskich.
W podstawie nagrobka wykuty jest napis:
Ś. P. / HENRYK JELITA KOZIEROWSKI / WETERAN 1863 R. / UR. 20-IX 1845 R. ZM. 9-VIII 1920 R.



    Henryk Kozierowski urodził się w 20.IX 1845 roku w Reims, we Francji. Jego ojciec, Józef Kozierowski herbu Jelita, urodzony w Berezowie w roku 1812, przeszedł całą kampanię 1830 / 31 r. jako podporucznik artylerii, a następnie pozostał na emigracji we Francji, gdzie był działaczem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Od roku 1862 w Krakowie pracuje nad przygotowaniem powstania narodowego, tam zmarł nagle 14 maja 1863 r. Matką Henryka była Francuzka, Heloiza Fauveau, córka inżyniera, żołnierza Napoleońskiego, która w okresie późniejszym była wielką polską patriotką.

   Henryk ształci się w Krakowie. W swojej Powstańczej biografii zapisał: ... Od 1860 do 1863 w Krakowie jako student, brałem czynny udział w demonstracjach i organizacjach krakowskich ... Przystępuje do powstania w Goszczy i walczy w oddziale żuawów śmierci Rochebruna. Uczestniczy w bitwach pod Chrobrzem i na Grochowiskach.

   Po zakończeniu kampanii Langiewicza, powraca na pole walki w kolejnych zbrojnych wyprawach: Mossakowskiego, Mierosławskiego i Romockiego. Aresztowany przez Austriaków, został osadzony w Ołomuńcu. Z końcem 1863 roku został zwolniony i powrócił do Francji.

   Do utęsknionej Polski powraca w roku 1884, gdy uzyskał taką możliwość. Przez 20 lat pracuje w Chlewiskach (buchalter techniczny, zawiadowca nowych budowli), a od 1904 roku zamieszkał w Radomiu. Pracuje jako nauczyciel w szkołach radomskich.

   W dokumentach Związku Weteranów (AP Radom, zesp. 369) Henryk Kozierowski znajduje się na sporządzonej 18 czerwca 1919 r. liście radomskich weteranów 1863 roku. Po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 1062). Od 1919 roku otrzymuje świadczenia, przysługujące weteranom, a po jego śmierci w roku 1920, prawa te uzyskała wdowa, Aniela Kozierowska.

   Pozostawił po sobie w rękopisie 15 tomów pamiętników. W roku 1883 w Literaturze została opublikowana jego "Powstańcza biografia ", której rękopis znajduje się w aktach Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863 r. (Archiwum Radomskie, zesp.369). Na cmentarzu w Pierzchnicy znajduje się mogiła Eugeniusza Kozierowskiego, stryja Henryka, również uczestnika powstania narodowego 1863 roku.

góra strony



12. Stanisław Szukiewicz
kw. 13a


   W kwaterze 13a, przy alejce oddzielającej od kwatery 10a, usytuowana jest mogiła rodziny Szukiewiczów. Na czole katakumby postawione są dwie tablice inskrypcyjne pochowanych tu członków rodziny. Na tablicy, po lewej stronie czoła mogiły upamiętniono weterana powstania styczniowego:
/ Ś. P. / STANISŁAW / SZUKIEWICZ / POR. POWSTANIA 1863 R. / ŻYŁ LAT 84 /   † 1.III.1924 / ...

Stanisław Szukiewicz, syn Józefa i Marianny z Ziółkowskich, urodził się w Radomiu dnia 6 maja 1840 r. Rodzice, prześladowani przez carat za swoją patriotyczną postawę i przekonania religijne, z odległej Ziemi Słonimskiej, w gub. grodzieńskiej (obecnie Białoruś) przenieśli się do Radomia.

   Stanisław już w okresie patriotycznych demonstracji, poprzedzających wybuch powstania, związał się z organizacją narodową - "po przysiędze, którą wykonałem przed ojcem Telesforem - gwardianem oo. bernardynów w Radomiu, poszedłem do powstania dnia 12 stycznia 1863 roku i zatrzymałem się przez parę dni u pana barona Heydla w Gardzienicach. Stamtąd wyruszyliśmy do Szydłowca 22 stycznia, na pierwsze spotkania z Moskalami." - zapisał później w krótkich wspomnieniach, jakie zachowały się w zbiorach Archiwum Państwowego w Radomiu (zesp. 698, teczka 6, sygn. 62). Podczas tej pierwszej bitwy wyniósł na plecach rannego radomskiego gimnazjalistę, Józefa Burgharda, któremu kula zgruchotała nogę.

   Przeszedł cały szlak bojowy z Langiewiczem: od Szydłowca, przez Wąchock, gdzie dostał przydział do oddziału Dionizego Czachowskiego, poprzez Święty Krzyż, Staszów, Małogoszcz, Pieskową Skałę, Goszczę i Sosnówkę, po bitwy pod Chrobrzem i Grochowiskami.

   Gdy Langiewicz opuścił swój korpus, to pod komendą Czachowskiego, Szukiewicz "... bił się pod Grabowem, Stefankowem, Boryją, Jeziorkiem, Rzeczniowem, Radzanowem, Rogalinem, Chruściechowem, Rusinowem, Bobrzą, Ratajami. Byłem w I kompanii i w I plutonie. Kiciński był majorem, oficerów nie pamietam ..." - zapisał we wspomnieniach.

   Gdy Czachowski rozwiązał oddział pod Ratajami, Szukiewicz jest nadalej na polu walki, teraz pod komendą Eminowicza i Rudowskiego. Bierze udział w udanej bitwie pod Kowalą oraz przegranej bitwie pod Wirem. Przy odwrocie, pod Górą Puławską, został ranny. Udało mu się przeprawić przez Wisłę, bierze udział w walkach pod Biłgorajem, pod dowództwem Lelewela. Opisuje tragiczną bitwę pod Batorzą: ... poszliśmy do Batoży i tam stoczyliśmy straszną bitwę. W tej bitwie został raniony dowódca Lelewel, a ja go prowadziłem. Moskale dali strzał i dobili go na moich rękach. Nasza kompania została rozbita ". Następnie jest pod komendę gen. Michała Heydenreicha "Kruka", aż do maja 1864 roku, do ogłoszonej amnestii. " Pod Żelechowem chłopi i Niemcy nas powstańców poaresztowali i odesłali do Góry Kalwarii. Tam każdemu dali paszport i kazali iść do domu. ... Przybywszy do Radomia lat 6 byłem pod dozorem policyjnym."

   Podobnie jak ojciec, Stanisław zajmował się rzemiosłem szewskim. Został majstrem szewskim, prowadził w Radomiu swój warsztat. Założył rodzinę, miał gromadkę własnych dzieci, ale dodatkowo jeszcze adoptował troje dzieci. Mieszkał pod nr 46 przy ul. Wysokiej (obecnie ul. 25 Czerwca).

   Po odzyskaniu niepodleglości przez Polskę, Stanisław Szukiewicz, po przeprowadzonym procesie weryfikacyjnym otrzymał honorowy stopień ppor.weterana, został wprowadzony do Imiennego Wykazu Weteranów Powstań Narodowych 1831, 1848 i 1863 r. (Dz. Personalny nr 10 z 1921 r. poz. 2257) i otrzymał dożywotnią rentę.



    Dnia 1 marca 1924 r. w Katedrze Opieki N.M.P. w Radomiu ks. Sykulski spisał akt zgonu: .... dnia 1 marca o godz. 2 po południu zmarł ... Stanisław Szukiewicz majster szewski lat 84 liczący syn Józefa i Marianny z Ziółkowskich, stale mieszkający w Radomiu, pozostawił żonę Antoninę z Kopciów ... . Akt zgonu podpisał m.in. Józef Wojdacki, kapitan z oddziału Czachowskiego.

   Pogrzeb weterana 1863 roku, z udziałem duchowieństwa, weteranów 1863 r., wojska z orkiestrą, harcerzy, przedstawicieli cechów ze sztandarami oraz licznej grupy mieszkańców odbył się z honorami wojskowymi w dniu 4 marca. Obszerną informację podała Gazeta Radomska.

   Rodzina Odrowąż-Szukiewiczów pielęgnuje pamięć po swym pradziadku - "czachowszczyku", który czynnie walczył przez cały okres powstania styczniowego 1863-1864 roku. Pamiętają również o jego bratanicy - Zofii, która uczestniczyła w radomskich wydarzeniach 1905-1907 roku. Tradycje walk o odzyskanie niepodległości kontynuował również "cichociemny" Bolesław Aleksander Odrowąż-Szukiewicz, który zginął podczas tragicznego skoku 16/17.II.1943 r., gdy podczas nocnego zrzutu zawiódł spadochron. W miejscu śmierci, pomiędzy Sieczką a Niewierszynem w gm. Aleksandrów, w październiku 2011 r. odsłonięto obelisk upamietniający ppor. Bolesława Szukiewicza.

Wprowadzono w październiku 2012 r. korzystając
z materiałów i dokumentów udostępnionych przez
Wojciecha Szukiewicza, prawnuka weterana 1863 r.

góra strony



13. Władysław Kryściński
kw. 10a



   W kwaterze 10a (bezpośrednio przy alejce - przed kwaterą 9a) kamienny grobowiec. Na czole płyty położonej na grobowcu został wykuty napis:
GRÓB RODZINY KRYŚCIŃSKICH

   Poniżej, na kamiennej płycie, stanowiącej zamknięcie grobowca, wykuty mało czytelny napis:
Ś. P. / WŁADYSŁAW KRYŚCIŃSKI / WETERAN POWSTANIA 1863 r. / ŻYŁ LAT 82 ZM. 12.XII. 1928 r. // KAMILLA z PASZKOWSKICH / KRYŚCIŃSKA / ŻYŁA LAT-66 ZM. 18.IV.1930 r. / HELENA KRYŚCIŃSKA ... (dalsza część napisu została zamurowana)




Władysław Florian herbu "Leliwa" Kryściński, właściciel majątku Kryścin k/ Modlina, urodził się 1.X.1846 w Widzewie (Łódź), jako syn powstańca 1831 r.

   Mając 17 lat wziął udział w powstaniu. Walczył w oddziale Józefa Oxińskiego w Kaliskiem i Wieluńskiem. W bitwie pod Klukami (Piotrkowskie) został ciężko ranny i wzięty do niewoli. Po wyleczeniu został skazany na Sybir. Z zsyłki wykupił go ojciec.

   Po utracie majątku podczas działań I wojny światowej, zamieszkał w Radomiu. Jest członkiem tutejszego Koła Weteranów 1863 r. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Władysław Kryściński, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 5/1922 poz. 2967).

   Bierze udział w patriotycznych uroczystościach w Radomiu, jeździ z przedstawicielami Koła Weteranów na święcenie powstańczego krzyża do wsi Rataje. Zmarł w dniu 12.XII.1928 r.

góra strony



14. Józef Wojdacki
kw. 9a

   W kwaterze 9a (przy alejce od strony kwatery 13A) skromny kamienny grobowiec. Na czole grobowca postawiona pionowo płyta z piaskowca z wykutym napisem:
Ś. P. / JÓZEF / WOJDACKI / KAPITAN NARODOWEGO POWSTANIA / 1863 R. / ŻYŁ LAT 86 ZM. 7.IV.1927 R. / CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI


Józef Władysław Adam Wojdacki , syn Franciszka i Marianny z Wietrzykowskich, urodził się 29 marca 1841 r. w Kozinkach, gm. Zakrzów k/ Radomia. Ojciec był urzędnikiem dyrekcji szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Szkoły ukończył w Radomiu i podjął pracę jako aplikant w biurze powiatu radomskiego.
    Gdy 29.XI.1860 r. w refektarzu ojców bernardynów w Radomiu zawiązuje się Komitet Organizacyjny, przystępuje do organizacji narodowej. Uczestniczy w patriotyczno-religijnych demonstracjach w okresie przedpowstaniowym. W organizacji spiskowej zostaje dziesiętnikiem. W styczniu 1863 r. wyrusza do powstania. Otrzymuje błogosławieństwo matki: ... Idź, mój synu jedyny, broń matki naszej Ojczyzny, tylko nie przynieś mi hańby ...

   Walczył pod rozkazami gen. Mariana Langiewicza, dowodząc kosynierami w batalionie mjr. Klemensa Dąbrowskiego.
    Jak pisał 1.XII.1925 r. do Wójta Gminy Wielka Wieś:
... Tu [w Wąchocku] 1 Lutego mianowany byłem Porucznikiem do Kompanji Dabrowskiego. Tu w Wąchocku 2 Lutego - Mszę Świętą odprawił w kościele Ks. KOTKOWSKI, któremu służyłem do wotywy, a będący w kościele powstańcy, wiarusy z wodzem i sztabem swojemi młodymi piersiami hymnem "Boże coś Polskę" śpiewając, błagali Boga, aby OJCZYZNĘ, wolność wrócić nam zechciał. Tu w Wąchocku w czasie walki z moskalami jako oficer będący na przedzie 3 Lutego zostałem raniony ...
... mnie koledzy zawieźli do leśniczówki w Ratajach, gdzie po opatrunku rany przenocowałem i zostałem odwieziony do Brzezia do brata mej Matki Piotra Wietrzykowskiego przez Michała Piotrowskiego ze wsi Stodoły. ...


   Zapisał później w swoich wspomnieniach (Jarzębski - Mówią ludzie roku 1863):
... po kilku dniach z ręką na temblaku wyjechałem do Staszowa i tam przydzielony do sztabu do czasu wyzdrowienia ... W tym charakterze odbył dalszą część kampanii Langiewicza - ... uczestniczyliśmy w bitwach pod Małogoszczem, Zamkiem, Skałą i w lesie, w nocy napadliśmy Moskali, kryjących się na cmentarzu miasta Skały.
   Po Grochowiskach jest w oddziale mjr. Dionizego Czachowskiego - dostałem się do kompanii strzelców, której chorążym był Marian Marynowski i podchorążowie Bogucki, Lewandowski i Karlsbad, i ja jako jeszcze porucznik. ...
Uczestniczy w potyczkach pod Stefankowem, Jeziorkiem i Bobrzą. Kończy kampanię w powstaniu w randze kapitana dowodząc kompanią strzelców pod Ratajami 11 czerwca 63 r.

   Udało mu się uniknąć niewoli, ale musi się leczyć ... na oczy i nogi ... przyjechałem zaś do rodziców, mieszkających wraz z wujem we wsi jego Czarnocinie, gminy Radzanów, pow. radomskiego. Długo jeszcze przyjść do siebie nie mogłem i na dobitek zachorowałem na ospę w początkach października. ...    Wyzdrowienie moje szło bardzo powolnie. 2 lutego 1864 r. naczelnik urzędu cząstkowego białobrzeskiego Orjoł przyjechał do Czarnocin i zaaresztował wuja Okunia, syna Adama i mnie, wsadzono nas na wóz i pojechali do Grabówki - mieszkali tam Turscy, wskutek bardzo gościnnego przyjęcia Adama i mnie puszczono, wuja Tomasza wzięto do Białobrzeg i sprawę zatuszowano. Wziąłem się do belferki ...

   Później, przez szereg lat, Wojdacki pracuje jako urzędnik w Biurze Powiatu Kozienickiego i Koneckiego. Około 1866 r. wstąpił w związek małżeński z Emilią z Panczykowskich (1846 - 12.09.1877). Urodziła im się czwórka dzieci: Wacław (1867 - 1891), który został księdzem, Stanisław (1875 - 1948), który został aptekarzem, oraz zmarli w dzieciństwie Wanda i Stefan (1876 - 1877). Gdy w roku 1877, w wieku 30 lat, zmarła małżonka Emilia, Józef pozostał z gromadką małych dzieci.

   Dalsze życie związał z Józefą z Przybyłków, wdową po swoim przyjacielu z gimnazjum i powstańczej konspiracji, Józefie Burghardzie, która znalazła się w podobnej sytuacji życiowej: była również z trójką małych dzieci z poprzedniego małżeństwa. Przenieśli się Końskich.

Józefina z Przybyłków Burghardowa - Wojdacka.
Dwaj przyjaciele: Józef Burghard (z lewej) i Józef Wojdacki (ok. r.1870).

   Przy haśle - KOZIENICE, zostały przedstawione notki biograficzne Józefiny z Przybyłków Burghardowej - Wojdackiej oraz jej pierwszego męża - Józefa Franciszka Burgharda.

   W roku 1899, po zgonie Józefiny, Józef Wojdacki został ponownie wdowcem. W roku 1905 przeszedł na emeryturę, zamieszkał w Radomiu i poświęcił się pracy społecznej. Był twórcą struktur organizacyjnych dla środowiska weteranów powstania w Radomiu. Doprowadza do utworzenia w Radomiu w roku 1916 Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863 r. - dla organizacji udzielania pomocy potrzebującym, dla godnego odprowadzania na cmentarz zmarłych uczestników powstania oraz dla zorganizowanego udziału w obchodach rocznic narodowych. Równocześnie skrzętnie zbierał materiały dokumentujące udział w powstaniu weteranów 1863 r. zamieszkałych w Radomiu i okolicy. Powstały cenne zbiory dokumentów w Archiwum Radomskim (zesp. 369 i 698). Niestrudzona działalność J. Wojdackiego sprawiała, że Radomskie Koło Weteranów 1863 roku było bardzo prężne, a sam Józef Wojdacki do ostatnich lat życia sprawował funkcję prezesa. Na jego wniosek, uchwałą zebrania gromadzkiego osady Wąchock 12 lutego 1926 r. przemianowali ulicę Ratajską na ulicę Dyktatora Mariana Langiewicza.



Józef Wojdacki (na zdjęciu - po prawej) z żoną Józefą Gabrielą (stoi, pośrodku zdjęcia)
i rodziną Przybyłków (opis zdjęcia z 1884 r. zamieszczono przy Kozienicach).

   Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Józef Wojdacki, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał potwierdzenie posiadanego stopnia kapitana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz.2519).

   W wieku lat 86, zmarł w Radomiu w dniu 7 kwietnia 1927 r. Z honorami wojskowymi został pochowany na cmentarzu parafialnym.
Uzupełniono dnia 13 września 2008 r. na podstawie
informacji i rodzinnych zdjęć udostępnionych przez
Jana Postołę, prawnuka powstańców 1963 r.


Zdjęcie legitymacji weterana udostępnił Wojciech Szukiewicz,
prawnuk weterana 1863 roku - Stanisława Szukiewicza

góra strony



15. Wiktor Gruszczyński
kw. 9a


   W kwaterze 9a (przy alejce od strony kwatery 2A) okazały kamienny grobowiec. Żeliwna płyta zamykająca wejście do grobowca, posiada odlany, duży napis:
GRÓB / RODZINY / GRUSZCZYŃSKICH

   Na płycie grobowca postawiony kamienny nagrobek. W podstawie nagrobka wykuto napis:
WIKTOR GRUSZCZYŃSKI / KUPIEC, OBYWATEL RADOMIA / WETERAN 1863 R. Z ODDZIAŁU CZACHOWSZCZYKÓW / UR. 21-V-1840 R. ZM. 20-III-1919 R.


Wiktor Gruszczyński, syn Anieli i Łukasza - oficera powstania listopadowego, urodził się 21 maja 1840 r. w Polankach k/ Radomia.
... Praktykę kupiecką odbywając w sklepie winnym Rozego w Radomiu - dnia 21 stycznia 1863 r. udałem się do Wąchocka, gdzie przydzielony zostałem do III bataljonu pułkownika W-go Dyonizego Czachowskiego. Kapitanem moim był Korycki - tak opowiada o swoim przystąpieniu do powstania (AP Radom, zesp. 398).

   Pod rozkazami płk. M. Langiewicza walczy na Św. Krzyżu i pod Staszowem. W Staszowie jako ordynans znalazłem się u boku generała Langiewicza i w czasie wysłania z rozkazem adjutanta Pustowojtówny, byłem delegowany do dania jej pomocy. W bitwie z dragonami uczestniczyłem i w moich oczach zginął radomiak Gustaw Lazzaryni ...
   Bierze udział w boju w Małogoszczu i w Pieskowej Skale. Tam też zostaje ranny - ... otrzymałem bilet podpisany przez komisarza Tomczyńskiego w Goszczy i z rannymi odesłany zostałem na fiakrach przysłanych z Krakowa tam do szpitala św. Ducha, skąd po dwóch miesiącach, na żądanie hrabiny Koziebrodzkiej, wraz z Janem Radwanem, jako rekonwalescenci wyjechaliśmy do wsi Rączka pow. Liszki i przebywaliśmy tam przeszło pół roku. ...
   Później, gdy uzyskał zgodę na powrót, wraca do Radomia, ale przez cztery lata podlega rygorom policyjnego dozoru.
   Od 1916 roku uczestniczy w pracach radomskiego Koła Weteranów 1863 r. Gdy organizator Koła kpt. J. Wojdacki redaguje apel: "Czcigodni Weterani 1863 roku
Gdy po raz pierwszy na ziemi krwią Waszą zbroczoną w walce o wolność możemy uczcić pamięć Waszych bohaterskich zmagań
- to 22 stycznia 1916 roku Wiktor Gruszczyński bierze udział w patriotycznej manifestacji w kościele Mariackim. Niedługo, bo już 20 marca 1919 roku zmarł w Radomiu, w wieku 79 lat. Rodzina wspominała, że zawsze potrafił zachować pogodę ducha i podśpiewywał piosenkę z okresu powstania:
Choć ubogi i bez grosza i bez powołania,
Siądę na mojego siwosza, pójdę do powstania. (2)
Nie wiele tam pewnie zrobię, bom zbyt wielki ciura,
Ale stanę za innymi, będę krzyczał "hura" (2)

   W panteonie powstańców 1863 roku, utworzonym na Cmentarzu Komunalnym Powązki w Warszawie (mur w kw. 13C) umieszczona jest żeliwna tabliczka:
Ś. P. / WIKTOR / GRUSZCZYŃSKI / ŻYŁ LAT 79 / ZMARŁ 20-III-1919 / RADOM



góra strony



16. Feliks Bijejko
kw. 10A



   W kwaterze 10A (blisko alejki oddzielającej od kw. 13a i 12A) na ziemnej mogile postawiony okazały nagrobek kamienny.

   Na tablicy, wykutej pod krzyżem, umieszczono napis:
Ś. P. / FELIKS BIJEJKO / HERBU JASTRZĘBIEC / LEKARZ, WETERAN 1863 R. / UR. 1843 R. ZM. D. 19-I-1924 R. / ZA TO ŻEŚ W WIOŚNIE ŻYCIA / POSZEDŁ DO POWSTANIA / GDY GROMY NAD OJCZYZNĄ / HUCZAŁY ZŁOWIESZCZE. / DZIŚ KIEDY W WOLNEJ POLSCE / DZWON HEJNAŁ WYDZWANIA, / NIECH I TOBIE PODZIĘKĘ / WIATR CICHĄ SZALESZCZE.

Tablica na nagrobku F. Bijejki. Obok - tabliczka w panteonie powstańców 1863.


Feliks Bijejko, urodził się dn. 15 stycznia 1843 r. w Radomiu. Uczęszczał do szkół w Piotrkowie. Do powstania narodowego 1863 r. przystąpił jako student Szkoły Głównej w Warszawie. Był w oddziale Władysława Strojnowskiego, później Antoniego Jeziorańskiego. W autobiograficznych wspomnieniach (AP Radom, zesp. 698) podał:
... w Radkowicach spotkaliśmy sztab jenerała Marjana Langiewicza; towarzyszył im ks. Kotkowski. Tak wzmocniony oddział zaraz nazajutrz został poprowadzony do Małogoszcza, gdzie nas przyjęto owacyjnie i ulokowano na cmentarzu kościelnym. ...
   Nasz rotmistrz Jaszewski otrzymuje rozkaz uderzenia na piechotę stojącą na górze i osłaniającą artylerję. Wyruszyliśmy dla spełnienia rozkazu, ale niestety, kilkunastu padło zabitych, wielu w popłochu się cofnęło tak, że obejrzawszy się poza siebie na górze, skontatowaliśmy, iż nas jest zaledwie kilku. Niepodobna więc było nacierać na nieprzyjaciela, z żalem i wstydem wykonaliśmy odwrót ...


   Następnie jest w oddziale D. Czachowskiego, bierze udział w walkach pod Pieskową Skałą oraz pod Chrobrzem. Po bitwie na Grochowiskach przedostał się do Galicji, skąd podejmował bezskuteczne próby powrotu do powstania. Podjął więc studia na Uniwersytecie Krakowskim. Później przeniósł się do Warszawy i ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim w r. 1973. Jako lekarz pracował w Radoszycach, Iłży, Opocznie. Od roku 1905 zamieszkał w Radomiu, i tutaj prowadził praktykę lekarską. Ożenił się ze Stefanią z Nowakowskich.

   Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Feliks Bijejko, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 104). W dokumentach radomskiego Koła Weteranów 1863 roku, często występuje nazwisko Feliks Bijejko (AP Radom zesp. 369).

   W panteonie powstańców 1863 roku, utworzonym na Cmentarzu Komunalnym POWĄZKI w Warszawie (mur w kw. 13C), umieszczona jest żeliwna tabliczka:
Dr FELIKS / BIJEJKO / ŻYŁ LAT 81 / ZMARŁ 19-I-1924 / RADOM


góra strony



17. Edward Jabłoński
kw. 3A

   W kw. 3A, przy alejce od strony kw. 11A, znajduje się katakumba wykonana z płyt kamiennych. W płycie, która zamyka mogiłę, wykuto napis:
EDWARD / JABŁOŃSKI / ZIEMIANIN WETERAN 1863 R. / ŻYŁ LAT 93 ZM. 1-IV 1932 R.



Edward Jabłoński urodził się 10.IX 1838 r. w Przybyszewie w pow. Grójeckim. Już w styczniu 1863 roku wyszedł do powstania. Otrzymał przydział do 2. batalionu mjr. Dawidowicza. Walczył pod Suchedniowem, Wąchockiem, pod Św. Krzyżem, w Staszowie i Małogoszczu. Tu został ranny w nogę. Kurację przechodził w Krakowie. Powraca do Królestwa z partią mjr. Rumeckiego, ale zostają rozbici. Udaje mu się uciec do Krakowa.
   17 września 1863 roku przekracza granice, pod zmienionym nazwiskiem: Władysław Genderek, powraca w rodzinne strony. W roku 1864 ujawnia się, po zgłoszeniu do władz w Radomiu został aresztowany, osadzony w warszawskiej Cytadeli a następnie zesłany na katorgę. Z Tobolska powrócił 10 kwietnia 1868 roku i zamieszkał w Kobylanach, gdzie był pod policyjnym dozorem. Od roku 1911 zamieszkał w Radomiu.

   W dokumentach radomskiego Koła Weteranów 1863 roku znajdują się informacje, że otrzymywał, w grupie innych weteranów, racje żywnościowe, przydziały opału oraz światła. Od roku 1919 otrzymuje pensję dla weteranów 1863 roku.

   Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Edward Jabłoński, po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym, otrzymał honorowy stopień ppor. weterana i został wprowadzony do IMIENNEGO WYKAZU WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 i 1863 ROKU (Dz. Personalny Nr 10/1921 poz. 705). W roku 1923 otrzymał Krzyż Walecznych (DP 27/1923).

   W roku 1930 odznaczony został Krzyżem Niepodległości z Mieczami (MP 260/1930, poz. 146). Bierze udział w patriotycznych uroczystościach w Radomiu, jeździ też z innymi weteranami na uroczystości do Wąchocka. Zmarł 1 kwietnia 1932 r. w 94 roku życia.


góra strony



18. Michał Kelles-Krauz
kw. 3A


   Na skraju kw. 3A, przy alejce oddzielającej od kw. 2A, na kamiennym grobowcu postawiony duży kamienny nagrobek zwieńczony żelaznym krzyżem.

   Na czołowej ścianie postumentu wykuto napis:
Ś. P. / MATYLDA z DANIEWSKICH / BARONOWA / KELLES - KRAUZ / ZM. 2-IX 1887 R. / Ś. P. / MICHAŁ / BARON / KELLES-KRAUZ / ZM. 22-IV 1922 R. / CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI

   W podstawie postumentu uwieczniona jest JULIA KELLES - KRAUZ, zaś na ścianach bocznych pomnika inne osoby z rodziny Daniewskich.


Michał Kelles-Krauz, ur. w 1843 r. na Litwie, walczył w powstaniu styczniowym na Wołyniu, był w oddziale gen. Edmunda Różyckiego.
   Wskutek represji został pozbawiony majątku i zesłany na Syberię. Po odbyciu kary nie uzyskał prawa powrotu na Litwę, przenosi się do guberni radomskiej. Pracował jako inspektor akcyzy. Zamieszkał i pracował w Końskich, a następnie w Radomiu.







góra strony

ostatnia aktualizacja: 4-01-2015 , 07:27

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer