1. Krzyż Romualda Russockiego
Naprzeciw okazałego pałacu Chwalibogów w Pawłowicach, w którym mieści się obecnie Szkoła Podstawowa, po drugiej stronie szosy prowadzącej do Sędziszowa, na kamiennym postumencie postawiony jest żelazny krzyż z Chrystusem ukrzyżowanym. Na postumencie krzyża znajduje się marmurowa tablica z napisem:
PAMIĄTKA / Niespodziewanego Zgonu / ś. p. / ROMUALDA RUSSOCKIEGO / pod / Młynem Krzelowskim / d. 31. Stycznia 1864 r.
Od roku 1845 właścicielem Sędziszowa był Kwiryn Russocki h. Zadora, podczas powstania listopadowego porucznik jazdy krakowskiej, odznaczony Orderem Virtuti Militari w dn. 15.IX.1831 r. W dobrach sędziszowskich był propagatorem nowoczesnego rolnictwa. W okresie powstania styczniowego również zaangażował się w działalność patriotyczną: w organizacji cywilnej był naczelnikiem okręgu Słupia Jędrzejowska.
Jak podaje W. Caban (Z dziejów powstania styczniowego ...) z chwilą wybuchu powstania, do powstańczego oddziału poszedł Konstanty Russocki, syn Kwiryna. Walczył on początkowo pod rozkazami Kurowskiego, następnie Langiewicza. W bitwie na Grochowiskach był ranny.
Drugi syn Kwiryna, Romuald Russocki (1835 - 1864) przypadkowo został zamordowany przez Kozaków w dniu 31 stycznia 1864 r. podczas utarczki pod Sędziszowem. Rtm Jan Mazaraki w swoich wpomnieniach (Pamiętnik ...) opisał, jak to po potyczce przy folwarku Rajsko, do dóbr Sędziszowa należącym, widział jak kilkunastu Kozaków pędziło galopem za szlachcicem przejeżdżającym wózkiem.
Mazaraki z podwładnymi chciał udzielić pomocy - ... ruszyliśmy kłusem. Dojechaliśmy tak do osady z kilku chałup złożonej; tam był młyn i jakieś zamożniejsze gospodarstwo, gdyż dwie stodoły, stajnia, budynek mieszkalny, a w środku dziedzińczyk; otóż w tym miejscu dopędzili kozacy szlachcica, którym był Roman Russocki, syn Kwiryna, zamordowali go tam z furmanem i obdarli do naga.
Wpadliśmy na nich obces; ci kozacy, którzy siedzieli na koniach, uciekli, ci zaś, którzy byli na ziemi, zginęli; trzech odprzęgało od wózka konie, ci polegli, dwóch zaś, którzy zdarte z nieszczęśliwego człowieka futro i odzienie troczyli do kulbak, wpadło nam w ręce i ci natychmiast na wierzbach tam będących powieszeni zostali. ...
Córka Kwiryna, Teresa Russocka, w roku 1855 wyszła za mąż za Stefana Chwaliboga, dziedzica z Zagaja. Wówczas to Russoccy zamienili się z Chwalibogami, i przenieśli się z Sędziszowa do majątku Zagaje k/ Jędrzejowa. Chwalibogowie zamieszkali w Sędziszowie, a w roku 1892 wybudowali okazałą rezydencję pałacową w Pawłowicach, pod Sędziszowem.
Nie jest znana dokładna data postawienia przydrożnego krzyża w Pawłowicach. Prawdopodobnie Teresa Russocka, mieszkająca we dworze w Sędziszowie, wystawiła krzyż upamiętniający przypadkową śmierć swego brata Romualda podczas zdarzeń powstania styczniowego, w pobliżu swego domu. Później zmieniono jego lokalizację wraz z miejscem zamieszkania dziedziczki. Ks. J. Wiśniewski pisał ("Historyczny opis ... w Jędrzejowskiem") w roku 1930:
... Na tę smutną pamiątkę w Sędziszowie na wprost dworu była postawiona figura z krzyżem, obecnie przeniesiona do Pawłowic. ...
Wprowadzono 30.XI.2007 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
13-07-2014 , 07:26
