POBIEDNIK MAŁY
Jak podawał Walery Przyborowski (Dzieje 1863 roku ...) wyprawiony z Krakowa przez Mierosławskiego dobrze wyposażony
... Malczewski z 200 niespełna ludźmi ... rozłożył się d. 4 maja nad samą granicą galicyjską we wsi Pobiednik, w pobliżu Igołomii, na drodze wiodącej z Krakowa do Nowego Brzeska. Malczewski miał rozkaz pod Pobiednikiem zatrzymać się, okopać, ludzi uzbroić i czekać przybycia drugiego oddziału z samym Mierosławskim na czele, który miał się z nim w ośm godzin później połączyć ...
... Wieść o wkroczeniu Malczewskiego rozeszła się bardzo szybko śród nadgranicznych posterunków rosyjskich, wyruszono więc przeciw niemu ze Skały i Proszowic. Oddział proszowski pierwszy dopadł powstańców, d. 4 maja pod Igołomią i po krótkim starciu rozbił ich na głowę. Powstańcy w popłochu cofnęli się za granicę galicyjską ...
Ówczesna prasa (Wiadomości z pola bitwy, N. 12) podawała, że zabitych miało być 19 powstańców, około 20 rannych. Podczas odwrotu rozbitego oddziału do Galicji, Austriacy zgarnęli 90 powstańców oraz 20 wozów z bronią, amunicją i sprzętem - m.in. utracono 500 nowoczesnych belgijskich sztucerów. Nastąpiła klęska ambitnego planu gen. L. Mierosławskiego, marzącego o odzyskaniu utraconej dyktatury.
1. Mogiła powstańców 1863 r.
Powstańcy 1863 roku, walczący pod komendą kpt. Stefana Malczewskiego pod Pobiednikiem, zostali pochowani na cmentarnej drodze. Został wykopany dół, w którym wójt Nowak z kilkoma chłopami, wartwami układali zwiezione zwłoki. I zgodnie z nakazami carskiej władzy - ciała przykryto tylko ziemią i darnią, bez oznaczania mogiły. Ale rok później Nowak zasadził na czterech narożnikach dołu sadzonki czerwonych klonów, oznaczając mogiłę. Kilka lat później postawiono bezimienny krzyż brzozowy.
Po odzyskaniu niepodległości usypany został ziemny kopczyk, na którym stał brzozowy krzyż. Już po II Wojnie Światowej wykonano obmurowanie i płytę betonową. Gmina postawiła metalowy krzyż na którym, pod postacią Chrystusa ukrzyżowanego, zamocowano metalową tabliczkę, w kształcie tarczy herbowej, na której wyryty został napis:
GRÓB POWSTAŃCÓW / 1863 / POWSTANIE STYCZNIOWE
W roku 1994 prawnuk powstańca styczniowego - komandor marynarki wojennej ppor. Stanisław Stępa ufundował nowy wystrój mogiły. Na nowej płycie nagrobnej, postawionej przy starym krzyżu metalowym, został wykuty napis:
X / W HOŁDZIE POWSTAŃCOM 1863: / - GEN. R. TRAUGUTT W 130 R. ŚMIERCI / - CHOR. T. ZIMNY BEZNOGI INW. WOJ. POWSTANIEC / - SPOCZYWAJĄCYM W TYM GROBIE / - WSZYSTKIM WALCZĄCYM TU W STREFIE BYŁEJ / "ZABORCÓW GRANICY" / - MÓDLMY SIĘ - ABY NIGDY NIE BYŁO / ROZBIORÓW I PODBOJÓW POLSKI / - OSTATNIA WOLĘ K. ZIMNEJ SPEŁNIAJĄ / MIGASOWIE, STĘPOWIE I ŚWIATOWIE
W ostatnich latach ppor. S. Stępa ufundował nowe tablice na mogile. Na trzech bocznych ścianach katakumby rozmieszczono na płytach wyryty napis:
ŻUŁAWY ŚMIERCI Kpt. S. MALCZEWSKIEGO 5.5.1863 / POBIEDNIK - 05.08.1994 / I TY WSPOMNIJ - POBIEDNIK * 863
Na tablicy nagrobnej został upamiętniony mieszkaniec Pobiednika, uczestnik powstania narodowego 1863 roku - Tadeusz Zimny.
Tadeusz Zimny "Beznogi" urodził się w r. 1836. Służył w wojsku rosyjskim, brał udział w wojnie krymskiej. Podczas walk pod Sewastopolem był chorążym grenadierów. W bitwie, chroniąc sztandar wojskowy, został ciężko ranny, początkowo uznany był nawet za poległego. Utracił wówczas jedną nogę (stąd poźniejszy przydomek - "Beznogi"). Za wykazane męstwo został odznaczony krzyżem św. Jerzego, otrzymał wojskową rentę oraz zwolnienie do domu. Wybudował dom w Pobiedniku obok dworskich zabudowań klasztoru norbertanek.
Gdy nadszedł czas powstania narodowego, czynnie zaangażował się w patriotyczną działalność. Wykorzystano jego wiedzę wojskową i prowadził kilkutygodniowe szkolenia grup napływających ochotników - rekrutów z Galicji i Prus. Gdy Rosjanie dowiedzieli się o prowadzonym szkoleniu, zaatakowali dom Zimnego. Już przeszkoleni powstańcy potrafili umiejętnie wycofać się do Galicji, tracąc w nurtach Wisły dwóch towarzyszy broni. "Beznogi" został schwytany, wywieziony do Miechowa i postawiony przed sądem. Uwzględniono jednak wcześniejsze zasługi - otrzymał karę tylko 4-ch lat więzienia.
W przekazach rodzinnych pozostały opowieści, jak to po zwolnieniu z więzienia Zimny "Beznogi" udał się piechotą w półroczną wędrówkę do Petersburga, aby dotrzeć do samego cara i odzyskać wypłatę renty wojskowej, która była mu zabrana przy uwięzieniu. Wyprawa była skuteczna - uzyskał wypłatę wojskowej renty, nawet z wyrównaniem za okres uwięzienia.
Zmarł ok. r. 1905 i wraz z żoną Katarzyną został pochowany na cmentarzu parafialnym w Pobiedniku Małym. Ponieważ mogiła nie zachowała się do obecnych dni, jego prawnuk upamiętnił jego nazwisko na mogile zbiorowej powstańców 1863 roku.
Stałą opiekę nad mogiłą pełni młodzież ze Szkoły Podstawowej w Pobiedniku Małym im. Romualda Traugutta. Młodzież, z pomocą nauczycieli, porządkuje mogiłę, zapala znicze oraz pełni wartę honorową w Święto Zmarłych oraz w rocznicę bitwy pod Pobiednikiem.
Dojście do mogiły powstańczej od bramy cmentarnej: drugą alejką w prawo, i po ok. 15 m, po lewej stronie.
Wprowadzono 28.XI.2007 r. korzystając z informacji Stanisława Stępy,
prawnuka Tadeusza Zimnego, powstańca 1863 roku.
góra strony
2. Mogiła Seweryna Prus Lisickiego
Idąc od bramy cmentarnej pierwszą alejką (równoległą do ogrodzenia) - po ok. 15 m, po lewej stronie dróżki, znajduje się okazały grobowiec miejscowych dziedziców - Lisickich, herbu Prus II.
Na bocznej ścianie grobowca, po prawej stronie, znajduje się duża granitowa tablica z wykutym napisem:
† / Ś. P. / SEWERYN / PRUS LISICKI / WŁAŚĆ. POBIEDNIKA. POWSTANIEC 63 r. / LAT 79. ZM. 13.II.1927.
z WOJNAROWICZÓW DE ŻURAWKI / LUDMIŁA SEWERYNOWA / PRUS LISICKA / WŁAŚĆ. SEWERYNOWA. / LAT 70. ZM. 29.IV.1955 / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.
góra strony
3. Szkoła Podstawowa im. Romualda Traugutta
Dnia 20 maja 2003 roku, w okresie obchodów 140 rocznicy bitwy pobiednickiej (5.V.1863 r.) oraz w 40 rocznicę swego istnienia, szkoła w Pobiedniku Małym otrzymała imię gen. Romualda Traugutta, ostatniego wodza i dyktatora Powstania Styczniowego, straconego na stokach warszawskiej Cytadeli dnia 5 sierpnia 1864 roku.
Podczas tych uroczystości został równocześnie przekazany Szkole sztandar ufundowany ze składek miejscowej ludności.
Młodzież, z pomocą nauczycieli, poznaje historię powstania styczniowego w swoim regionie oraz postać Patrona Szkoły. Prowadzi również prace porządkowe przy powstańczej mogiłe oraz pełni tam wartę honorową w Święto Zmarłych oraz w rocznicę bitwy pod Pobiednikiem.
Wprowadzono 28.XI.2007 r.
Uzupełniono 3.IV.2008 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
14-07-2014 , 07:30
|
|
