POLANA LANGIEWICZA
(wcześniej podawano pod hasłem: Obóz Langiewicza)
1. Tablica - OBÓZ LANGIEWICZA
Polana Langiewicza k/ Wąchocka
Na śródleśnej polanie nazwanej POLANA LANGIEWICZA, na pniu sosny, zamocowana żeliwna tablica zawierająca wizerunek orła oraz napis:
OBÓZ JENERAŁA / MARIANA / LANGIEWICZA / W 1863 R / KAMIENNA - JAN WITWICKI.
Według sygnatury - tablica została wykonana w odlewni w Skarżysku, którą w roku 1887 nabył i rozbudował Jan Witwicki.
Gdy 20 maja 1923 roku odbywało się poświęcenie krzyża powstańców 1863 roku w Ratajach, główny inicjator uroczystości - Jan Krogulec, miejscowy leśnik, zawiózł przybyłych z Radomia weteranów 1863 roku w miejsce, gdzie było źródło i rósł dąb, w którym, jak na stołku, siedział Jenerał Marjan Langiewicz - jak to zapisał w swoim sprawozdaniu kpt. Wojdacki.
Radomskie Koło Weteranów 1863 roku podjęło działania mające na celu utrwalenie tego miejsca. Wystosowano w tym celu list do Dyrekcji Nadleśnictwa Radomskiego, w którym czytamy:
... w Wąchocku 20-go Maja 1923 roku odbyła się wspaniała uroczystość sześćdziesięciolecia powstania Narodowego 1863 roku i poświęcenia krzyża na tę pamiątkę przez młodzież w Ratajach postawionego.
Należący do organizacji i ruchliwy Członek Podleśny w tej wsi mieszkający Pan Jan Krogulec, weteranów będących na uroczystościach zawiózł do dębu w lasach państwowych będącego, gdzie miał szałas postawiony nasz pierwszy Dyktator MARJAN LANGIEWICZ - i miłe nam sprawiło wrażenie ogrodzenie sztachetkami i ucieszyło nas żródło bijące wciąż wodę z którego piliśmy ten płyn ożywczy i tak nam pamiętny i pożyteczny.
Przeto my powstańcy Narodowego powstania 1863 roku pragnelibyśmy aby ... [Władza] tę cząstkę lasu, w której byliśmy w powstaniu styczniowym, ... zabezpieczyła kopcami i niepozwoliła z tej cząstki wyrąbać drzew ....
Są dokumenty, że Dyrekcja Lasów 4 lutego 1925 r. poleciła Nadleśnictwu Wierzbnik sprawowanie opieki nad tym historycznym miejscem (AP Radom, zesp. 369).
Kpt. Wojdacki powiadamia członków Koła:
Zawdzięczając Dyrektorowi Lasów Państwowych Pamu E. Mickiewiczowi - Obóz Generała Marjana LANGIEWICZA na prośę moją został nietylko otoczony opieką - ale pamiątkowe miejsce z historii powstania 1863 r. zostało obramowane świerkami, kwiatami i udekorowane przez drogich nam braci Leśników.
Wybraliśmy dzień 21 maja r.b. 1925 na poświęcenie obozu i przybyć zamierzamy do Wąchocka rankiem tego dnia, aby po Mszy Świętej, w prastarym kościele, znaleźć się w obozie z delegacjami ...
Z penetracji Stefana Derlatki w starachowickiej kronice harcerskiej wynika, że dnia 21 maja 1925 r. odbyła się w Wąchocku uroczystość zjazdu weteranów powstania 1863 roku. Po nabożeństwie w klasztorze, weterani powozami, w towarzystwie władz, duchowieństwa, wojska, harcerzy i ludności miejscowej udali się na polanę Obóz Langiewicza. Tu nastąpiło poświęcenie tablicy upamiętniającej gen. M. Langiewicza.
Przed dębem, na którym wówczas umieszczona była tablica, wartę honorową pełnili żołnierze 72 p.p. z Radomia.
Z zachowanych zapisów w kronice harcerskiej z tej uroczystości nie wynika jednoznacznie, czy pamiątkowa tablica była wtedy umieszczona na drzewie, czy też znajdowała się tam już wcześniej, a wówczas była tylko uroczyście poświęcona.
Na tablicy pamiątkowej występuje nazwisko: JAN WITWICKI. Wiadomo, właściciel odlewni Kamienna - Jan Witwicki (który był powstańcem 1863 roku) zmarł w roku 1908. Jego syn, który był prawnym następcą w Kamiennej, miał na imię Kazimierz Jan. Rodzina Witwickich znana była z patriotycznej postawy oraz z troski o zachowanie powstańczych tradycji. Można przyjąć, że tabliczka została wykonana już po odzyskaniu niepodległości (czyli po śmierci Jana Witwickiego).
Uzupełnienie z lutego 2011 r.
Szczepan Mróz (Starachowice) udostępnił zdjęcie z 1929 r, na którym leśniczy Jan Krogulec przebywa wraz ze swoją rodziną na polanie Obóz Langiewicza. Zdjęcie wykonano podczas obchodów jubileuszu nieprzerwanej, 40-letniej służby leśnej 60-cio letniego wówczas Jana Krogulca. Słabowidoczna tablica Langiewicza zamocowana była wówczas na dębie.
góra strony
2. Obelisk - OBÓZ LANGIEWICZA
Na polanie ustawiony blok kamienny zawierający u góry tablicę z herbami Polski, Litwy i Rusi oraz znak Polski Walczącej i wyryte daty:
1863 i 1943.
Poniżej w kamiennej płycie wykuty napis:
OBÓZ/ LANGIEWICZA / KAMIEŃ TEN / W 122 ROCZNICĘ / POWSTANIA / STYCZNIOWEGO / POŚWIĘCAJĄ ŻOŁNIERZE / AK ZGRUPOWAŃ / PARTYZANCKICH / " PONURY " / KONTYNUATORZY / TRADYCJI WALK / WOLNOŚCIOWYCH / WYKUS 1985
Stary i obecny obelisk powstańców 1863 r. na polanie Obóz Langiewicza
Obecny pomnik został postawiono w roku 1985. Wcześniej na polanie był skromny pomnik wykonany z głazów połączonych zaprawą cementową.
Znajduje się on obecnie obok sosny z żeliwną tablicą pamiątkową. Pozostały na nim ślady po wcześniejszej tablicy pamiątkowej - brak jest informacji kiedy był postawiony.
Brak jest dokumentów, które mogą potwierdzić pobyt Mariana Langiewicza na tej polanie. Relacje leśnika z Rataj, Jana Krogulca, wskazują na obozowanie powstańczych oddziałów Langiewicza. Opowieści o Langiewiczu siedzącym w dębie należą raczej do wytworów fantazji. Można też stwierdzić, że kilkakrotnie przemieszczali się tędy powstańcy.
Już przy wybuchu powstania 22/23 stycznia 1863 r. w Bodzentynie ... Powstańcy mieli polecone po spełnieniu swego zadania, poprzez wioskę Siekierno, udać się do Wąchocka lasami - podaje W. Zapałowski - Płomień (Pamiętniki z roku 1863 - 1870), czyli drogą obok polany Obóz Langiewicza.
Opisując zgromadzenie wojsk w Wąchocku, podaje również Zapałowski: ... Jednych lokowano na kwaterach, innych w obozie na rynku lub za miastem ...
Droga odwrotu Langiewicza z Wąchocka do Nowej Słupii prowadziła poprzez Bodzentyn, dla części oddziałów wiodła też w pobliżu tej polany.
J. Prendowska (Moje wspomnienia) wskazuje drogę odwrotu z Wąchocka:
... jenerał ściskając mi rękę szepnął: "do Bodzentyna". ... Woźnica nie czekając powtórzenia rozkazu ruszył wąwozem ku Ratajom. ...
Dalsza droga prowadziła przez Świślinę. I tą drogą leśną maszerowało część oddziałów Langiewicza (on sam dotarł do Bodzentyna poprzez Brody).
Później, 11 czerwca 1863 r., gdy już gen. M. Langiewicz był internowany w więzieniu austriackim, w pobliskich Ratajach walczył oddział D. Czachowskiego. Możliwe, że część rozbitego oddziału mogła zebrać się na tej polanie.
Pamięć o powstańczym obozowisku, utrwalona poprzez działania leśnika Jana Krogulca, przeprowadzone uroczystości poświęcenia obozu z udziałem weteranów 1863 roku, zamocowanie tablicy pamiątkowej, a w późniejszyn okresie: postawienie pomnika, organizowanie tu rocznicowych uroczystości dotyczących powstania styczniowego oraz umieszczenie tej nazwy na mapach turystycznych - wprowadziło na stałe pojęcie OBÓZ LANGIEWICZA.
góra strony
3. Tablica pamiątkowa
W roku 1993, przed pomnikiem, dodano kamienny postument zawierający żeliwną tablicę z dwoma wizerunkami orła, jako godła narodowego z roku 1863 i z 1993 r.
Pod płaskorzeźbą przedstawiającą grupę żołnierzy na tle lasu, na tablicy zawarto napis:
BŁOGOSŁAWIENI KTÓRZY ŁAKNĄ I PRAGNĄ SPRAWIEDLIWOSCI / 1863 1993 / W STO TRZYDZIESTĄ ROCZNICĘ / OBOZOWANIA POWSTAŃCZYCH / ODDZIAŁÓW GEN. MARIANA LANGIEWICZA / TEREN URZĄDZILI I NADALI POLANIE / OBECNY KSZTAŁT MIESZKAŃCY WĄCHOCKA
Na polanę Obóz Langiewicza doprowadzają znakowane szlaki turystyczne z Wąchocka, Starachowic i Bodzentyna. Można też w pobliże dojechać leśną drogą od Wąchocka przez Rataje.
góra strony
4. Źródło LANGIEWICZA
Źródła Langiewicza w pobliżu Obozu Langiewicza
Właściwie są to dwa źródełka, położone w bliskiej odległości od siebie. Obwity wypływ wody (zwłaszcza na wiosnę) stanowi początek stumyka.
Według zachowanej tradycji - z tych źródełek czerpali wodę powstańcy Langiewicza w 1863 r. W wykazie miejsc pamięci narodowej, Lista XIII z 24.IX.1929 r. sporządzona przez przez Okręgową Dyrekcję Robót Publicznych w Kielcach (Muzeum Narodowe w Kielcach, sygn. H/2380) - wymieniono źródło Langiewicza, tablicę Langiewicza i dąb Langiewicza k/ Wąchocka. Dla tych obiektów sporządzono zdjęcia i przesłano je do Ministerstwa Robót Publicznych.
Źródło Langiewicza nie posiada specjalnego oznakowania. Stanowi częste miejsce odpoczynku dla turystów wędrujących w rejon Polany Langiewicza i Wykusu.
Źródła Langiewicza w pobliżu polany Obóz Langiewicza
góra strony
ostatnia aktualizacja:
4-01-2015 , 05:27
|
|
