| gmina :
BODZENTYN
|
powiat:
KIELCE | |
ŚWIĘTA KATARZYNA
1. Mogiła powstańca 1863 r.
Przy szosie, na skraju lasu, tuż przed odejściem drogi do źródełka św. Franciszka, obok murowanej kapliczki, znajdują się dwie bezimienne mogiły ziemne: mogiła z okresu II Wojny Światowej oraz mogiła powstańca 1863 r.
Na drewnianym krzyżu zamocowana emaliowana tabliczka metalowa z napisem: 1863//
Żołnierze z oddziału Czachowskiego: Jan Pietral i Wincenty Łakomiec, z rozkazu RN dokonali zamachu na Wincentego Janica z Bęczkowa, który już podczas spisku ks. Piotra Ściegiennego okazał się zdrajcą. Później, w czasie powstania styczniowego kontynuował ten proceder - on to leśną drogą doprowadził Moskali do oddziału Langiewicza na Św. Krzyżu.
Jednak powstańcom nie udało się wykonać wyroku, zdążyli tylko poturbować syna Janica i zostali zaaresztowani przez Moskali. Po 7-dniowym pobycie w kieleckim wiązieniu, zostali 7 maja 1864 r. powieszeni w miejscu swego przestępstwa - w Bęczkowie, par.Leszczyny, na tzw. Piaskach.
Według ustnych przekazów miejcowej ludności, zwłoki Jana Pietrala zostały przez rodzinę przeniesione do Świętej Katarzyny (gdzie był on organistą) i ukryte w ziemnej mogile, na skraju lasu, obok klasztoru. Taki przebieg zdarzeń potwierdzała m.in. Helena z Adamczaków Borowiec (rocznik 1911) - co przywoływał w swym w opracowaniu A. Wołczyk.
W dokumentach Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Kielcach (AP Kielce, zesp. 100, sygn. 15214, 15222), w zestawieniu wykonanych prac w roku 1929 podano, że na grobie powstańca Petrala usypano kopiec ziemny o wymiarach 1,0 x 1,5 x 0,4 m w kształcie pryzmy, mogiłę wygrodzono ogrodzeniem z rygli dębowych, a na mogile postawiono krzyż dębowy. Gdy 22 kwietnia 1930 r. Dyrekcja zamówiła w Zakładach mechanicznych i odlewni żeliwa w Białogonie wykonanie 65 tablic na powstańcze mogiły, była wśród nich tabliczka do Świętej Katarzyny z napisem: Jakób Petral powstaniec z 1863 r..
Widocznie jednak tabliczka ta nie dotarła na mogiłę, gdyż w przewodniku Sylwestra Kowalczewskiego (Łysogóry - przewodnik krajoznawczy) z roku 1937, przy opisie tzw. kapliczki Żeromskiego (a właściwie: kaplicy grobowej Wincentego Janikowskiego) w Świętej Katarzynie, autor zapisał:
... Obok kapliczki był dawniej cmentarz grzebalny, z którego pozostał dotąd jeden grób z drewnianym krzyżem. W drugim grobie (dziś ogrodzonym), według opowiadania miejscowej ludności, pochowano prochy powstańca rozstrzelanego przez Moskali w r. 1863, na piaskach pod Leszczynami. ... - czyli była to wówczas mogiła bezimienna, i w takiej formie przetrwała przez wiele lat.
Po przeprowadzonych pracach remontowych, mogiła posiada obecnie nowy krzyż dębowy z bezimienną tabliczką - 1863 oraz nowe drewniane ogrodzenie. Pamięć o powstańcu Janie Pietralu zaginęła w ludzkiej pamięci.
góra strony
2. Kapliczka Żeromskiego
Obok mogiły powstańca, znajduje się kryta gontem, murowana kapliczka. W roku 1882 młody Stefan Żeromski odczytał, na wewnętrznej ścianie kapliczki, napis uczyniony przez powstańca:
SZCZYT MOICH CIERPIEŃ ZRÓWNAŁ SIĘ Z TĄ GÓRĄ 1863//
Przyszły pisarz podpisał się wówczas na ścianie: Stefan Żeromski ... d. 2 sier. 1882.
W późniejszej swej twórczości Żeromski powrócił do tego tego epizodu w Puszczy Jodłowej.
Obecnie z trudem można odczytać na ścianie kapliczki już tylko fragmenty zatartego podpisu Zeromskiego. Natomiast od dawna brak jest śladu napisu uczynionego przez powstańca 1863 roku.
góra strony
Z rejonem Św. Katarzyny wiąże się powstańczy obóz, założony w zimie 1863/64 roku na terenie Puszczy Jodłowej, u podnóża Agaty.
Na mapach z okresu międzywojennego, obozowisko powstańcze było zaznaczone, ale błędnie opisane jako Obóz Langiewicza. Obecnie miejsce obozowiska powstańczego znajduje się na terenie ŚPN, w części niedostępnej dla turystów.
Powstańcze obozowisko jest omówione przy haśle - Wola Szczygiełkowa.
Fragment przedwojennej mapy turystycznej
z zaznaczonym "obozem Langiewicza"
góra strony
ostatnia aktualizacja:
30-12-2014 , 07:48
|
|
|
|
