STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

7 Grudzień 2024, imieniny dziś obchodzi: Agata, Ambroży, Marcin   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 S
 Ś - Ż
 Świerczek
 Święta Katarzyna
 Świętomarz
 Święty Krzyż
 Tarczek
 Tarłów
 Tuczępy
 Tułkowice
 Tumlin
 Warka (W)
 Waśniów
 Wąchock
 Wełecz Stary
 Wierna Rzeka
 Wierzbica (W)
 Włoszczowa
 Wodzisław
 Wojciechowice
 Wola Szczygiełkowa
 Wolbrom (K)
 Wolica
 Wrocieryż
 Wrzos (W)
 Wysocice (K)
 Wysoki Małe
 Wysokie Koło (W)
 Występa
 Zaborze
 Zadroże (K)
 Zagnańsk
 Zalesice (W)
 Zalezianka
 Zaryszyn (K)
 Zawichost
 Zawiercie (S)
 Zborów
 Złotniki
 Złotniki (K)
 Złoty Potok (S)
 Zwoleń (W)
 Żarki (S)
 Żarnowiec (S)
 Żarnów (E)
 Żelazowice (E)
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
9 grudnia 1863 r. - Bitwa Kality Rębajły pod Hutą Szczeceńską
16 grudnia 1863 r. - Pod Janikiem zostałą rozbita piechota Łady
16 grudnia 1863 r. - Pod Bodzechowem rozbicie wojska Bosaka
23 grudnia 1863 r. - Stracenie Z. Chmieleńskiego w Radomiu
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : WŁOSZCZOWA powiat: WŁOSZCZOWA     

WŁOSZCZOWA

1. Marcin Marcinkowski


   Na cmentarzu parafialnym we Włoszczowie znajduje się mogiła weterana powstania 1863 roku - Marcina Marcinkowskiego.

   Od głównej bramy wejściowej (od ul. Partyzantów), przed kaplicą, po lewej stronie - w 5-tym rzędzie grobów, znajduje się mogiła ziemna wygrodzona kamiennymi krawężnikami, z tyłu zwieńczona dwoma pionowymi płytami z lastryko. Na płycie czołowej, po prawej stronie, pod znakiem krzyża, jest napis:
MARCIN MARCINKOWSKI / POWSTANIEC Z ROKU 1863 / UR. 9 XI 1843 R / ZM. 26 VII 1926 / KATARZYNA MARCINKOWSKA / Z OLCZAKÓW / UR. 20 II 1850 R / ZM. 18 VI 1918 R / PROSZĄ O ZDROWAŚ MARIA I WESTCHNIENIE DO BOGA


Marcin Marcinkowski, syn Michała i Katarzyny z Murzynowskich, urodził się 9 listopada 1842 roku w rodzinie mieszczańskiej we Włoszczowie. Ojciec był szewcem (ASC Włoszczowa akt urodzenia nr 90 z 1842 r.). Gdy nadszedł czas powstania narodowego 1863 roku, wyruszył do powstańczego oddziału w rejon Miechowa i Słomnik.
   Jak wspomina prawnuk powstańca - ks. Bogusław Marcinkowski (rocznik 1927), w rodzinnych przekazach zachowały się opowieści, jak pradziadek, który był dowódcą oddziału konnego oraz oddziału kosynierów, zmuszony był pod naporem wojsk rosyjskich przeprowadzić podwładnych w okolice Szczekocin. Tam, podczas zbrojnego starcia, został ciężko ranny i schwytany przez nieprzyjaciela. Przed śmiercią lub katorgą wybawił go udany atak podkomendnych, którzy odbili swego dowódcę z rąk żołnierzy rosyjskich.
   Po powstaniu powrócił do Włoszczowy, gdzie założył rodzinę. Z dwóch kolejnych związków małżeńskich miał dwóch synów: Adama i Bolesława oraz cztery córki: Marię (wyszła za Barańskiego), Felicję (żona Sienkiewicza), Józefa (Pacanowska) i Wiktoria (małżonka Orlikowskiego). Był powszechnie szanowanym mieszkańcem Włoszczowy, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przez szereg lat miejskim radnym.
   Zmarł 27 lipca 1926 roku i został pochowany w rodzinnym grobie na miejscowym cmentarzu we Włoszczowie. W akcie zgonu nr. 60 z dnia 27.VII. 1926 r. ksiądz zapisał:
... dnia dzisiejszego o godzinie trzeciej rano w Włoszczowie umarł Marcin Marcinkowski mieszczanin rolnik lat osiemdziesiątcztery, weteran z 1863 r., wdowiec po zmarłej Katarzynie z Olczyków, urodzony i zamieszkały w Włoszczowie syn Michała i Katarzyny z Murzynowskich ...
   Na płycie nagrobnej Marcinkowskiego wypisano datę zgonu - 26.VII.1926 r.; zachodzi również różnica w zapisie nazwiska panieńskiego jego żony: Olczyk (akt zgonu) i Olczak (na płycie nagrobnej).

   Tradycje walk o niepodległość Polski kontynuowali jego synowie i wnukowie (Legiony Piłsudskiego, udział w kampanii wrześniowej 1939 roku).

Korzystałem z informacji udostępnionych przez
ks. Bogusława Marcinkowskiego, prawnuka powstańca 1863.

góra strony




2. Piotr Adolf Gontkiewicz

    Jesienią 2006 roku, z pomocą finansową Urzędu Gminy Włoszczowa, staraniem Antoniego Arabasa i Jana Chmielewskiego, na miejscowym cmentarzu parafialnym został wykonany nowy wystrój mogiły zapomnianego weterana 1863 roku - Piotra Adolfa Gontkiewicza.

   Od bramy cmentarnej (od ul. Wiśniowej), zaraz po lewej stronie alei, w drugim rzędzie mogił, znajduje się katakumba obudowana płytami lastryko. Na płycie czołowej, obok znaku krzyża z koroną cierniową, umieszczono napis:
Ś. P. / PIOTR ADOLF / GONTKIEWICZ / * 20.06.1844    † 25.02.1931 / UCZESTNIK POWSTANIA / STYCZNIOWEGO 1863 / JEZU TYŚ NASZĄ NADZIEJĄ



Piotr Adolf Gontkiewicz, syn Jana i Antoniny z Ligockich, urodził się 20 czerwca 1844 r. na Podzamczu we Włoszczowie. Ojciec jego był tam ekonomem.
   Piotr był uczestnikiem powstania styczniowego, chociaż brak jest dokładniejszych informacji o jego dokonaniach. Udział w powstaniu styczniowym Piotra Gontkiewicza zachował się przekazach rodzinnych, które potwierdza Stanisław Arabas (ur. w 1921 r.), prawnuk powstańca. Z dumą pokazuje też akt zgonu z 1931 roku, gdzie ksiądz dał świadectwo:
... dnia 25 lutego roku bieżącego ... w Włoszczowie umarł Adolf Gontkiewicz, farbierz, weteran z 1863 roku, wdowiec po zmarłej Józefie Staroszczykowie syn Jana i Antoniny z Ligockich urodzony i zaślubiony w Włoszczowie ...
   Został pochowany na miejscowym cmentarzu w Włoszczowie. Spisana umowa dzierżawy z dnia 2.III.1928 r. (w posiadaniu St. Arabasa) określa, że Adolf Gondkiewicz był właścicielem ośmiu zagonów ogrodu na Podzamczu, które wydzierżawił na 36 lat swojej krewnej - Weronice Arabas. I podobnie jak w akcie zgonu, w dokumencie użyto tylko drugie imię - Adolf Gontkiewicz..


Sygnały o mogile weterana przekazał Krzysztof
Jasiowski, dyr. Gimnazjum w Krasocinie.
Korzystałem z informacji udostępnionych przez
Stanisława Arabasa, prawnuka powstańca 1863



   E. Fajkosz (Powstanie styczniowe w świetle ksiąg stanu cywilnego), stwierdził, że Księga Zmarłych parafii Włoszczowa zawiera zgony żołnierzy wojsk narodowych - Wojciecha Zycha i Kaspra Malusiewicza, zmarłych w szpitalu włoszczowskim w listopadzie 1863 r. - prawdopodobnie w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Kwiliną 20.X.1863 r. Brak jest jednak zachowanych śladów pochówków tych powstańców na cmentarzu.

góra strony




3. Kapliczka powstańcza k/ gajówki Poraj





   Obok nieistniejącej obecnie gajówki Poraj, na terenie oddziału 232 Leśnictwa Belina, Nadleśnictwa Włoszczowa, znajduje się słupowa kapliczka powstańcza 1863 r.

   Na wyciosanym, mocno zniszczonym pniu sosnowym osadzona kapliczka z drewna, zwieńczona wytoczonym czubem. Wewnątrz kapliczki obrazek Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus.

   Na bocznej płaszczyźnie słupa zachowały się urywki wyżłobionego tekstu (zachowane fragmenty pojedynczych słów) oraz fragment daty: ... 86 ...

   Według przekazów leśników (B. Serdelski Lasy nasiąkłe krwią) - kapliczka była wykonana przez leśników i upamiętniała pobyt powstańców 1863 roku w tym leśnym uroczysku.





góra strony




4. Krzyż z tabliczką



   Obok kapliczki stoi krzyż z rur stalowych, osadzony w betonowym fundamencie. Na krzyżu zawieszono postać Chrystusa ukrzyżowanego, niżej umieszczona jest płaskorzeźba orła w koronie.

   Jeszcze niżej, zamocowano metalową tablicę, w której został wygrawerowany napis:
"Miejsce Postoju" / W dniu 27 II 1863 r. oddział Powstania Styczniowego / pod dowództwem gener. M. Langiewicza kwaterował / w lesie obok Gajówki Poraj miasta Włoszczowy / Zmarłych żołnierzy z odniesionych ran pochowano / Oddział w dniu 28 II 1863 r. odmaszerował w kierunku / Szczekocin. / Fundator Krzyża i Tablicy / Prezes Pow. Rady Kombatantów / Kpt. Rez. Migacz M. / Radny Urzędu Miasta i Gm. / Kazimierz Struski / Włoszczowa.  2001 r.

   Dojazd do kapliczki i krzyża: przy wjeździe do Włoszczowy szosą kielecką (od Krasocina) odchodzi w lewo (kier. płd.) asfaltowa droga w głąb lasu - oznaczona, jako droga pożarowa nr 31. Po ok. 1 km, gdy droga mija już podmokły teren zarośnięty młodnikiem, odchodzi w lewo (kier. wsch.) leśna droga gruntowa - jest słupek z tabliczką informacyjną:
DO TABLIC PAMIĄTKOWYCH 1863, 1943

(Do tego miejsca można również dotrzeć z przeciwnej strony - od Nadleśnictwa Włoszczowa).

   Zgodnie ze wskazaniem tabliczki - drogą w kier. wsch. ok. 300 m. Gdy kończy się stary las, w prawo, ok. 130 m leśną drogą wzdłuż młodnika (jest tu następny słupek z tablicą informacyjną). Kapliczka oraz krzyż z tablicą znajdują się bezpośrednio przy drodze, w rejonie dawnej gajówki Poraj.

   Nieco dalej, po 20 m., umieszczony jest następny stalowy krzyż z tablicą upamiętniającą męczeńską śmierć 9-ciu mieszkańców gajówki Poraj, spalonych żywcem w roku 1943, przez hitlerowską żandarmerię.




góra strony


ostatnia aktualizacja: 30-12-2014 , 09:28

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer