|
STRONA ARCHIWALNA opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015) kontakt: 41 368 57 24, jotka.1863@gmail.com |
| 21 Listopad 2024, imieniny dziś obchodzi: Albert, Janusz, Konrad |
| Ważne daty z powstania: | |
|
|
| Zapraszam do współpracy | |
|
|
| Zaproszenie do: | |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
Mogiła Józefa Barzykowskiego po renowacji i zmianach wprowadzonych w 2013 r.
BARZYKOWSCY W powstaniu styczniowym 1863 roku czynnie uczestniczyła rodzina Barzykowskich z Suchedniowa: ojciec Józef Konstanty Barzykowski oraz jego synowie Władysław Józef Kalasanty, Ludomir Emilian oraz Stanisław Rajmund. Ponieważ dodatkowo wszyscy za udział w powstaniu zostali zesłani, w literaturze bardzo często ich biogramy zostały wymieszane, zawierają liczne przekłamania. 
Józef Konstanty Barzykowski (1814 - 1869), założyciel suchedniowskiej linii rodu Barzykowskich, urodził się w Lublinie w dniu 25.II.1814 r. jako syn Obywatela Kazimierza Barzykowskiego, buchaltera, właściciela domu na Czechówce i Anny z Gerochowskich, co zapisano w akcie urodzenia nr 223 w Parafii Lubelskiej. Uczył się w gimnazjum w Warszawie, mieszkając tam u rodziny. Naukę przerwało powstanie listopadowe, w którym prawdopodobnie uczestniczył. W roku 1831, już po upadku powstania powrócił do Lublina, tu w roku 1835, w wieku 21 lat ukończył Gimnazjum. Z pomocą rodziny od 1.XII.1837 podjął pracę na stanowisku podrachmistrza, a następnie Rachmistrza górnictwa okręgu wschodniego w Suchedniowie. Tu poznał Józefę Scholastykę Dawidowiczową, córkę Jana Dawidowicza, majstra Fryszerki w Jędrowie, z którą zawiera związek małżeński w kościele parafialnym we Wzdole w dniu 19 maja 1839 r. (akt ślubu nr. 65 z 1839 r.). Z tego związku rodzi się najpierw w dn. 5.IV.1842 r. córka Maryanna, która zmarła 24.XI.1843 r. nie ukończywszy 2 lat życia (akt zgonu nr. 46). Następnie Barzykowscy doczekali się trzech synów, którzy później uczestniczyli w powstaniu - w roku 1843 Władysława Józefa Kalasantego, - w roku 1845 Ludomira Emiliana, - w roku 1847 Stanisława Rajmunda. Póżniej rodziła się jeszcze trójka następnych dzieci, ale ze względu na swój młody wiek, nie byli związani w powstaniem 1863 r. W Suchedniowie, zwłaszcza w oparciu o zakłady górnicze, w okresie przedpowstaniowym rozwija się ruch niepodległościowy, a w styczniu 1863 roku do czynnej walki wyrusza kilkuset spiskowców prowadzonych przez braci Dawidowiczów do nocnego ataku na Bodzentyn oraz przez Bernarda Klimaszewskiego na Szydłowiec. W tych działaniach nie mogło zabraknąć szwagra Dawidowiczów - Rachmistrza Józefa Barzykowskiego. W powstaniu uczestniczą również jego trzej najstarsi synowie. Gdy spiskowcy, pod wodzą Ignacego Dawidowicza, gromadzą się w Suchedniowie w dniu 22.I.1863, to jedną z pierwszych czynności było zarekwirowanie kasy Zakładów Górniczych. Naczelnik Zakładów Górniczych Okręgu Wschodniego w swym raporcie do władz podawał, że Rachmistrz Barzykowski siłą został doprowadzony do kasy, ale nie było kompletu kluczy i skrzynia została rozbita i wszystkie pieniądze, listy zastawne i obligi skarbowe zabrane. Nie bierze Józef bezpośredniego udziału w ataku na Bodzentyn. Ukrywa się, zaś jego matka Anna i żona Józefa wraz z trójką małych dzieci zamieszkali w ogrodowej piwniczce, gdyż ich rodzinny dom, podobnie jak prawie cały Suchedniów, został spalony. Józef został aresztowany i osadzony w radomskim więzieniu. Na podstawie wyroku carskiego sądu, od roku 1864 był na zesłaniu w Czelabińsku. Na mocy amnestii, ciężko schorowany, powrócił do kraju w roku 1868, ale ze względu na odmrożenia ciała, jego stan był ciężki. Żona Józefa próbowała jeszcze ratować męża - oddała go na leczenie w Lazarecie Górniczym w Wąchocku. Tam zmarł w dniu 18 kwietnia 1869 r. (Akt zgonu nr. 62 z 1869 r). Jeszcze po śmierci władze rosyjskie zemściły się na nim - rodzina nie uzyskała zgody na pochówek w Suchedniowie, dlatego został pochowany na cmentarzu w Wąchocku. 
Władysław Barzykowski (1843 - ok. 1905) urodził się w Suchedniowie w dniu 19.VI.1843 r. W akcie urodzenia nr 52 zapisano, że dziecięciu nadano na chrzcie św. imiona Władysław Józef Kalasanty. Po ukończeniu kieleckiego gimnazjum podjął studia budowlane w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Jest to okres rozwoju ruchu narodowego. Władysław, podobnie jak inny warszawski student z Suchedniowa - Aleksander Dawidowicz, jest łącznikiem pomiędzy suchedniowską organizacją prowadzoną przez braci Dawidowiczów a Komitetem Centralnym w Warszawie. Bierze udział w nocnym ataku suchedniowskich powstańców na Bodzentyn w nocy 22 / 23 stycznia 1863 r. Następnie jest w Wąchocku, został przydzielony do batalionu Bernarda Klimaszewskiego (już lub w nieodległej przyszłości - teścia). Szybko otrzymuje stopień porucznika i już na Św. Krzyżu występuje jako adiutant gen. Langiewicza. Przechodzi z nim cały szlak bojowy, po Chroberz, gdzie w potyczce w dniu 17marca został ranny. Przewieziono go do Suchedniowa, i tu w ukryciu, powrócił do zdrowie. Powraca do powstania, jest w oddziale Władysława Sokołowskiego - Iskry, gdzie pełni również funkcję adiutanta dowódcy. Gdy wyrokiem powstańczego sądu Iskra został stracony, Barzykowski otrzymał zwolnienie z oddziału. Udaje się do Warszawy, by u Klimaszewskich ukryć się przed władzami moskiewskimi. Prawdopodobnie przed wybuchem powstania, lub w czasie swego leczenia, bierze ślub z Kamillą z Klimaszewskich (nie udało się odnaleźć aktu ślubu). Z tego związku w dniu 22.VIII.1865 r. urodziła się córka Cecylia Kamilla Antonina. Ksiądz spisując akt urodzenia Cecylii, pisze jednoznacznie o Władysławie i Kamilli z Klimaszewskich, małżonkach Barzykowskich. Było to już w czasie, gdy Władysław Barzykowski został aresztowany i od roku 1865 zesłany do Tobolska, gdzie początkowo przykuty do taczek pracował w kopalni ołowiu. Posiadane wykształcenie budowlane udało mu się wykorzystać na zesłaniu w Tobolsku - zaprojektował i wybudował cerkiew, co przyniosło mu zupełnie inne warunki pobytu na zesłaniu. Przybyła do niego żona Kamilla z córką Cecylią. Urodziły się następne dzieci: Barbara, Anna (1869 r.) i Władysław (1871 r.). W roku 1872 uzyskał zgodę na powrót z zesłania. Ale w Suchedniowie mogła zamieszkać żona Kamilla z dziećmi. Władysław osiadł na stałe w rejonie Morawskiej Ostrawy, w Czechach. Dopiero z końcem lat 90-tych mógł powrócić do kraju, ale otrzymał od władz moskiewskich nakaz osiedlenie się w Grójcu, gdzie przebywał pod nadzorem policyjnym. Zmarł w Grójcu w roku 1905.
Na cmentarzu parafialnym w Grójcu (ul. Mszczonowska), przy cmentarnym murze od strony wschodniej, zachowała się obudowana płytami, mogiła zawierająca skromną tabliczkę z czarnego marmuru z napisem: TUTAJ SPOCZYWAJĄ / Ś. P. / WŁADYSŁAW / BARZYKOWSKI / BOHATER POWSTANIA 1863 R. / ADJUTANT LANGIEWICZA / I ŻONA JEGO / KAMILLA Z KLIMASZEWSKICH / BARZYKOWSKA. Ludomir Grzybowski w swoich wspomnieniach "Opis powstania polskiego w roku 1863 i 1864 ..." pisze o spotkaniu się na Św. Krzyżu z porucznikiem Barzykowskim, którego przywołuje gen. Langiewicz. Później spotyka się ponownie z Barzykowskim, jako adiutantem Władysława Sokołowskiego - Iskry. 
Lubomir Emil Barzykowski (1845 - ok. 1867) urodził się 10.IX.1845 r. w Suchedniowie, co potwierdza akt urodzenia nr. 80, spisany 13 września. Uczył się w Gimnazjum w Kielcach. W grupie suchedniowskich spiskowców bierze udział w nocnym ataku na Bodzentyn. Następnie w Wąchocku zostaje przydzielony do batalionu Ignacego Dawidowicza, gdzie dowodził kosynierami. Z oddziałami Langiewicza poprzez Św. Krzyż, Staszów dociera do Małogoszcza. Tam, w bitwie w dniu 24 lutego 1863 roku zostaje ciężko ranny i dostaje się do niewoli. Po podleczeniu staje przed sądem w Kielcach a następnie w Radomiu. Zostaje skazany i zesłany do Krasnoufimska na Uralu. Prawdopodobnie z powodu epidemii tyfusu zmarł tam przed 1867 rokiem. W dokumentach rodziny Barzykowskich zachowała się ówczesna fotografia tzw. Kurhanu Krasoufimskiego, gdzie Lubomir został pochowany wraz z innymi polskimi zesłańcami. 
Stanisław Barzykowski (1847 - 1905) urodził się w Suchedniowie dnia 31.VIII.1847 r. i jak zapisano w akcie urodzenia nr 63, otrzymał imiona Stanisław Rajmund. Uczył się w kieleckim Gimnazjum. Gdy nadszedł czas powstania narodowego miał nieco ponad 15 lat. Nie pozwolono mu na udział w nocnym ataku spiskowców na Bodzentyn. Ale, może to już po spaleniu Suchedniowa, znalazł się w Wąchocku, i udało mu się dostać do batalionu D. Czachowskiego (chyba dodał sobie parę lat). W oddziale Czachowskiego występuje nawet jako "strzelec celny". Przechodzi szlak bojowy Langiewicza. Walczył pod Wąchockiem, Św. Krzyżem, Staszowem, Małogoszczem, Skałą i Pieskową Skałą, Chrobrzem i Grochowiskami. Po Grochowiskach jest nadal w oddziale D. Czachowskiego. W bitwie pod Grabowcem 17.IV.1863 r. zostaje ranny. Udało mu się dotrzeć do Krakowa, gdzie trafił na leczenie do szpitala (ale pod policyjnym nadzorem). Po 6-tygodniowej kuracji, przebrany, w kobiecym stroju, udało mu się zbiec ze szpitala. Ponownie idzie do powstania, walczy teraz pod dowództwem J. Rudowskiego. Ale pod Bzinem wpadł w rosyjską zasadzkę, dostał się do niewoli. Na wieść o aresztowaniu Stanisława, matce udało się dotrzeć do gen. Czengierego i uprosić, aby był sądzony w Kielcach (gdyż w sądzie Radomskim czekała go niechybna śmierć). Ponieważ był małoletni wyrokiem sądu kieleckiego, jako nieletni, został zesłany na 15 lat do Jenisiejska. Na mocy amnestii z 1867 r. kara zesłania została mu złagodzona: do ukończenia 21 roku życia ma pozostać na zesłaniu, a następnie stawić się do poboru do wojska rosyjskiego (i ew. służba w wojsku - 20 lat). Po 7 latach zesłania, w roku 1870 wyrusza z Jenisiejska do Suchedniowa (ok. 6.000 km), aby stawić się do poboru (tak działała rosyjska biurokracja!). A z Suchedniowa rodzina szybko przemyciła Stanisława do Galicji. Osiedla się w Ropicy k/ Gorlic, gdzie przebywają znani mu z Suchedniowa Dawidowiczowie i Biechońscy. Został przedsiębiorcą naftowym, szybko dorobił się, został właścicielem kopalń w Borysławiu i Bitkowie. Około 1885 r. ożenił się z Marią Dawidowicz. Zmarł 5.VI.1905 i został pochowany w kwaterze powstańców 1863 roku na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Notki biograficzne oparto głównie o opracowanie W. Barzykowskiego "Historia rodziny Barzykowskich", dokumenty ASC oraz Cmentarze Wąchocka K. Winiarczyka. Wykorzystano informacje i zdjęcia udostępnione przez praprawnuczki Józefa Barzykowskiego: P. Annę - prawnuczkę Władysława i P. Barbarę - prawnuczkę Stanisława. Kielce, 24.X.2006  W zbiorach Dawidowiczów zachowała się rodzinna fotografia wykonana przed 1863 r. Na zdjęciu z całą pewnością stojący młodzieniec - to Ludomir Barzykowski. Prawdopodobnie przed nim siedzą: po lewej (w czapie) jego ojciec - Józef oraz Ignacy Dawidowicz, brat Józefy, matki Ludomira, a żony Józefa Barzykowskiego. Suchedniowskie rodziny Dawidowiczów i Barzykowskich były z sobą spokrewnione w trzech pokoleniach. Stąd i wspólna rodzinna fotografia. Zdjęcie udostępnił dr hab. Antoni Leon Dawidowicz - prawnuk powstańca Jana Dawidowicza. 2.XII.2006 r. góra strony Przy alei, biegnącej równolegle do ogrodzenia cmentarnego od strony południowej, znajdują się dwie mogiły weteranów powstania styczniowego. Dojście: od bramy cmentarnej przy parkingu, alejką w lewo, i w górę, na wzniesienie, aż do alei biegnącej w prawo, ok. 30m. Po prawej stronie jest położona płyta z piaskowca z płaskorzeźbionym krzyżem i gałązką lilii. W płycie wykuty jest napis: Ś. P. / BRUNON MICHAŁ POHOSKI / WYCHOWANIEC B. SZKOŁY GŁÓWNEJ / UCZESTNIK POWSTANIA 1863 R. / UR. 16. IX.1845 R. ZMARŁ 30.XI.1922 / NAJSZLACHETNIEJSZY CZŁOWIEK / NAJLEPSZY OJCIEC ZOSTAWIŁ PO / SOBIE NIEUKOJONY ŻAL W SERCACH / DZIECI I RODZINY / WIECZNY MU POKÓJ
 Płyta nagrobna Brunona Pohoski - stan w sierpniu 2013 r.
góra strony 12. Ignacy Jastrzębski W pobliżu znajduje się mogiła drugiego weterana powstania 1863 roku. Usytuowana jest (w odniesieniu do mogiły POHOSKI) - nieco wcześniej (4 m) i bardziej w prawo (od alejki ok. 10 m). Na ziemnej mogile położona jest płyta nagrobna z piaskowca. Płyta jest nieco przysłonięta sąsiadującymi mogiłami. Na płycie nagrobnej, pod znakiem krzyża, wykuto napis: Ś. P. / IGNACY JASZTRZEBSKI / WETERAN / 1863 R. / ŻYŁ LAT 103 ZMAR. 28 IX/ 1932 R / STROSKANA ŻONA Z DZIECMI TĘ PA / MIĄTKĘ STAWIA PROSI O ZDROWAŚ / MARJA
Ignacy Jastrzębski, syn Mateusza i Albiny Skulczyńskiej, urodził się 14 listopada 1839 roku we Lwowie. W powstaniu 1863 roku walczył pod dowództwem D. Czachowskiego, Z. Chmielewskiego i gen. J. Hauke Bosaka. Brał udział w bitwach pod Szczekocinami, Opatowem, Bodzechowem i Fajsławicami. Zamieszkały w Wąchocku, należał do grupy weteranów powstania styczniowego 1863 roku, którym po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, po przeprowadzonym procesie weryfikacyjnym, przyznano honorowy stopień ppor. weterana. W opublikowanym IMIENNYM WYKAZIE WETERANÓW POWSTAŃ NARODOWYCH 1831, 1848 I 1863 ROKU (Dodatek do Dziennika Personalnego Nr 10 z 1921 r.) Ignacy Jastrzębski, jest wpisany pod L.porz. 785. Zgodnie z ustawą z dnia 2 sierpnia 1919 roku, otrzymał dożywotnią pensję ze Skarbu Państwa. W roku 1930 został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami (MP 260/1930, poz. 115). W wieku 93 lat, zmarł w Wąchocku w dniu 28 września 1932 roku (na płycie nagrobnej błędnie określono wiek zmarłego na 103 lata).  Płyta nagrobna Ignacego Jastrzębskiego - stan w sierpniu 2013 r.
góra strony Wąchock w początkowym okresie powstania stanowił miejsce koncentracji oddziałów Langiewicza. Tu płk. Marian Langiewicz ze spiskowców i przybywających ochotników tworzy bataliony pod dowództwem Dionizego Czachowskiego, Bernarda Klimaszewskiego, Ignacego Dawidowicza oraz szwadron kawalerii Jana Prędowskiego. Gubernator Cywilny Radomski, w raporcie No 32 z 30 stycznia, donosił: ... krążą począwszy od 22 stycznia, mniejsze lub większe, bo od kilku lub kilkunastu, aż do stu i kilkuset, partye ludzi, zbrojnych w broń palną i sieczną, już to pieszo, już to konno, lub na podwodach. Zdaje się, iż głównym dla nich punktem koncentracyjnym musi być Wąchock, bo stamtąd wychodzą pisma rozmaitej treści, jak i instrukcje dla wysyłanych oddziałów i rozkazy do burmistrzów i wójtów gmin wydawane pod firmą: "Komistarza Wojennego Województwa Sandomierskiego" za podpisem Ig. Maciejewskiego, oraz Naczelnika Wojskowego, tegoż województwa, za podpisem M. Langiewicza. ... Powstańcy toczą potyczki w rejonie Suchedniowa, Bzina, Milicy, Parszowa ale równocześnie trwają prace organizacyjne. Dotarł do Wąchocka student Szkoły Głównej w Warszawie - Henryk Wierciński, który opisuje (Przyczynki do wypadków 1863 roku) organizację wojska powstańczego: .... W każdym batalionie, uformowanym już, 1 kompania stanowiła strzelców, a przeto uzbrojona była w broń palną. Składały się na nią strzelby, przeważnie myśliwskie ... rzadko sztucer; były wreszcie karabiny skałkowe, stare, zabrane przez powstańców ... jako uzbrojenie inwalidów rosyjskich. Widziałem nawet strzelby pookręcane dla mocy sznurkami. ... Reszta batalionu - 3 kompanie, było uzbrojonych w kosy. Wszystkie kuźnie dniem i przez część nocy zajęte były prostowaniem osad i haków kos, osadzaniem ich na drzewca. ... Zarówno jak nie było jednostajnej broni, nie było też i umundurowania. Każdy nosił to, w czym przyszedł. Oficerowie, dla odróżnienia, mieli oznaki z szarf, i to poczynając dopiero od kapitana. ... W Wąchocku było gwarno. Po mieście snuły się masy ludzi, powstańców i ciekawskich z miasteczka i okolicy. Muzyka obchodziła miasto, grając nieustannie marsze rewolucyjne ... W Wąchocku Marian Langiewicz, który był powołany na stanowisko Naczelnika Województwa Sandomierskiego, wydaje Odezwę Do Mieszkańców Województwa Krakowskiego Główna Kwatera, Wąchock, dnia 26 stycznia 1863 Rozkazem Centralnego Narodowego Komitetu z dnia 10 bm. powołany do naczelnictwa wojskowego w województwie sandomierskim, a ustną instrukcją Wydziału Wojennego wezwany do objęcia dowództwa nad siłą zbrojną województwa krakowskiego, nie sądziłem się w prawie mieszania się do organizacji powstańczej w województwie krakowskim. Widząc jednak, iż mimo nadzwyczajnej łatwości sprowadzania broni do województwa krakowskiego, mimo znacznej ilości broni palnej tamże znajdującej się, mimo ogólnego powstania narodowego w całym zaborze moskiewskim, mimo gromadnie wkraczających ochotników z zewnątrz, mimo aż śmiesznego przestrachu Moskwy w całym województwie krakowskim nie zagrzmiało ogólne hasło: "O, niech żyje Polska! Śmierć najezdniczym Moskalom!" - jako Polak, powstaniec, czuję się w prawie i obowiązku wezwania braci Krakowiaków do powstańczego czynu. Potomkowie mężnych przodków, utrzymajcie sławę, jaką oni zyskali w całej Polsce. Powstańcie choć w kilkudziesięciu ludzi, uwijajcie się po województwie, niepokójcie załogi moskiewskie, zbierajcie ochotników, kupcie się w hufce powstańcze, organizujcie się w wojsko regularne, tylko wiary, nadziei i odwagi, a rzeczy niepodobne na pozór staną się wnet ziszczonymi. Naśladujcie Sandomierzan, przed którymi drżą Moskale, gdybyście zaś w spełnieniu wezwania mego znajdowali niezwalczone trudności, dążcie za nami, tylko pospiesznie, bo czas drogi. Do widzenia, bracia, czekamy Was niecierpliwie. Naczelnik Wojskowy Województwa Sandomierskiego Marian Langiewicz Po przełamaniu obrony oddziałów M. Langiewicza, Moskale wpadli do Wąchocka, zrabowali i spalili miasto, w tym czasie już opuszczone przez powstańców. Uczestnik tych walk, Jan Słowacki (Wspomnienia z czasów Langiewicza), tak opisuje widok Wąchocka: ... Z całym natężeniem słuchu obserwowaliśmy ten odgłos strzałów niosących śmierć i zniszczenie, połączony z jakimś jękiem i wyciem nie do opisania. Trwało to blisko godzinę, potem wszystko uciszyło się, a tylko pomiędzy wierzchołkami sosen ujrzeliśmy dym od strony Wąchocka. Widocznym było, że miasto jest w płomieniach. ... Wjechawszy do Wąchocka nie mogliśmy go poznać: ślady ulic zginęły, naokoło pustka. Sterczące tylko kominy i tlejący gdzieniegdzie ogień pokazywały, że przed kilku jeszcze dniami było tu miasto, dziś przez ogień zniszczone ... Oddziały M.Langiewicza przeszły do Nowej Słupii i na Święty Krzyż. W rejon Wąchocka M. Langiewicz już nigdy nie powróci. W świetle znanych dokumentów - M. Langiewicz nigdy nie był w rejonie Wykusu, nie mógł mieć tam swojej kwatery - co podano na tablicy umieszczonej przy klasztorze w Wąchocku. W r. 2013 ukazało się opracowanie Krystyny Samsonowskiej Republika Wąchocka 1863. Wokół faktów i mitów powstańczej historii Wąchocka. Wąchock 2013 rozprowadzane przez Miejsko-Gminną Bibliotekę Publiczną w Wąchocku (biblioteka_wachock@o2.pl). Corocznie, w rocznicę wybuchu powstania styczniowego, w Wąchocku przeprowadzane są patriotyczne uroczystości upamiętniające zdarzenia 1863 roku - przedstawiane w niniejszej prezentacji w wyodrębnionym rozdziale - UROCZYSTOŚCI góra strony ostatnia aktualizacja: 30-12-2014 , 09:05 |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.
Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer