ZALESICE

1. Nagrobek Samuela Bielańskiego

Przy domu rodziny Rolów, pod nr. 65 (od drogi 744 Radom - Wierzbica, wjazd ok. 700 m w centrum Zalesic) znajduje się pomnik w formie płyty nagrobnej kpt. Samuela Bielańskiego. Przy drodze, za siatkowym ogrodzeniem ogródka domowego, na niewielkim fundamencie została postawiona płyta lastryko z wyrytym napisem:

TU SPOCZYWA / KPT SAMUEL / BIELAŃSKI / KTÓRY POLEGŁ W POTYCZCE / PODCZAS POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 R. / Z WOJSKAMI ROSYJSKIMI / FUNDATORAMI UPAMIĘTNIENIA / KOŁO Z.B.O.W.i D. ZALESICE / I URZĄD GMINY WIERZBICA / 1973 R.

Jak oświadcza 70-letni gospodarz domu, w roku 1973 miejscowy ZBOWiD postawił ten pomnik przy ulicy, dla pokazania powstańczej mogiły, która znajduje się w polu, ok. 250 m. poza jego domem. Ułatwiało to możliwość zapalenia zniczy przez młodzież szkolną. Nie było wówczas żadnego przenoszenia szczątków zwłok w rejon tej płyty nagrobnej. Gdy wygrodzono posesję pomnik znalazł się za metalowym ogrodzeniem, jest mało widoczny i trudno dostępny.

góra strony

2. Mogiła kapitana - powstańca

   Około 250 m. za domem rodziny Rolów, pośród pól uprawnych, znajduje się porośniety trawą niewielki wzgórek z granitowym głazem narzutowym. W głazie można obecnie odczytać fragment wyrytego napisu:
SAMUEL BIELA ...

   Miejscowa ludność, na podstawie żywych przekazów, uznaje to miejsce jako mogiłę kapitana - powstańca.

   Teren mogiły znajduje opiekę gospodarzy, przy głazie znajdujemy wiązanki kwiatów i znicze.

    Istnieją dwie wersje przekazów dotyczących pochodzenia tej mogiły.

   Wersja I - mogiła z r. 1831 kpt. Salomona Bielaka

   Jak podaje E. Callier (Bitwy i potyczki ... 1831) - w sierpniu 1831 roku w Wierzbicy nocuje korpus Wojsk Polskich gen. Samuela Różyckiego. Dnia 22 sierpnia Różycki wyruszył ku północy. Ale w walkach pod Wierzbicą poległ kpt. Salomon Bielak, którego pluton Tatarów litewskich wcielony był do trzeciego szwadronu Wołyńców, kula przeszyła mu serce. Opis tej śmierci podaje M. Czaykowski w Gawędach oraz E. Berzeviczy we Wspomnieniach podporucznika - "Głośnym jękiem zapłakała Tatarska drużyna; pałaszami wykopali grób swemu bratu - przewódcy; dziki kamień na nim położyli; łzą smutku skropili i kamień i ziemię. Myślą smutku żałowali za poległym i siedli na koń. ..."
   XSIĘGA PAMIĄTKOWA w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca SPIS IMIENNY DOWÓDZCÓW I SZTAS-OFICERÓW tudzież OFICERÓW, PODOFICERÓW i ŻOŁNIERZY ARMII POLSKIEJ w tymże roku KRZYŻEM WOJSKOWYM "VIRTUTI MILITARI: OZDOBIONYCH w grupie OZDOBIENI KRZYŻEM ZŁOTYM podaje - Bielak Salomon, porucznik z pułku 4go strzelców konnych.

   Na głazie, znajdującym się na mogile miał być wyryty napis:
Samuel Bielak, kapitan wojsk polskich, poległy w dniu 7 wrzesnia 1831

   Obecnie można odczytać jedynie początek napisu SAMUEL BIELA ... . Zapis nazwiska może być zgodny z podawanym nazwiskiem BIELAK, ale imię Samuel nie jest tożsame z imieniem Salomon.

   Wersja II - mogiła z r. 1863 kpt. Samuela Bielańskiego

   Jak podaje A. Czyżewska w opracowaniu Wierzbica - W kwietniu 1863 r. powstańczy oddział kpt. Samuela Bielańskiego przedzierał się z Puszczy Kampinoskiej w kierunku Gór Świętokrzyskich. Gdy dotarli do Wierzbicy, z Radomia nadciągnęły dwa oddziały wojsk rosyjskich. Ze względu na kiepskie uzbrojenie i brak amunicji kpt. Bielański chciał uniknąć starcia zbrojnego, powstańcy, podzieleni na trzy oddziały, skryli się wśród zabudowań. Gdy jednak nastąpiła dekonspiracja - zostali zmuszeni do podjęcia walki z przeważającymi siłami wroga. Dla ocalenia oddziału, kpt. Bielański przekazał dowództwo swemu zastępcy, a sam z grupką 6-ciu rannych powstańców, w majątku Zalesice, prowadził walki osłonowe. Powstańcy poprowadzeni przez por. Mariosa dotarli do oddziału Dionizego Czachowskiego.
   Śmiertelnie ranny kapitan Samuel Bielański zmarł z na polach Zalesic, i tam został pochowany.

   Raczej trudno sobie wyobrazić, że w tym samym miejscu, na polach Zalesic, nastąpił pochówek dwóch kapitanów, uczestników dwóch różnych powstań narodowych. Występuje dodatkowo zbieżność nazwisk: Bielak - Bielański oraz imion: Salomon - Samuel. Informacje o śmierci kapitana i o mogile opierają się na przekazach ustnych ludności, które w części spisał w okresie międzywojennym Antoni Chrząszcz, kierownik szkoły w Wierzbicy. Wcześniejsze zapisy są bardzo ogólne, w części przekazane w formie gawędy. Dlatego obecnie trudno ustalić jednoznacznie - czyja jest to mogiła.

   Z całą pewnością należy uszanować to miejsce i przyjąć, że stanowi mogiłę bohatera walk powstańczych.

góra strony

3. Figura z 1913 r.

W pobliżu domu Rolów, na krzyżówce dróg, znajduje się kamienna figura zwieńczona krzyżem. We wnęce umieszczono figurkę NMP, a poniżej, na kamiennym cokole wyryty jest napis:
NA CESZC (!) I CHWAŁE / PANU BOGU / WYSTAWIŁ TE FIGURE / TOMASZ PISKUSZ / 1913 R.

Trudno obecnie stwierdzić, czy wystawienie figury w roku 1913 było związane z 50-leciem wydarzeń powstania styczniowego 1863 roku, czy też jest to tylko przypadkowa zbieżność dat. Zachowanie mogiły powstańczego kapitana może świadczyć, że w tym rejonie żywe były echa walk o niepodległość Polski. A był to również nadal okres zaborów - i otwarte wyrażanie na figurze intencji związanych z pamięcią o powstaniu było wówczas niemożliwe.

Wprowadzono dnia 24.04.2009 r. korzystając:
- z sygnału i zdjęcia Łukasza Sobola z Radomia;
- z informacji Anety Czyżewskiej z Wierzbicy

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 31-12-2014 , 11:57