WYSOKIE KOŁO

1. Pomnik ks. Józefa Szczepańskiego

Na placu przykościelnym sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Wysokiem Kole w dniu 20 sierpnia 2006 r. odbyła się podniosła uroczystość z udziałem radomskiego biskupa ks. Edwarda Materskiego. Z udziałem pocztów sztandarowych, duchowieństwa i licznie zebranej miejscowej ludności nastąpiło poświęcenie odnowionego pomnika nagrobnego ks. Józefa Szczepańskiego.

W pobliżu metalowego wygrodzenia placu, na betonowym postumencie postawiony jest marmurowy cokół zwieńczony granitowym krzyżem. Na bocznej ścianie pomnika wyryty jest słabo czytelny napis:
Ś. P. / KSIĘDZU JÓZEFOWI / SZCZEPAŃSKIEMU / Proboszczowi Parafii Regów / od 1860 do 1866 r. / Urodzonemu w Solcu nad Wisłą / d. 3 Lipca 1827 r. / zmarłemu w Spasku Gubernii Tambowskiej / d. 8 Kwietnia 1882 r. / Wieczny odpoczynek racz dać Panie / Duszy Jego a tamta ziemia nie- / chaj Mu lekką będzie.

Ks. Józef Szczepański, kandydat św. Teologii, urodził się 3 lipca 1827 r. w Solcu n/ Wisłą. Ukończył Seminarium Duchowne w Sandomierzu, w którym później był wiceregensem. Od roku 1860 został proboszczem w Regowie. Zaangażowany w okresie patriotyczno - religijnych manifestacji w latach 1861 - 1862, występował w obronie swobód religijnych i używania języka polskiego.
   Gdy nadszedł czas zbrojnej walki, ks. J. Szczepański odebrał przysięgę na wierność sprawie narodowej - .. miał ze sobą 300 włościan i poprowadził ich w Góry Świętokrzyskie do powstańczego oddziału gen. Mariana Langiewicza ... (podaje Paweł Tarski w czasopismie AVE GOŚĆ RADOMSKI z 20.VIII.2006 r.).
   Już po upadku powstania styczniowego został aresztowany i wywieziony na Sybir. Po okresie blisko 20 lat zmarł na zesłaniu w Spasku, w Gubernii Tanbowskiej w dniu 8 kwietnia 1882 r.

   Wdzięczni parafianie pamiętali swego proboszcza i wznieśli mu symboliczny pomnik nagrobny przy kościele parafialnym w nieodległym Regowie. Później kościół w Regowie spłonąl, parafia od roku 1891 została przeniesiona do sanktuarium Matki Boskiej Różańcowej w Wysokim Kole.

   W 140 - rocznicę zsyłki na Sybir ks. Józefa Szczepańskiego, jego pomnik nagrobny został odnowiony i przeniesiony z Regowa pod kościół w Wysokim Kole.

Uroczystość poświęcenia przez bp. E. Materskiego przeniesionego pomnika (pobrano ze strony http://goscniedzielny. wiara.pl/ zalaczniki/ 2006/08/17/ 1155807351/ 1155807854.pdf) oraz zdjęcie z Sybiru ks. J. Szczepańskiego zamieszczone przez J. Wiśniewskiego (Udział księży ...).

góra strony

2. Nagrobek Władysława Boguskiego

      Na miejscowym cmentarzu parafialnym zachował się nagrobek Władysława Boguskiego, uczestnika powstania styczniowego.

   Dojście od starej bramy cmentarnej (pierwsza od strony kościoła) alejką w lewo 15 m i kierujemy się w prawo 15 m, do usytuowanej przy krzakach, mogiły wygrodzonej rurkami na betonowych słupkach. Na betonowej płycie nagrobnej postawiony nagrobek z lastryko, zwieńczony krzyżem. Na dawnym napisie nagrobka zamocowano oszlifowaną płytę granitową z wyrytym napisem:
† Ś. P. / WŁADYSŁAW BOGUSKI / SĘDZIA GMINY / UCZESTNIK POWSTANIA / STYCZNIOWEGO / ŻYŁ LAT 80 / ZM. 28.III.1913 //
MARIA Z MILEWSKICH / BOGUSKA / ŻYŁA LAT 53 / ZM. 28.XII.1908 / POKÓJ ICH DUSZOM

   W podstawie nagrobka wyryto:
† Ś. P. ZYGMUNT BOGUSKI / ŻYŁ LAT 33 / ZM. DN. 20.V.1945 R. / POKÓJ JEGO DUSZY

   Na sąsiadującej mogile na tablicy nagrobnej:
Ś. P. / ZYGMUNT / BOGUSKI / Ż. L. 75 / ZM. D. 4-XII-1962 r. / LEZY OBOK RODZICÓW / I SYNA.

   Władysław Boguski, syn Feliksa i Marianny z Zaruskich, urodził się w r. 1832 w Gniewoszowie, w szlacheckiej rodzinie legitymującej się herbem Topór. Był powstańcem 1863 roku, walczył w oddziale Dionizego Czachowskiego. Już po powstaniu wstąpił w związek małżeński z Marią Milewską. Siostrą Władysława, była Bronisława, przełożona szkoły żeńskiej w Warszawie, która wyszła za mąż za Władysława Skłodowskiego, a ich córką była Maria Skłodowska, później Curie, laureatka nagrody Nobla.

   Władysław Boguski, korzystając z posagu żony oraz pożyczki, jaką udzielił mu szwagier, Władysław Skłodowski - w r. 1871 na licytacji w Radomiu zakupił dobra ziemskie Zwola w gminie Sarnów. Tam, od roku 1872, w odwiedziny rodzinne przyjeżdżała Maria Skłodowska z matką i siostrami, a po śmierci swojej matki w 1876 r., podjęła nawet w Zwoli pracę guwernantki dzieci wuja. Ten kilkuletni okres zakończył się po pożarze dworu w r. 1885. Pozostał nawet wiersz Marii Skłodowskiej, który jest świadectwem tamtego okresu życia:

          Rok Pański 1885

      Pan Boguski dziedzic Zwoli powstaniec
      Styczniowy (1863) (!)
      a w czasie którego odniósł wielkie zwycięstwo ...
      Za co dowódca Czachowski nadał mu
      Podwójne szlachectwo

      Dziedzic Boguski osiadła we dworze
      By mieć wszystkiego dostatkiem na
      gumnie i w komorze
      Pan wielki, łaskawy.
      Przybył do kuzynki z dalekiej Warszawy.

      - Kuzynko moja - droga waćpani
      Marylka Twoja - zostanie na zawsze z nami
      ...

Na pamiątkę drogim dzieciom państwa Boguskich
Maria Skłodowska

   Po spaleniu się dworu Władysław przenosi się do Gniewoszowa, gdzie objął obowiązki geometry i sędziego gminy. Zmarł 28 marca 1913 r. w Gniewoszowie i został pochowany na cmentarzu w Wysokim Kole.

   Brat Władysława - Henryk Daniel Boguski był również uczestnikiem powstania styczniowego. Należał do Kwatermistrzostwa Powstańczego w Warszawie, a w jego domu, na strychu, był magazyn broni, ubrań i ekwipunku powstańczego. Został skazany na Sybir, przez cztery lata przebywał w okolicy Szadryńska. Potwierdzenie znajdujemy w pracy Z. Strzyżewskiej (Zesłańcy Powstania ...) Po powrocie do kraju odkupił od brata część majątku Zwola, uruchomił młyn w Grzywaczu. Ale interesy finansowe prowadzone wspólnie przez obu braci skończyły się bankructwem. Wówczas Henryk poświęcił się pracy literackiej w Warszawie.

   Rodzinne tradycje walk o niepodległość Polski były kontynuowane przez wnuków Władysława:
- Zygmunt Zbigniew Tadeusz brał udział w walkach partycanckich, z trudów zmarł w 1945 r.;
- Kazimierz Marceli oddał życie w Powstaniu Warszawskim 1944 r.
- Jerzy Boguski, brał udział w walkach jako pilot Pierwszej Samodzielnej Brygady
   Spadochronowej, odznaczony Orderem VM; zginął śmiercią pilota w 1976 r.

   Więcej informacji można uzyskać w książce Stanisławy Bachanek - "Na ścieżkach życia Marii Skłodowskiej - Curie" oraz na stronie internetowej: http://e-gniewoszow.i365.pl/

Wprowadzono dnia 19.04.2009 r. na podstawie
informacji przekazanych przez Macieja Seredyna

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 31-12-2014 , 11:46