1. Gustaw Lubicz - Szydłowski - tablica
W kruchcie kościoła parafialnego w Żarkach (po lewej stronie) umieszczona jest marmurowa tablica upamiętniająca weterana powstania styczniowego 1863 roku:
Ś. P. / GUSTAW LUBICZ SZYDŁOWSKI / UCZESTNIK WALK 1863 R. / APTEKARZ I OBYWATEL M. ŻAREK / ZM. 24 X 1915 R. PRZEŻYWSZY LAT 81. / KSAWERA Z DE MACNA WŁOKI / GROTY WŁOCKICH / LUBICZ SZYDŁOWSKA / ZM. D. 8-IX 1919 R. PRZEŻYWSZY LAT 84.
góra strony
2. Gustaw Lubicz - Szydłowski - mogiła
Na cmentarzu parafialnym w Żarkach znajduje się mogiła weterana 1863 roku - Gustawa Lubicz Szydłowskiego, miejscowego aptekarza.
Od bramy cmentarza główną aleją ok. 80 m, i po prawej stronie (ok. 5 m.) znajduje się mogiła z położoną dużą płytą betonową, na której postawione cztery granitowe słupki spojone kutym łańcuchem.
W wygrodzeniu jest położona, nieco ukośnie, kamienna płyta nagrobna zawierająca wykute napisy:
Ś. P. / GUSTAW / LUBICZ SZYDŁOWSKI / PRZEŻYWSZY LAT 84 / ZMARŁ DN. 25 X 1915 //
Ś. P. / JAN ELŻBIETA / DZIEWAŁTOWSCY / † 1985 † 1989 //
Ś. P / KSAWERA / Z GROTY WŁOCKICH / LUBICZ SZYDŁOWSKA / PRZEŻYWSZY LAT 84 / ZMARŁA DN. 8 IX 1919 //
Ś. P. / MICHALINA / Z LUBICZ SZYDŁOWSKICH / DUKALSKA / PRZEŻYWSZY LAT 86 / ZMARŁA DN. 3.IV.1959 //
Gustaw Lubicz Szydłowski (1834 - 1915), syn Andrzeja i Beaty z Komorskich, urodził się w Gustorzynie, parafia Wieniec k/ Włocławka dnia 17 lutego 1834 r. Kształcił się w zawodzie aptekarskim. Brał czynny udział w walkach powstania narodowego 1863 roku.
Po powstaniu znalazł pracę w aptece Ksawerego Włockiego w Żarkach. Wkrótce, 6 maja 1865 r. poślubił Ksawerę Włocką, córkę aptekarza. Z tego związku do dorosłości przeżyła trójka dzieci: Michalina (wyszła za Zygmunta Dukalskiego), Stefan (ożenił się z Józefą Popławską) oraz Cecylia, która wyszła za Łukasza Pągowskiego, towarzysza walk ojca z 1863 roku.
Gdy po latach Łukasz Pągowski spotkał się w Żarkach ze swym przyjacielem z oddziału powstańczego, poznał wówczas jego nieletnią wtedy córkę Cecylię, poczekał kilka lat, i dnia 21 maja 1887 r. bierze z nią ślub. Z tego związku urodziło się pięcioro dzieci, z których: Bolesław został zamordowany w 1939 na Podlasiu przez NKWD zaś Gustaw - został zamordowany w Katyniu.
Gustaw Lubicz Szydłowski, szanowany aptekarz i obywatel miasta Żarki, zmarł 25 października 1915 r. i został pochowany w rodzinnej mogile na miejscowym cmentarzu.
W zbiorach rodzinnych pamiątek Tomasza Kargola, praprawnuka Gustawa Szydłowskiego i prawnuka Łukasza Pągowskiego, zachowały się ich fotografie (zdjęcie Gustawa z pocz. XX w.; Łukasza - z lat 60-tych XIX w.).
Weterani powstania 1863 r. - Gustaw Lubicz Szydłowski oraz jego zięć Łukasz Pągowski
Dane biograficzne i zdjęcia udostępnił Tomasz Kargol,
praprawnuk Gustawa Lubicz Szydłowskiego.
Uzupełniono dn. 4.III.2008 r. zaś 30.07.2008 r.
sprostowano imię ojca Gustawa Szydłowskiego.
góra strony
3. Mogiła powstańców 1863 r.
Na cmentarzu parafialnym znajduje się mogiła powstańców 1863 roku, na której został wystawiony pomnik.
Od bramy wejściowej, zaraz po prawej stronie alei, na betonowej mogile, wygrodzonej łańcuchem na 6-ciu słupkach, postawiony jest granitowy pomnik.
W górnej części nagrobka, pod znakiem krzyża, wyryty napis:
Ś. P. / RUDOLF STANISŁAW / FRANASZEK / ŻYŁ LAT 24 / UMARŁ D. 23 KWIETNIA / 1863 R.
Poniżej, w podstawie nagrobka, tablica granitowa z napisem:
TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI / DZIEWIĘCIU / BOHATERÓW POLAKÓW / POLEGŁYCH / w WALCE ZA OJCZYZNE / 24 IX 1863 R. / CZEŚĆ ICH PAMIĘCI
Przed nagrobkiem, na położonej płycie poziomej, wykonany kamienny krzyż Virtuti Militari z metalowym orłem w środku.
Na tablicy nagrobnej (na zdjęciu) podana była wcześniej błędnie data potyczki w Żarkach:
24.IX.1863 r. Obecnie na tablicę wprowadzona została poprawna data:
24.IV.1863 r.
Gdy jeszcze w okresie zaborów stawiany był pomnik nagrobny Rudolfa Franaszka, syna fabrykanta z Warszawy, który zginął w boju, mieszkańcy miasta Żarki chcieli upamiętnić również pozostałych poległych powstańców. W przekazach rodzinnych T. Kargola, którego krewna była narzeczoną Rudolfa Franaszka, zachowały się opowieści na temat pomnika nagrobnego powstańców na cmentarzu w Żarkach:
Odbyło się spotkanie w domu aptekarza. Zebrani nie znali nazwisk pozostałych poległych, rozpoczęły się dyskusje, gdyż nie bardzo wiadomo było - czy pochowano tu 7 czy 9 powstańców. A ustalono, że ilością palm odlanych z brązu i umieszczonych na pomniku, oznaczona zostanie liczba pochowanych powstańców. W tym spotkaniu brała udział narzeczona Rudolfa. Zmęczona usnęła w sąsiednim pokoju. Przyśnił się jej zmarły Rudolf i przemówił kłaniając sie szarmancko - "Pani, dziewięciu nas było nie siedmiu". I tak przyjęto do realizacji. Jeszcze w latach 80-tych na pomniku nagrobnym, nad nazwiskiem Franaszka znajdował się pęk 9 palm.
W okresie obchodów 100 rocznicy powstania styczniowego pomnik nagrobny uległ przebudowie - zostały dołożone płyty na nagrobku, wprowadzono tablicę granitową, na której wyrażono intencje oraz podano liczbę 9 poległych powstańców. W okresie późniejszym (po roku 1988) palmy z brązu zostały chyba skradzione.
W Żarkach kilkakrotnie dochodziło do potyczek powstańców z wojskiem rosyjskim. W zestawieniu S. Zielińskiego Bitwy i potyczki odnotowano boje w rejonie Żarek:
- 24 kwietnia 1863 r. oddział kpt. Mossakowskiego starł się z 3 rotami płk. Alenicza. W walkach w rejonie Jaworznika, Myszkowa i Żarek zginął wówczas ppor. Franciszek Paleczka oraz 9-ciu strzelców. Straty były duże, powstańcy zostali rozproszeni i wycofali się za kordon.
- 12 lipca 1863 w rejonie Żarek doszło do kolejnego boju powstańców z nieprzyjacielem. Bój trwał od 4 do 10 rano. Moskale pobici cofnęli się ku Częstochowie.
Wiadomości z pola bitwy Nr 10 z 7.V.1863 r. podawały:
Po zwycięskiej potyczce pod Olkuszem ...
Mossakowski udał się na północ i zatrzymał się w lasach Jawornickich pod Żarkami d. 24.IV., gdzie nagle zaatakowali go Moskale z Częstochowy pod dowództwem płk. Alenicza. Mossakowski ulegając przeważnej sile rodzielił swój oddział na 2 kolumny i zaczął cofać się we wzorowym porządku, po razy 3 z wielkim męstwem odpierającwroga aż do stacji Myszków. Straty z naszej strony i moskiewskiej są znaczne. Moskale według zwyczaju dobijali rannych. ...
Uzupełniono dn. 1.XII.2008 r.
Mogiła powstańców styczniowych na cmentarzu w Żarkach.
Stan - czerwiec 2014 r.
Tablica na mogile powstańców styczniowych.
Wprowadzono poprawną datę potyczki i śmierci powstańców - 24.IV.1863 r.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
30-12-2014 , 07:44
