SKALBMIERZ

1. Pomnik Niepodległości

   Na placu, w pobliżu kościoła, postawiono pomnik w formie kolumny, zawierający tablicę granitową:
PAMIĘCI / OSWOBODZENIA WOLĄ BOGA / I POŁĄCZENIA W DAWNĄ CAŁOŚĆ / ROZDARTEJ PRZEZ WROGÓW/ OJCZYZNY / 1772 - 1918

   Na ścianie obelisku dodatkowa granitowa płyta z informacją:
POMNIK POSTAWIONO W 1928 R. / ZREKONSTRUOWANO W 1984 - 1986 R. / PRZY POPARCIU / SPOŁECZEŃSTWA M. SKALBMIERZA

   U podstawy pomnika położona ukośnie tablica granitowa z napisem:
NIEZNANEMU / ŻOŁNIERZOWI / SPOŁECZEŃSTWO

   Pomnik w Skalbmierzu został postawiony w roku 1928, w okresie obchodów 10-lecia odzyskania niepodległości państwa polskiego. W okresie II Wojny Światowej pomnik został zniszczony. Odbudowa pomnika nastąpiła w latach 1984 - 1986.

góra strony

2. Ks. Wincenty Gasiński - epitafium

W kościole parafialnym, w głównej nawie, znajduje się epitafium z fotografią kapłana:
Ś. P. WINCENTY GASIŃSKI / KANONIK HONOR. PROBOSZCZ MIEJSCOWY / KAPŁAN Z NAUKI GORLIWOŚCI I CNOTY / DOBRZE ZNANY PRZEZ LAT 16 POŻYTECZNIE / PRACOWAŁ W TEJ PARAFI I TĘ ŚWIĄTYNIĘ / Z RUINY DO PORZĄDKU KOSZTEM PARAFIAN/ DOPROWADZIŁ. / UR. W PROSZOWICACH 29 MAR. 1829. / UM. W SZKALBMIERZU 25 LISTOP. 1889 / NIECH ODPOCZYWA W POKOJU. / STARANIEM NASTĘPCY WIELBICIELE I PARAFIANIE

góra strony

3. Ks. Wincenty Gasiński - nagrobek

   Na cmentarzu parafialnym (przy głównej alejce, 50 m powyżej kaplicy, po lewej stronie) znajduje się kamienny nagrobek zwieńczony krzyżem kamiennym.

   Na cokole nagrobka, pod krzyżem, umieszczono, wykonaną na porcelanie, fotografię księdza.

   Poniżej słabo czytelny napis:
D. O. M. / Ś. P. / KS. WINCENTY GASIŃSKI / KAN. H. / UR. W PROSZOWICACH / D. 29 MAR. 1829 R. / ZM. D. 25 LISTOP. 1889 R. / 16-LETNI PASTERZ TUTEJSZY / POKÓJ DUSZY JEGO

Ks. Wincenty Gasiński urodził się 21 marca 1829 r. w Proszowicach w rodzinie mieszczańskiej. W latach 1844 do 1848 uczęszczał do szkół w Kielcach. Wyświęcony został na kapłana 26.VI.1853 r. w Sandomierzu. Był wikariuszem w Książu Wielkim, w Sączowej i parafii Irządze. W roku 1863 otrzymał administrację parafii Pińczów.
   Bierze aktywny udział w patriotycznych manifestacjach i współpracuje z władzami powstania narodowego - i za taką postawę został usunięty ze stanowiska proboszcza. Władze moskiewskie określały, że ... pod względem politycznym w stosunku do rządu sprawował się ujemnie, brał udział w manifestacjach i ujawnił wyraźną niechęć do rządowych władz legalnych ...
   Biskup kielecki pisał 13.VIII.1866 r. - " ... X. Wincenty Gasiński b. Administrator Kościoła Parafialnego w Pińczowie a obecnie Wikaryusz przy Kościele Parafialnym w Chrobrzu na skutek Reskryptu JW. Dyrektora Głównego Prezydium w Administracyi Rządowej Spraw Wewnętrznych 17/ 9 Listopada 1864 z powodu niekorzystnej o nim opinii pod względem politycznym usuniętym został z administracyi Probostwa w Pińczowie i przeniesionym na posadę wikaryusza na której dotąd zostaje ...
   W roku 1867 władze rosyjskie uznały karę za dostateczną i udzieliły przyzwolenia na powołanie ks. W. Gasińskiego na posadę adminstratora parafii Chroberz, a następnie został proboszczem w Skalbmierzu, gdzie po 18 latach pracy zmarł dn. 25.XI.1889 r. Pochowany został na miejscowym cmentarzu.

góra strony

Skalbmierz, położony w bliskiej odległości od granicy Królestwa Polskiego, był świadkiem starć wkraczających oddziałów polskich z Galicji. To tutaj 30 maja 1863 r. Z. Chmieleński, prowadząc 40-osobowy oddział kawalerii, miał zwycięską potyczkę z Kozakami. Następnie połączył się z oddziałem płk. Bończy.

Władysław Kopaczyński - Junosza, dowódca powstańczej żandarmerii w woj. krakowskim, tak wspomina pobyt swojego oddziału w Skalbmierzu (Pamiętnik Junoszy oficera polskich żandarmów w powstaniu styczniowym):

... od Chrobrza wymaszerowałem przez Drożejowice do Skalbmierza. Wszedłem do miasta w zwykłym porządku i sposobem ze śpiewaniem. Całe miasto naprzeciw nas wyległo. Wszedłem na rynek. Żołnierze stali z dziarskimi minami. Nie kazałem schodzić z koni.
Wysłałem oficera, aby magistrat odwiedził i burmistrza do mnie kazał przyprowadzić dlaczego się sam nie melduje. Orły kazałem pozrzucać, ogłaszając, że rządu Moskwy już nie ma, tym bardziej kiedy my tu jesteśmy.
Koniecznie i usilnie obywatele prosili, aby im pozwolić uraczyć żołnierzy. Pozwoliłem tylko po szklance wina dać każdemu, dziękując za wszystko i tłumacząc się, że czasu nie ma. Pomaszerowałem za Skalbmierz ...

Nowacki - Kopaczyński Władysław Ignacy, pseud. Junosza (vel Janusz, Junoska) (1843 - 1901), pochodził z woj. krakowskiego z rodziny ziemiańskiej o patriotycznych tradycjach: dziad był majorem w armii Księstwa Warszawskiego i służył pod Henrykiem Dąbrowskim, ojciec brał udział w powstaniu listopadowym. Ukończył Wyższą Szkołę Realną w Kielcach, pracował następnie w górnictwie.

   Po wybuchu powstania zgłosił się do oddziału organizowanego w Opoczyńskiem. Był szeregowcem pod rozkazami rtm. T. Stamirowskiego, później przeszedł do oddziału żandarmów narodowych kpt. K. Wiśniewskiego. W swoim Pamiętniku zapisał: Służyłem jako szeregowiec, podoficer, a następnie zostałem podporucznikiem i adjutantem śp. Wiśniewskiego.

   Po rozbiciu Wiśniewskiego pod Mechlinem (30 VI 1863), wzięciu go do niewoli i straceniu w Radomiu (16 VII) - Junosza przejął dowództwo oddziału żandarmerii, z którym uwijał się po woj. krakowskim (głównie w pow. stopnickim), dostarczając ochotników (względnie rekrutów) do oddziałów powstańczych. Wspomina: ... Zorganizowałem oddział składający się z 40-tu kawalerzystów i oficera podporucznika Karola Olewińskiego, który wiele był mi pomocnym, szczególnie w rekwirowaniu koni. ... W powiecie miechowskim i stopnickim pełniłem służbę żandarmerii polowej. ...
Jesienią 1863 r. objął dowództwo żandarmerii woj. krakowskiego.

   Walczył do początków maja 1864 r. Ostatnią potyczkę miał jeszcze 3 maja 1864 r. pod Pińczowem. Zaś w dniu 10 maja 1864 rozpuścił oddział i sam udał się do Galicji. W Krecowie (pow. dobromilski) nabył majątek ziemski, gdzie gospodarzył w nim do śmierci.

   W opublikowanych materiałach w 1903 roku we Lwowie (W czterdziestą rocznicę ...), znajduje się list z 14 czerwca 1867 roku, adresowany do kapitana Junoszy, w którym gen. Józef Hauke Bosak wystawił laurkę dla swego byłego podkomendnego:

Dzielny i kochany mój kapitanie.

Przedewszystkiem pozwól mi Cię ścisnąć od całego serca bo wytrwałego patriotę i do końca mego towarzysza - i wyznać ci z całym szacunkiem i uznaniem, że za moje dowództwo byłeś w liczbie najdzielniejszych mnie podkomendnych i liczbie tych bardzo mało, którzy jak najdzielniej aż do końca dowodzili powierzony im oddział ...

Józef Bosak - Hauke

góra strony

NA START

ostatnia aktualizacja: 1-01-2015 , 11:57