1. Klasztor - kryjówka gen. Bosaka
Na terenie klasztoru o.o. franciszkanów - reformatów wiosną 1864 roku znajdowała się kryjówka gen. Józefa Hauke Bosaka, naczelnika wojennego woj. sandomierskiego i krakowskiego. Na poddaszu, nad prezbiterium klasztornego kościoła p.w. św. Stanisława znajduje się trudnodostępne pomieszczenie, w którym kucharz zakonny ukrywał przywódcę powstania. Pomieszczenie posiadało dwa otwory okienne oraz dodatkowe wyjście ewakuacyjne poprzez poddasze kościoła.
Dwa lata po powstaniu, gdy już nastąpiła kasata zakonu w Solcu, kościół spłonął. Został on jednak odbudowany a pomieszczenie nie uległo żadnej przebudowie. Obecnie opiekę nad kościołem sprawuje proboszcz parafii p.w. Wniebowzięcia NMP.
Nad prezbiterium kościoła widoczne okrągłe otwory okienne od izdebki stanowiącej
kwaterę - kryjówkę gen. J. Hauke-Bosaka wiosną 1864 r. w Solcu n/ Wisłą.
Aktualny stan izby - kryjówki gen. Józefa Hauke Bosaka.
Dojście do izby gen. Bosaka jest możliwe od dawnych zabudowań klasztornych, w których obecnie znajduje się Schronisko Młodzieżowe. Tam też znajdują się klucze od pomieszczenia, którym opiekuje się Schronisko. W okresie po II Wojnie Światowej zabudowania te zajmowało Seminariun Nauczycielskie, a opowieści o kryjówce gen. Bosaka były powszechnie znane wśród ludności miejscowej. Zostały też utrwalone we wspomnieniach zakonników.
W okresie powstania styczniowego 1863 - 1864 roku w Solcu nad Wisłą stacjonowały naprzemian wojska rosyjskie i przechodziły oddziały powstańcze. Przez Solec przemaszerował oddział puławiaków Leona Frankowskiego, wśród których był Adam Chmielowski - późniejszy św. Brat Albert. Solec był też na szlaku oddziału Dionizego Czachowskiego, a później gen. Józefa Hauke Bosaka.
Powstańcy otrzymywali tu pomoc i życzliwe wsparcie ze strony o.o. franciszkanów, którzy byli mocno zaangażowani w ruchu patriotycznym. W opracowaniach (W. Barański Przewodnik po miejscach pamięci Powiśla ..., E. Jabłońska-Deptyła ...) podawane są liczne przykłady uczestnictwa księża i zakonnicy z Solca w działaniach powstańczych: ks. wikary Cyprian Witucha - poległ pod Świętym Krzyżem 12.II.1863 r.; gwardian o. Bonawentura został powieszony 12.XII.1863 r.; brat Szymon Czerniakowski utonął pod Słupczą 8.II.1863 r., pochowany w krypcie kościoła w Tarłowie; brat-laik Dydak Kamiński kucharz i krawiec w Solcu, za pomoc w ukrywaniu gen. Hauke Bosaka, był uwięziony w Radomiu 19.IV. - 28.IX.1864, następnie nakazono mu opuszczenie kraju. Ks. Jan Pacyfik Szpondrowski, solecki kaznodzieja, po aresztowaniu ks. K. Kotkowskiego przeniesiony do Ćmielowa, gdzie za działalność polityczną został aresztowany i osadzony w Sandomierzu; ks. Jakub Burzyński - przez pół roku więziony w Radomiu; ks. Tomasz Sowiński, wikary z Solca, oskarżony o aktywny udział w powstaniu, przebył długotrwałe śledztwo w więzieniu radomskim. Ta bardzo aktywna postawa zakonników nie pozostała bez wpływu na los zakonu. Po powstaniu styczniowym władze rosyjskie przeprowadziły kasatę zakonu reformatów w Solcu, zakonnicy zostali przeniesieni do Jędrzejowa.
góra strony
2. Mogiła Feliksa Młodzianowskiego na cmentarzu św. Barbary
Na cmentarzu parafialnym, obok kościółka św. Barbary, pochowani byli mieszkańcy Solca - uczestnicy powstania styczniowego. Z ustaleń W. Barańskiego Przewodnik po miejscach pamięci Powiśla ..., (który opiera się na pracy Małgorzaty Szot-Wróblewskiej - "Cmentarz przy kościele p.w. Św. Barbary w Solcu nad Wisłą" wydanej w 2006 r.) wynika, że na tym zabytkowym cmentarzu spoczywają, m.in.: Feliks Stanisław Młodzianowski, syn dzierżawcy Boisk; Stanisław Chmielnicki, Erazm Błaszkiewicz - służył w oddziale Ziembowicza, schwytany w Piórkowie 22.II.1864 r. był zesłany na Sybir; Michał Rak - syn burmistrza, Stefan Wąsowski i inni.
Ich mogiły są obecnie trudne do identyfikacji. Można jedynie wskazać nagrobki w kwaterze rodziny Młodzianowskich, gdzie spoczywa również Feliks, adiutant Langiewicza.
Widok cmentarza przy kościele św. Barbary oraz nagrobek w kwaterze Młodzianowskich.
Aktualizacja z maja 2014 r.
Na cmentarzu, przy kościele św. Barbary - kwatera Młodzianowskich z nagrobkiem zawierającym figurę Anioła Sądu Ostatecznego. Wg. ustaleń M. Szot-Wróblewskiej, spoczywa tu Feliks Stanisław Młodzianowski.
Feliks Stanisław Młodzianowski urodził się 18 maja 1840 r. (ASC Białobrzegi, akt urodz. nr 49 z 1840 r.) jako syn małżonków Młodzianowskich: Teofila, lat 25, w obowiązkach Gorzelanego zostającego we wsi Białobrzegi i Jego małżonki Teodozji z Cywińskich, lat 24 liczącej. W okresie powstania mieszkał w rejonie Solca nad Wisłą, i stąd wyruszył do zbrojnej walki o niepodległość Polski, był adiutantem Langiewicza. Już pod odzyskaniu niepodległości, po procesie weryfikacyjnym, został wprowadzony do Imiennego Wykazu Weteranów powstań narodowych 1831, 1846 i 1863 roku (
Dziennik Personalny nr 10 z 1921 r. poz. 1496). Został też odznaczony Krzyżem Walecznych (MP nr 27 z 10.V.1923 r.).
Weteran powstania styczniowego, zmarł w wieku 86 lat, w dniu 9.VIII.1926 r. i został pochowany w rodzinnej kwaterze na cmentarzu św. Barbary w Solcu. Miejsce pochówku Feliksa nie posiada tablicy inskrypcyjnej.
góra strony
3. Mogiła Stanisława Chmielnickiego na cmentarzu św. Barbary
Na cmentarzu św. Barbary zachował się nagrobek Stanisława Chmielnickiego. weterana powstania 1863 roku. Mogiła powstańca usytuowana jest na przedłużeniu osi cmentarnego kościółka. Charakterystyczny kamienny nagrobek zwieńczony krzyżem, który oplata cierniowa korona (jedno ramię krzyża ułamane) jest dobrze zauważalny w licznej grupie dąsiadujących starych grobów.
W podstawie krzyża uformowana jest w kamieniu tablica nagrobna z porcelanowym zdjęciem zmarłego, pod którym wykuto napis:
Ś. P. / STANISŁAW / CHMIELNICKI / ŻOŁNIERZ LANGIEWICZA / UR. W SOLCU 2 WRZEŚNIA 1841 R. / UM. 6 WRZEŚNIA 1916 R. / PRZECHODNIU WESTCHNIJ / DO BOGA ZA JEGO DUSZĘ
Skąpy jest zasób danych biograficznych Stanisława Chmielnickiego. Akt urodzenia, nr 117 spisany w parafii Solec w dniu 2.IX.1841 r. podaje, że w dniu 1 września 1841 r., urodził się Stanisław Chmielnicki, syn małżonków Chmielnickich: Franciszka, lat 26, mieszczanina w Solcu zamieszkałego i jego małżonki Maryanny, lat 25 liczącej.
Gdy nadszedł czas powstania narodowego 1863 roku, wyruszył z Solca w grupie ochotników, aby walczyć pod komendą Langiewicza. Zmarł w dniu 6 września 1916 r. Stawiając pomnik nagrobny weteranowi powstania styczniowego, rodzina mogła już wprowadzić na tablicę inskrypcyjną dumny zapis -
ŻOŁNIERZ LANGIEWICZA.
Wprowadzono w maju 2014 r. na podstawie
pracy M. Szot-Wróblewskiej "Cmentarz przy
kościele p.w. Św. Barbary w Solcu nad Wisłą"
góra strony
ostatnia aktualizacja:
17-07-2014 , 09:44
