STRONA ARCHIWALNA   
 opracowanie: śp. Jerzy Kowalczyk (1938 - 2015)    kontakt: 41 368 57 24,   jotka.1863@gmail.com

19 Marzec 2024, imieniny dziś obchodzi: Józef, Bogdan, Marek   
     Menu:  
Miejscowości
 K I E L C E
 A - B
 C - F
 G - J
 K
 L - M
 N - O
 P - R
 S
 Samborzec
 Sancygniów
 Sandomierz
 Secemin
 Sędów (E)
 Sędziszów
 Sienno (W)
 Skalbmierz
 Skała (K)
 Skarżysko Kamienna
 Skarżysko Kościelne
 Skrobaczów
 Skronina (E)
 Sławków (S)
 Słomniki (K)
 Słupia Nadbrzeżna
 Słupia (Pacanowska)
 Smardzew (W)
 Smogorzów (W)
 Sobków
 Sobótka
 Solec n/Wisłą (W)
 Sosnowiec (S)
 Sosnówka (K)
 Stanisławów (E)
 Starachowice
 Stary Korczyn
 Staszów
 Stefanków (W)
 Stopnica
 Stradów
 Stromiec (W)
 Sucha (W)
 Suchedniów
 Sudół
 Suków
 Sulisławice
 Szczeglice
 Szczekociny (S)
 Szewna
 Szklary (K)
 Szkucin
 Szreniawa (K)
 Szyce (K)
 Szydłowiec (W)
 Ś - Ż
 Uroczystości
 Wyszukiwarka
 Literatura
 Indeksy
 Aktualizacja
 O autorze
 
     Ważne daty z powstania:  
Dzisiaj 1863 r. - Langiewicz, po przekroczeniu Wisły internowany
22 marca 1863 r. - Potyczka powstańców pod Igołomią
22 marca 1863 r. - Bitwa Cieszkowskiego pod Łazami
23 marca 1864 r. - Potyczka Denisewicza pod Pasztową Wolą
5 kwietnia 1863 r. - Starcie Grekowicza pod Szklarami
16 kwietnia 1863 r. - Potyczka Czachowskiego pod Grabowcem
18 kwietnia 1863 r. - Potyczka Grylińskiego pod Brodami
 
  Zapraszam do współpracy
Posiadasz dodatkowe informacje lub zdjęcia
     albo
chcesz otrzymywać informację o uzupełnieniach niniejszej prezentacji ?
 
     Zaproszenie do:  
Muzeum Historii
Kielc
 
     gmina : STOPNICA powiat: BUSKO     

STOPNICA

1. Wiktor Hassmann

   Na cmentarzu parafialnym, położonym na płd. od szosy Busko - Tarnów, znajduje się mogiła Wiktora Hassmanna, członka organizacji narodowej w Stopnicy.

   Dojście: od pierwszej bramy cmentarza na wprost do głównej alei i w lewo, w górę ok. 10 m. Po prawej stronie alejki, wygrodzony łańcuchem na 6-ciu kamiennych słupkach, wyraźnie zniszczony grobowiec, na którym postawiony jest krzyż na kamiennym cokole.

   Na bocznej ścianie postumentu marmurowa płyta z mało czytelnym napisem:
Ś. P. / DR. MED. / WIKTOR HASSMANN / 6.III.1819 - 2.X.1892 / z GOSŁAWSKICH / LUCYNA HASSMANNOWA / ...



Wiktor Hassmann (1819 Radom - 1892) po ukończeniu uniwersytetu w Dorpacie, był lekarzem w Zwoleniu, Proszowicach a następnie lekarzem powiatowym w Stopnicy. Jego brat brał udział w powstaniu listopadowym, później - na emigracji.

   Jest zaangażowany w działalności organizacji narodowej. Jak podaje J. Trynkowski (Dorpatczycy w powstaniu styczniowym) - dnia 6 listopada 1861 r. "za przestępstwo polityczne" został aresztowany. Prawie rok czasu spędził w kieleckim więzieniu.

   Później, w okresie powstania styczniowego, również aktywnie uczestniczy w życiu publicznym Stopnicy. Potwierdzenie znajdujemy w protokole Wyboru Komitetu Obywatelskiego powiatu stopnickiego z dnia 11 lutego 1863 r.:
Komitet Obywatelski powiatu stopnickiego zatwierdził Hasmana na naczelnika straży bezpieczeństwa miasta Stopnicy i ... wzywa Go Komitet, aby ochotników dla wzmocnienia tejże straży przyjmował ...

góra strony




2. Ks. Antoni Gawroński

   Na ścianie dzwonnicy, przy kościele parafialnym, znajduje się (mało czytelna i uszkodzona) płyta ufundowana przez ks. Antoniego Gawrońskiego. Z trudem można odczytać:
... Najlepszej żonie / Natalii z Jabłońskich, zm. 24 Czerw. 1855 r. / oraz drogim dzieciom / Wincentemu, Czesławowi, Aleksandrze i Adolfowi / GAWROŃSKIM / syn, małżonek i ojciec / Ks. Antoni Gawroński, Proboszcz Stopnicki / na pamiątkę położył.

   Na dole tablicy jest wyryty dodatkowy napis:
Umarł d. 8 Paźd. 1880 r.



Ks. Alojzy Antoni Rawa Gawroński, szlachcic wylegitymowany, urodził się 8 czerwca 1819 roku we wsi Rzepin (k/ Starachowic). W r. 1838 ukończył Gimnazjum 8-klasowe w Kielcach oraz Kursa Dodatkowe w Warszawie. Od r. 1840 poświęcił się gospodarstwu rolnemu, zadzierżawił Dobra Rządowe. W 1843 r. wstąpił w związek małżeński.
   Gdy w roku 1856 zmarła mu żona, wstąpił do Seminarium w Kielcach. Został wyświęcony na kapłana w Warszawie dnia 22 czerwca 1859 r. i został wikarym w kościele w Stopnicy. Od 1865 roku został administratorem parafii Wolbrom, a od dnia 4.VII.1866 roku obejmuje obowiązki proboszcza w Stopnicy.
   Ks. A. Gawroński, jako wikary w Stopnicy w dniu 26 sierpnia 1861 r. prowadził procesję z krzyżem i chorągwiami, a następnie dokonał poświęcenia, wystawionego obok cmentarza, krzyża z koroną cierniową. Ks. W. Patkowski, wikariusz Stopnicy, informował władze Diecezji:
... 10.II. 11862 r. ok. 7 wieczór aresztowany został przez miejscowego Komendanta Żandarmerskiej Komendy Ks. Antoni Gawroński Wikariusz przy Kościele Parafialnym w Stopnicy i w parę godzin po aresztowaniu z konwojem wojskowym do miasta Radomia odesłany ...
    Za uczestnictwo w patriotycznych manifestacjach, "popieranie śpiewania podburzających hymnów" został skazany na zesłanie w głąb Rosji, do guberni permskiej. Za wstawiennictwem bp. M. Majerczaka został uwolniony z tej kary, pozostał jednak pod dozorem policji.

   Ks. Antoni Gawroński zmarł w Stopnicy 8 października 1889 r.

   Tablicę pamiątkową, poświęconą rodzicom, żonie i swoim dzieciom, ks. A. Gawroński umieścił w kościele. Po całkowitym zniszczeniu kościoła w Stopnicy w roku 1944/45, rozbitą tablicę posklejano i umieszczono na na kościelnej dzwonnicy.



góra strony



3. Jan Żelazowski

W kościele parafialnym (przy bocznym wejściu - od str. płn.) słabo czytelne epitafium:

D. O. M. / Pamięci najlepszych Rodziców / KONSTANCYI Z KASPRZYCKICH / w 42 r. życia w d. 16. Listop. 1848 r. / i STANISŁAWOWI LUDWIKOWI / ŻELAZOWSKIEMU / Aptekarzowi, Obywatelowi miasta Stopnicy / w 66 r. życia na d. 13 Lipca 1857 r. zmarłym / oraz Bratu / JÓZEFOWI ŻELAZOWSKIEMU / zm. w 40 r. życia w d. 2 Lutego 1868 r. / Syn i Brat / JAN ŻELAZOWSKI / Tą pamiątkę stawia / Prosząc o westchnienie za ich dusze / do Boga / 1871


Józef Żelazowski (1828 - 1868), stopnicki aptekarz, był członkiem organizacji narodowej. Razem z lekarzem Wiktorem Hassmannem organizował Straż Bezpieczeństwa w Stopnicy.
   W protokole wyboru Komitetu Obywatelskiego powiatu stopnickiego z 11 lutego 1863 r. ([w:] Chłopi i sprawa chłopska ...) znajdujemy potwierdzenie:
... naczelnik powiatu w m. Stopnicy uprosił 2 zaufanie ogółu mających obywateli, a mianowicie pp. Hasmann doktora i Żelazowskiego aptekarza, do utworzenia straży bezpieczeństwa ...


góra strony



   Klasztor oo. reformatów w Stopnicy w okresie przedpowstaniowym stanowił silne ognisko ruchu religijno - patriotycznego. Zakonnicy uczestniczyli w manifestacjach patriotycznych, święcili wznoszone krzyże.

   Gdy wybuchło powstanie, klasztor stopnicki był miejscem schronienia dla powstańców, tutaj odbierano przysięgi od powstańców.

   W czynną walkę zaangażowało się dwunastu ojców i braci. Z klasztoru stopnickiego wywodził się ks. Antoni Majewski, który zginął w bitwie pod Grochowiskami oraz ks. Wojciech Elgiett, który pod pseudonimem Wieniawa z bronią w ręku walczył jako kapitan - dowódca oddziału kosynierów i zginął w bitwie pod Rybnicą 20 października 1863 r. Natomiast ks. Roman Jarzeński był kapelanem powstańczym.

   Z klasztoru stopnickiego na Sybir zesłany został o. Rafał Tomaszewski, kapelan w oddziale Zygmunta Chmieleńskiego (jeszcze w 1878 r. był w Penzie); ks. Wincenty Markiewicz zmarł na Syberii w 1865 r.; brat Ambroży Ostrowski lat 25 spędził na Syberii, do kraju powrócił bez prawa noszenia habitu, zmarł w Stopnicy.

   Ukaz cara Aleksandra II z 1864 r. o kasacie klasztorów pozostawił Stopnicę jako tzw. Klasztor "etatowy", który kończył działalność wraz ze śmiercią ostatniego zakonnika - co nastąpiło w roku 1920, gdy zmarł o. Dionizy Goc (1836 - 1920).

   Budynek klasztoru został wysadzony przez hitlerowców w listopadzie 1944 r. W odbudowanym budynku klasztornym przebywają obecnie Księża Sercanie.

   Pamięć o patriotycznych ojcach reformatach zawarta jest tylko na tablicy informacyjnej, w skromnym opisie historycznym klasztoru.






   W dokumentach Naczelnika Wojennego Powiatu Stopnickiego (AP Kielce, zesp. 27) zachował się dokument obrazujący sposób zastraszania mieszkańców przez wojsko rosyjskie:

W Stopnicy 5/17 Lutego 1863 r.
Do wójtów Gmin i Magistratu

Zarządzeniem Władz Najwyższych Oddział Wojskowy składający się z piechoty i kawaleryi pod dowództwem Majora Zagriażskiego przybył do Mta Stopnicy celem przywrócenia i zniesienia wszelkich rozporzadzeń nielegalnych przez Kommitet Centralny wydawanych ...

... Dowódca Oddziału Wojskowego przybyłego do Stopnicy ... zakomunikował ... że ieżeli chociaż jeden żołnierzy z Oddziału Wojska w Mieście napadną lub też o rewolucyjnych Wojska wcześniej niebędą powiadomienia, to Miasto to zostanie do fundamentu zniesione ...





góra strony


ostatnia aktualizacja: 1-01-2015 , 12:52

 

 



od 11 stycznia 2005 odwiedziło nas: 3 445.000 osób.

Stronę najlepiej oglądać w rozdzielczości 800x600 w przeglądarce Internet Explorer