1. Mogiła powstańca 1863 roku
Na cmentarzu w Seceminie znajduje się GRÓB NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA.
Mogiła znajduje się blisko ogrodzenia od strony zachodniej, w około 1/3 długości cmentarza (uwaga! mogiła mało zauważalna - tablica na mogile ustawiona tyłem do alejki prowadzącej wzdłuż ogrodzenia cmentarnego).
Katakumba, wykonana z lastryka, zwieńczona jest pionową płyta z nagrobną tablicą granitową. Na tablicy wyryty napis:
GRÓB / NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA / POWSTANIA / STYCZNIOWEGO / POLEGŁ / ZA WOLNOŚĆ OJCZYZNY / CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI
Nagrobek został postawiony przez Gminę w ostatnich latach. Jak podaje B. Wachowicz (Ciebie jedną kocham) - w tym miejscu znajdował się, wykonany przez harcerzy, kamienny krzyż harcerski z napisem:
W HOŁDZIE NIEZNANYM BOHATEROM POWSTANIA 1863 - JUNACY
Na cmentarzu parafialnym w Seceminie pochowany był 17 letni Gustaw Saski, cioteczny brat Stefana Żeromskiego.
Gustaw Saski do powstania narodowego przystąpił razem ze swoim bratem Zygmuntem. Walczył w kawalerii w oddziale Chmieleńskiego. Po przegranej bitwie pod Czarnca w dniu 24.09.1863 r, podczas ucieczki wraz z czterema innymi kawalerzystami, został zarąbany przez Kozaków.
Stanisław Piołun-Noyszewski (Stefan Żeromski), przedstawił zachowane w pamięci rodziny tragiczne zdarzenia w Seceminie:
... śmierć 16-letniego Gucia, który wraz z bratem Ksawerym po rozbiciu oddziału Chmielińskiego w bitwie pod Rudnikami uciekał przez Secemin, odmalował Żeromski jak najwierniej. Przez obszerny, pokryty kretowiskami wygon obaj bracia, pochyleni na kulbakach, uciekali przed sotnią Kozaków. Tak samo owo nieszczęsne cielę wpadło pod nogi Guciowego rumaka, chłopiec stoczył się i w oczach oniemiałego z bólu brata posiekany został na sztuki. Szczątki poległego młodzieńca zebrali obywatele okoliczni, a matka własnoręcznie zgarnąwszy później w obrus ułożyła do trumny i pochowała na Cmentarzu Secemińskim. ...
Piołun-Noyszewski popełnił pomyłkę: w oddziale powstańczym z Gustawem był jego brat Zygmunt, a nie Ksawery, który do powstania przystąpił dopiero po śmierci Gustawa.
W Księdze Zgonów parafii Secemin w dniu 26.IX.1863 r. ks. Damian Romer zapisał:
... stawili się Jakób Wiśniewski lat czterdzieści dwa i Piotr Zalejski lat czterdzieści pięć liczący, Oba Katolicy, Służący Dworscy, w Seceminie zamieszkali, i oświadczyli że w dniu onegdajszym o godzinie drugiej po południu tamże umarł Gustaw Saski Katolik, stanu wolnego, lat siedemnaście mający z wsi Rudy, Powiatu Kieleckiego pochodzący, syn Jana Saskiego Dzierżawcy Dóbr Ruda i Józefaty z Żeromskich, tamże zamieszkałych ...
(akt zgonu nr 48 z r. 1863).
Pod tą samą datą, z tymi samymi świadkami, zapisano również inne zgony powstańców:
... w domu pod Numerem pierwszym [w Seceminie] ... umarł Konstanty Rychter, nazwany także Teofilem Rybińskim ... lat dziewiętnaście mający z miasta Krzepic, Powiatu Wieluńskiego [akt nr 49 z r. 1863],
... umarł Szymon Adamski ... z miasta Granicy Powiatu Radomskiego pochodzący [akt nr 50 z r. 1863],
Trzy dni później, do Księgi Zgonów wpisano: ... umarł Stanisław Orzechowski ... lat dwadzieścia trzy mający, Gorzelany z Rogienic, Powiatu Kielceckiego [akt nr 51 / 1863].
Dnia 7.XI. 1863 r. jest kolejny akt zgonu powstańca:
... w domu pod Numerem pierwszym, umarł Karol Metzel, Katolik, Wdowiec, lat trzydzieści sześć mający, z Pesztu, Królestwa Węgierskiego pochodzący [akt nr 58 / 1863].
Z zapisów tych wynika, że lazaret w Seceminie, w którym udzielano pomocy rannych powstańcom, mieścił się w domu pod Nr. 1.
Burmistrz Miasta Secemin, w raporcie z 15 października 1863 r. (akta Naczelnik Wojenny Powiatu Kieleckiego) przekazuje Wykaz imienny rannych z Wojsk Powstańczych w Lazarecie w Mieście tutejszym obecnie znajdujących się ... Zestawienie zawiera 8 nazwisk powstańców, mających wiek 15, 16 (x2), 17, 18, 19, 22 i 40 lat. Jako miejsce bitwy, w których zostali ranni, burmistrz podaje: Koniecpol, Rudniki, Cierno, Czarnca, Przedbórz. Do lazaretu w Seceminie zwożono rannych z wielu bitew, jakie rozegrały się w okolicznych miejscowościach.
Z walkami w Seceminie związana jest również postać Józefa Chabrioll.
Józef "Ami" Chabrioll, pochodzący z Francji, a zamieszkały w Kurzelowie, był kapitanem w powstańczym oddziale. W wyniku odniesionych ran w potyczce, w dniu 28 sierpnia 1863 roku zmarł w Seceminie. Zgodnie z życzeniem zmarłego, został pochowany w Kurzelowie (jego mogiła nie zachowała się do współczesnych dni).
Obecny Grób Nieznanego Żołnierza na cmentarzu w Seceminie może stanowić nawiązanie do postaci Gustawa Saskiego, którego mogiła nie zachowała się do obecnych czasów oraz upamiętnia powstańców zmarłych w miejscowym lazarecie.
góra strony
ostatnia aktualizacja:
1-01-2015 , 11:41
